Οι επιπτώσεις του νομοσχεδίου για την υγεία

στο ΙΚΑ και στους ασφαλισμένους του

Ο βασικός στόχος της κυβέρνησης είναι, μέσω αυτού του Οργανισμού, να μειώσει τις κρατικές δαπάνες για την υγεία, να μετατοπίσει την ευθύνη της χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό στα ασφαλιστικά ταμεία και επομένως κατ' ευθείαν στους ασφαλισμένους. Να συρρικνωθεί παρα πέρα ο δημόσιος τομέας υγείας και να αλλοιωθεί ο κοινωνικός χαρακτήρας της ασφάλισης. Να καθιερωθεί σαν ρυθμιστικός παράγοντας λειτουργίας και του δημόσιου τομέα υγείας ο ανταγωνισμός, δηλ. ο νόμος της αγοράς.

Ξέρουμε ότι ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, λόγω της αντιασφαλιστικής πολιτικής της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ η κρίση στο ΙΚΑ μεγαλώνει. Τεράστια χρηματικά ποσά χάνονται λόγω των εισφοροαπαλλαγών στους μεγαλοεργοδότες, των εισφοροδιαφυγών (226 δισ. είναι οι καθυστερούμενες εργοδοτικές εισφορές) ακόμα λόγω της ανεργίας, της πολιτικής λιτότητας κλπ. Επιπλέον είχαμε τελευταία και τις αυξήσεις στα νοσήλια, τις αλλεπάλληλες ανατιμήσεις. στα φάρμακα κλπ.

Παρά τις πολιτικές αυτές, το ΙΚΑ κατορθώνει να εξασφαλίζει ένα επίπεδο υγειονομικών παροχών σε ανεκτό επίπεδο. Και εάν υπήρχε η πολιτική βούληση πολύπλευρης στήριξης του Ταμείου, εκδημοκρατισμού της διοίκησής του, εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών του και ενίσχυσης του τομέα της πρόληψης, θα μπορούσε να αποτελεί παράδειγμα για την ελληνική πραγματικότητα.

Σήμερα επιδιώκουν να το χρησιμοποιήσουν σαν αιμοδότη σε κεφάλαια και υποδομή για τη δημιουργία της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Και τούτο γιατί το ΙΚΑ, σύμφωνα με τα λεγόμενα της κυβέρνησης και του νομοσχεδίου, θα αποτελέσει το βασικό κορμό του Ενιαίου Φορέα Υγείας (ΕΦΥ).

Αμέσως γεννιούνται ορισμένα μεγάλα ερωτηματικά.

Το κάθε ταμείο θα συνεισφέρει στον ΕΦΥ για τα έξοδα των δικών του ασφαλισμένων ή τα χρήματα των Ταμείων θα αναμειγνύονται και θα αλληλοκαλυφτούν τα κενά τους; Τι θα γίνει με την τεράστια υλικοτεχνική υποδομή του ΙΚΑ; Θα αποζημιωθεί ή θα χαριστεί στον ΕΦΥ; Ποιος θα είναι ο ρόλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΚΑ και των άλλων θεσμοθετημένων οργάνων του; κλπ.

Ανεξάρτητα από τις απαντήσεις στα πιο πάνω ερωτήματα υπάρχουν και άλλες αρνητικές επιπτώσεις, από την εφαρμογή του νομοσχεδίου και του ΕΦΥ, αν φυσικά γίνουν νόμος.

1) Μέχρι σήμερα το ΙΚΑ είχε μικρή συμμετοχή στη νοσοκομειακή (δευτεροβάθμια) περίθαλψη των ασφαλισμένων του, την οποία είχε αναλάβει το κράτος με τις επιχορηγήσεις των δημόσιων νοσοκομείων. Με τη δημιουργία του ΕΦΥ οι επιχορηγήσεις των νοσοκομείων καταργούνται.

Υλοποιείται έτσι άμεσα ο ένας εκ των βασικών στόχων των εμπνευστών του ΕΦΥ, η μετάθεση δηλ., των ευθυνών της χρηματοδότησης της νοσοκομειακής περίθαλψης από το κράτος στο ΙΚΑ και τα άλλα Ταμεία.

Ξέρουμε πως στο σημείο αυτό θα δεχτούμε την επίθεση ορισμένων κυβερνητικών αλλά και ερωτηματικά καλοπροαίρετων ανθρώπων, αφού ο νόμος λέει ότι θα επιχορηγούνται τα ασφαλιστικά ταμεία από το κράτος.

Σε αυτά τα ερωτηματικά μπορεί να απαντήσει η μέχρι σήμερα εμπειρία αλλά και ο συγκεκριμένος κρατικός προϋπολογισμός για την υγεία, που ψηφίστηκε μόλις τώρα, που λειτουργεί απαγορευτικά για την ανάληψη τέτοιων ευθυνών. Ακόμα η προσήλωση στο πρόγραμμα σύγκλισης με την ΕΕ και τους στόχους του Μάαστριχτ, τα οποία επιβάλουν μείωση των κρατικών δαπανών για την υγεία και μείωση του δΔημόσιου τομέα υγείας

Οδηγούμαστε έτσι ολοφάνερα στο συμπέρασμα ότι οι ασφαλισμένοι θα κληθούν να πληρώσουν μεγαλύτερες εισφορές. Θα μετακυλίσει δηλ. το κόστος στις πλάτες τους.

