Αυταπόδεικτη αξία για το ρόλο του "Κέντρου" στην Ελλάδα, περισσότερο ίσως και από τις εκτιμήσεις των κομμουνιστών και αριστερών, έχουν τα ίδια τα λόγια των επιφανών εκπροσώπων του συστήματος. Να, τι έλεγαν κάποιοι από αυτούς, όπως καταγράφουν στο βιβλίο τους "Κόμματα και κοινωνικές συμμαχίες στην προδικτατορική Ελλάδα" οι Χρ. Βερναρδάκης και Γ. Μαυρής.

Ο Κωσταντίνος Τσάτσος,μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, έγραφε, ήδη, από το 1952, την εποχή της "κεντροαριστερής" κυβέρνησης ΕΠΕΚ: "Το Κέντρον ως τμήμα της αντικομμουνιστικής παράταξης, όχι ως αυτοτελής παράταξη, ανάμεσα στην κομμουνιστική και την αντικομμουνιστική, αποκτά μια ιδιαίτερη σημασία. Κύριος σκοπός του είναι και δε θα μπορούσε να είναι άλλος από την καταπολέμηση του κομμουνισμού.Ο βασικός λοιπόν σκοπός του θα είναι κοινός με όλα τα κόμματα της αντικομμουνιστικής παράταξης. Οι διαφωνίες δημιουργούνται πέρα από αυτό τον κοινό βασικό σκοπό, κατά πρώτο λόγο στη μέθοδο για την επίτευξη του κοινού αυτού βασικού σκοπού και κατά δεύτερο λόγο σε άλλους πολιτικούς σκοπούς που δεν αποτελούν σήμερα το πρώτο θέμα"... Αυτά το 1952...

Λίγα χρόνια αργότερα, το 1958, και ενώ η επιτυχία της ΕΔΑ στις εκλογές έχει κλονίσει τους εθνοπατέρες, ο Γεώργιος Ράλλης προχωρά σε συστάσεις προς "κεντρώους" πολιτικούς να αναλάβουν το καθήκον που τους αναλογεί: "Το καθήκον της ανακτήσεως υπέρ του Εθνους των ψηφοφόρων που οδηγήθηκαν στην ΕΔΑ από το εκλογικό σύστημα και της οριστικής αναστολής του φαινομένου αυτού βαρύνει... και τους υπολοίπους εθνικόφρονες πολιτικούς - πρόσωπα και οργανισμούς - που αντιτίθενται προς την ΕΡΕ... Εθνική λοιπόν ανάγκη επιβάλλει να αναδιοργανωθεί σε ένα πολιτικό οργανισμό η εθνικόφρων αντιπολίτευση", γιατί αλλιώς "αργά ή γρήγορα η Ελλάς θα παύση να είναι χώρα ελευθέρα, διότι θα βρεθεί πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα"...

Αυτά λέει ο Ράλλης το 1958. Τρία χρόνια αργότερα, ένα μήνα πριν από τις εκλογές του '61, ο Γ. Παπανδρέου αποδεικνύει ότι έχει αντιληφθεί την "ευθύνη" και το "χρέος" του, με τη σύσταση της Ενωσης Κέντρου.

Οπως εύστοχα παρατηρούν στο βιβλίο τους οι Βερναρδάκης - Μαυρής, στις εξεταζόμενες περιόδους των δεκαετιών του '50 και του '60, το "Κέντρο" ως πολιτική ιδιομορφία έχει εκλείψει από την πολιτική σκηνή των ευρωπαϊκών χωρών.Με βάση αυτή την εμπειρία ο πολιτικός επιστήμονας Μορίς Ντιβερζέ τόνιζε: "Το Κέντρο δεν υπάρχει πολιτικά: μπορεί να υπάρχει ένα κόμμα του Κέντρου, αλλά όχι μια κεντρώα τάση, μια κεντρώα "ιδεολογία"". Ομως, αντίθετα, στην Ελλάδα, όχι μόνο ποντάρει το σύστημα στα "κεντρώα" κόμματα, αλλά δυναμώνει τις μηχανές της συνειδησιακής χειραφέτησης των μαζών, με στόχο την εμφάνιση ενός ανύπαρκτου κατασκευάσματος, του "πολιτικού και ιδεολογικού Κέντρου", σαν πραγματικότητα.

Γιατί; Μια πρώτη απάντηση που μπορεί να δοθεί έχει να κάνει με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης, μετά την Εθνική Αντίσταση και τον εμφύλιο. Η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα και οι προστάτες της αντιλαμβάνονται ότι σε μια χώρα με ένα τέτοιο λαϊκό κίνημα, η ύπαρξη μιας σοσιαλδημοκρατίας με τη μορφή που είχε στις άλλες χώρες, όσο ελεγχόμενη κι αν ήταν αυτή, ήταν αδόκιμη επιλογή.Ηταν μια επιλογή που δημιουργούσε τις προϋποθέσεις να χαθεί ο έλεγχος των "από κάτω", των λαϊκών μαζών. Στο αντίποδα της μη δυνατότητας για το σύστημα να βρεθεί στην Ελλάδα εναλλακτική λύση ενσωμάτωσης και συναίνεσης στη μορφή της κλασικής σοσιαλδημοκρατίας, αναζητήθηκε διέξοδος στα "Κεντρώα" κατασκευάσματα, που ανάλογα με τις συνθήκες επιδέχονταν άλλοτε λιγότερα και άλλοτε περισσότερα... καρυκεύματα "αριστερής" απόκλισης.