Πριν από 60 χρόνια, Οκτώβρης ήταν, «γεννήθηκε» το σταυραδέρφι του απελευθερωτή Ελληνικού Λαϊκού Στρατού (ΕΛΑΣ), ο επίσης λαοθρεμμένος Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ). Ο τρίχρονος ηρωικός αγώνας του διεξαγόταν με την ένοπλη πάλη, με τον εξαλφαβητισμό, τη μόρφωση και αυτομόρφωση των μαχητών και μαχητριών του, με τη μόρφωση των παιδιών του άμαχου λαού σε λαϊκά διδασκαλεία, με πολιτιστική ψυχ-αγωγία και με την πένα - δημοσιογραφική και λογοτεχνική - όχι μόνο στα βουνά της «Ελεύθερης Ελλάδας», αλλά και στις πόλεις, στις φυλακές και εξορίες. Ουκ ολίγοι καταξιωμένοι ποιητές και πεζογράφοι - αρκετοί μάλιστα ήταν και μαχητές του ΔΣΕ, αλλά και νεαροί μαχητές με λογοτεχνική έφεση, «κατέγραψαν» με ποιήματα και πεζογραφήματα τον επικής ανδραγαθίας και αυτοθυσίας αγώνα του ΔΣΕ.

Η στήλη του Διηγήματος, τιμώντας τα 60χρονα του ΔΣΕ, ανθολόγησε και θα δημοσιεύσει, ξεκινώντας από αυτό το φύλλο και μέχρι το τέλος του Δεκέμβρη, μερικά (από τα πολλά), άγνωστα, ιδιαίτερα στις μετεμφυλιακές γενιές, συνταρακτικά διηγήματα που γράφτηκαν στα χρόνια του εμφυλίου, από εξαιρετικούς γνωστούς συγγραφείς, από γνωστούς αλλά και άγνωστους μαχητές, τα οποία δημοσιεύτηκαν σε έντυπα του ΔΣΕ και σε μια συλλογή που κυκλοφόρησε το 1951, από το εκδοτικό «Νέα Ελλάδα». Τα διηγήματα των γνωστών συγγραφέων και των αναγνωρίσιμων μαχητών θα συνοδεύονται με σύντομο βιογραφικό. Τα διηγήματα των μη αναγνωρίσιμων συγγραφέων και μαχητών θα συνοδεύονται μόνο με τα στοιχεία της δημοσίευσής τους. Αρχίζουμε αυτό το διηγηματικό αφιέρωμα στο ΔΣΕ με ένα διήγημα της Μέλπως Αξιώτη, γραμμένο στις αρχές του εμφυλίου πολέμου.