2) Το ΙΚΑ διαθέτει πέντε νοσοκομεία με περίπου οκτακόσιες κλίνες. Τα περισσότερα από αυτά, επειδή ακριβώς είναι μικρά, μπορεί να θεωρούνται από μερικούς αντιοικονομικά. Τέτοιες απόψεις ακούγονται συχνά. Η προσφορά τους όμως, ιδιαίτερα λόγω της έλλειψης δημόσιων κρεβατιών, αλλά και λόγω του καλού εξοπλισμού και στελέχωσής τους, είναι πράγματι μεγάλη. Ποια θα είναι η τύχη των νοσοκομείων αυτών; Θα αποζημιωθούν από το δημόσιο και θα ενταχθούν στο ΕΣΥ; Αυτό μάλλον αποκλείεται με βάσει τα οικονομικά στοιχεία του προϋπολογισμού. Αλλωστε μια τέτοια εκδοχή θα την είχαν διατυμπανίσει.

Θα χαριστούν στο δημόσιο, πράγμα που αποτελεί και άλλη ληστεία του Ταμείου ή θα κλείσουν αμέσως σαν μη ανταγωνιστικά και τα κρεβάτια αυτά θα τα καρπωθεί ο ιδιωτικός τομέας; Και το ένα κακό και το άλλο χειρότερο.

3) Ενα άλλο πολύ σοβαρό θέμα είναι αυτό της κτιριακής και άλλης υλικοτεχνικής υποδομής που θα καλύψει τις υπηρεσίες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Πέρα από την οικονομική διάσταση που θίξαμε και για τα νοσοκομεία, στο νομοσχέδιο ξεχνιέται η σταθερή δέσμευση προηγούμενων κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, για τη δημιουργία Κέντρων Υγείας (ΚΥ) στις αστικές περιοχές αλλά και στις αγροτικές όπου λείπουν. Είναι προφανές ότι τα υποκαταστήματα του ΙΚΑ, τα οποία δεν επαρκούν ούτε για τους ασφαλισμένους του, θα εξυπηρετήσουν το σύνολο των ασφαλισμένων που θα ενταχθούν στον ΕΦΥ. Ο συνωστισμός θα αυξηθεί και οι ανεπάρκειες θα εκραγούν.

Υπενθυμίζουμε ότι υπάρχουν υποκαταστήματα του ΙΚΑ τα οποία εξυπηρετούν 100 - 200 χιλ. ασφαλισμένους, ενώ με βάση τις προδιαγραφές τα σύγχρονα ΚΥ εξυπηρετούν 30 - 40 χιλ. στις αστικές περιοχές.

Σύμφωνα με το νόμο, τα ιδιωτικά ιατρεία των "οικογενειακών γιατρών" θα αποτελέσουν το συμπλήρωμα της δημόσιας υποδομής.

Το άθροισμα όμως των χιλιάδων ιδιωτικών ιατρείων σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει την υποδομή ενός σύγχρονου δημόσιου φορέα. Μπορεί κάποιος να φανταστεί πώς αυτό το τερατούργημα θα σχεδιάζει και θα προγραμματίζει την ανάπτυξή του; Την κάλυψή του με σύγχρονη τεχνολογία; Την εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης; Τον έλεγχο των παρεχόμενων υπηρεσιών του;

Το επιχείρημα ότι ο ασφαλισμένος θα έχει την πολυτέλεια να βρίσκει το γιατρό του δίπλα στο σπίτι του, στο ιδιωτικό του ιατρείο, αποτελεί δόλωμα με πολύ σοβαρές συνέπειες. Ο ασφαλισμένος θέλει να βρίσκει το γιατρό του σε ένα καλά οργανωμένο κέντρο, με πλήρη κλινικοεργαστηριακή κάλυψη, χωρίς πρόσθετη αμοιβή και χωρίς ταλαιπωρία.

4) Η επιλογή αυτή, δηλ. της ενίσχυσης της δημόσιας υποδομής με τα ιδιωτικά ιατρεία, έχει άμεση σχέση με τον τρόπο ανάπτυξης του σώματος των οικογενειακών γιατρών όπως προσδιορίζεται από το νομοσχέδιο. Ο ρόλος και ο χαρακτήρας του οικογενειακού γιατρού παραμορφώνεται. Πρόκειται περί ενός ελευθεροεπαγγελματία γιατρού, ο οποίος θα συμβληθεί με τον ΕΦΥ και θα προσθέσει στο ιατρείο του την ταμπέλα οικογενειακός γιατρός.

Η αμοιβή του θα καθορίζεται με βάση τον αριθμό των ασθενών που θα βλέπει. Η σχέση μονιμότητας που υπάρχει στο ΙΚΑ καταργείται.

Ο οικογενειακός γιατρός όμως για να εκπληρώσει το ρόλο του πρέπει να λειτουργεί σε στενή συνεργασία με τις άλλες ιατρικές και παραϊατρικές ειδικότητες, πολλές από τις οποίες όχι μόνο δεν αναφέρονται στο νομοσχέδιο, αλλά δεν υπάρχουν καν σε ανάπτυξη, όπως κοινωνικοί γιατροί, γιατροί εργασίας επισκέπτριες, κοινωνικές λειτουργοί, κλπ.

Πρέπει να εφαρμόζει προγράμματα πρόληψης και αγωγής υγείας, να έχει τη δυνατότητα οργανωμένης συνεχούς εκπαίδευσης, να έχει μια σταθερή σχέση εργασίας που θα του εξασφαλίζει επαγγελματική και επιστημονική εξέλιξη. Πρέπει βασικά να λειτουργεί μέσα στο ΚΥ και σε μικρότερες αποκεντρωμένες μονάδες οι οποίες θα βρίσκονται σε στενή σχέση με αυτό.

Σήμερα το ΙΚΑ διαθέτει ένα σώμα από επιστημονικό και νοσηλευτικό προσωπικό, αρκετά έμπειρο και ικανό, το οποίο κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις μπορεί να προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στους ασφαλισμένους του. Η θετική εμπειρία από τη δομή και τη λειτουργία του ΙΚΑ όχι μόνο δεν αξιοποιείται για την ανάπτυξη της ΠΦΥ, αλλά και αυτό το ίδιο το ΙΚΑ τινάζεται στον αέρα και τορπιλίζεται ο κοινωνικός του χαρακτήρας. Αυτό δεν είναι συμφέρον ούτε για το γιατρό ούτε για τον ασφαλισμένο.

Κανείς από τη διοίκηση του ΙΚΑ δεν τολμά να μιλήσει ανοιχτά για αυτά τα θέματα, ενώ υποστηρίζουν τον ΕΦΥ. Το ΙΚΑ όμως δεν ανήκει στην εν πολλοίς διορισμένη διοίκησή του, ούτε στους εργοδότες, αλλά σε αυτούς που το πληρώνουν και αυτών η γνώμη δυστυχώς δεν έχει ζητηθεί και από ό,τι φαίνεται δεν πρόκειται να ζητηθεί.

5) Σαν τελευταίο σημείο αυτής της πρώτης προσέγγισης του θέματος της εφαρμογής του νομοσχεδίου και του ΕΦΥ στο ΙΚΑ και στους ασφαλισμένους, άφησα τις συνέπειες που θα έχει η λογική του ανταγωνισμού για λιγότερο κόστος μεταξύ των μονάδων παροχής υγείας.

Δεν εννοούμε βέβαια ότι δεν πρέπει να αξιοποιούνται όλοι οι επιστημονικοί και διοικητικοί μηχανισμοί για τη σωστή διαχείριση των οικονομικών στις μονάδες υγείας. Εννοούμε ότι η μείωση του κόστους δεν μπορεί να αποτελεί κριτήριο σωστής λειτουργίας της μονάδας, και επιλογή για το πού θα νοσηλευτεί ο ασφαλισμένος.

Από τη στιγμή όμως που ο ΕΦΥ, άρα και το ΙΚΑ θα αγοράζει υπηρεσίες υγείας με βάση το νόμο της αγοράς, θα επιλέγει σε ποιο νοσοκομείο ή υγειονομική μονάδα γενικότερα, θα στέλνει τους ασφαλισμένους του, ανάλογα με το ποια θα είναι πιο φθηνή.

Και εδώ βέβαια δεν πρόκειται περί σωστής διαχείρισης αλλά περί σκληρής περιστολής των δαπανών, οι οποίες θα έχουν αντίκτυπο στην ποιότητα και στην ποσότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Είναι νομίζω κατανοητό τι σημαίνει αυτό για τους ασφαλισμένους.

Η σημερινή κυβέρνηση επιχειρεί μέσα από την ένταξή του στον ΕΦΥ, όχι μόνο να ξελασπώσει απέναντι στην υποχρέωση που έχει να δημιουργήσει υπηρεσίες Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας για όλο το λαό αλλά κάτι χειρότερο. Επιχειρεί να διαλύσει το ΙΚΑ και μέσα από αυτό να αλλοιώσει το χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας.

Οι συσχετισμοί δύναμης σήμερα, τόσο στις ηγεσίες των πολιτικών κομμάτων, όσο και στις τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις, δεν είναι ευνοϊκές για κάτι τέτοιο. Ο ρόλος του ΚΚΕ και των άλλων ανυπότακτων δυνάμεων μέσα από τα πρωτοβάθμια σωματεία, παίζει σημαντικό ρόλο στο ξεσκέπασμα όλης αυτής της πολιτικής, αλλά και στην οργάνωση της πάλης των εργαζομένων, για ένα φιλολαϊκό σύστημα υγείας, για την ενίσχυση των Ταμείων και της κοινωνικής ασφάλισης.

Μαριάνθη ΑΛΕΙΦΕΡΟΠΟΥΛΟΥ - ΧΑΛΒΑΤΖΗ