Στο δρόμο της μετατροπής της εγχώριας φαρμακοβιομηχανίας σε όργανο των πολυεθνικών και σε ένα "φαύλο κύκλο" ανατιμήσεων, που θα επιβαρύνουν ασφαλισμένους και ασφαλιστικά ταμεία, οδηγεί η κυβερνητική πολιτική για το φάρμακο. Μια πολιτική πλήρως δεμένη στο άρμα των εντολών και των αποφάσεων των Βρυξελλών για την απελευθέρωση όλων των αγορών, η οποία παραγνωρίζει και διαγράφει πια εντελώς το ρόλο του φαρμάκου ως κοινωνικού αγαθού.

Σε τέτοιες καταστάσεις οδηγεί στην πράξη η αποδυνάμωση της εγχώριας βιομηχανίας, με την παράλληλη λειτουργία της λεγόμενης Αρχής Εγκρισης Τιμών Φαρμακευτικών Σκευασμάτων,που εδρεύει στο Λονδίνο και την οποία πλέον χρησιμοποιούν οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες για να εξασφαλίζουν τιμές της αρεσκείας τους για τις πωλήσεις των φαρμάκων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Ετσι, με δεδομένη την παντελή έλλειψη επιστημονικής έρευνας στη χώρα μας και το στραγγάλισμα της εγχώριας παραγωγής, που οδηγεί σε ολοένα μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών, είναι σίγουρο ότι οι τιμές πλέον στα φάρμακα - με αυτή την πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση - θα είναι προαποφασισμένες, κομμένες και ραμμένες στα μέτρα των πολυεθνικών.

Χαρακτηριστικό της αυξανόμενης ψαλίδας ανάμεσα στα εγχωρίως παραγόμενα φάρμακα και στα εισαγόμενα είναι ότι το 1987 οι εισαγωγές αντιπροσώπευαν το 20% των φαρμάκων που καταναλώνονταν στη χώρα μας, ενώ η εγχώρια παραγωγή το 80%. Το 1995 η αναλογία αντιστράφηκε σε 65% προς 35%,με τάση να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο η ψαλίδα υπέρ των εισαγόμενων. Αξιοσημείωτο, δε, είναι ότι και από αυτό το 35% μόλις το 10% αποτελεί ελληνική παραγωγή, ενώ το άλλο 25% ανήκει σε πολυεθνικές που παράγουν στην Ελλάδα με χαμηλό κόστος.

Από την άλλη μεριά, η φαρμακευτική δαπάνη εμφανίζει αύξηση χρόνο με το χρόνο, την οποία η κυβέρνηση αποδίδει στην υπερκατανάλωση και την πολυφαρμακία. Οι αριθμοί, όμως, άλλα λένε. Αφού στο διάστημα από το 1987 μέχρι το 1995 η ποσότητα φαρμάκων που καταναλώθηκε αυξήθηκε μόλις κατά 34%, η αξία της υπερπενταπλασιάστηκε, καθώς αυξήθηκε κατά 468%.Αυτό ομολογεί τις υπέρογκες αυξήσεις στις τιμές των φαρμάκων με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είτε αντικαθιστώντας παλιότερα φάρμακα με δήθεν νέα, παίρνοντας πολύ υψηλότερη χονδρική τιμή, είτε με το σταμάτημα της παραγωγής κάποιων φαρμάκων εδώ και εισάγοντάς τα, επίσης με μεγαλύτερη τιμή. Χαρακτηριστικό για το πόσο επιβαρύνουν οι εισαγωγές τη φαρμακευτική δαπάνη είναι ότι τον περασμένο Ιούλη, που δόθηκαν αυξήσεις σε μια σειρά ευρείας κυκλοφορίας φάρμακα, μέχρι και 400%,το 75% των εισαγομένων φαρμάκων και το 25% των εγχωρίως παραγομένων πήραν χονδρική τιμή πάνω από 3.000 δρχ. το κουτί, ενώ το 1994 το ποσοστό των φαρμάκων που είχαν χονδρική τιμή πάνω από 3.000 δρχ. ήταν 17% και αντιπροσώπευε το 38% της συνολικής δαπάνης. Υπολογίζεται, δε, ότι μόνο από αυτά τα ευρείας κατανάλωσης παυσίπονα, που πήραν αυξήσεις το περασμένο καλοκαίρι, θα πληρώσουμε πάνω από 5 δισ. δρχ. επιπλέον για το 1997.

Σε ό,τι αφορά τις χονδρικές τιμές των φαρμάκων που παράγονται στη χώρα μας, είναι δυνατόν να συγκρατηθούν, όπως τονίζουν οι εργαζόμενοι στο χώρο του φαρμάκου, μόνο με την κοστολόγηση που θα γίνεται στη βάση των πραγματικών στοιχείων του κόστους παραγωγής. Μόνο έτσι είναι δυνατόν, κατ' επέκταση, να συγκρατηθούν και οι λιανικές τιμές των φαρμάκων. Η κυβέρνηση και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης γνωρίζουν πολύ καλά ότι με βάση το ισχύον σύστημα, κάθε επιχειρηματίας, που ζητά έγκριση τιμής για κάποιο φάρμακο από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου, προσκομίζει αυθαίρετα ό,τι στοιχεία θέλει, "φουσκώνοντας" το κόστος των δραστικών ουσιών του φαρμάκου, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται μεγάλες αποκλίσεις. Οι αποκλίσεις που παρουσιάζονται και οι οποίες αφορούν εκατοντάδες φάρμακα, σε πολλές περιπτώσεις αγγίζουν τα όρια του απροκάλυπτου σκανδάλου. Για παράδειγμα, για το ZANTAK,που το 1995 ήταν μεταξύ των δέκα πρώτων σε πωλήσεις ιδιοσκευασμάτων, η δραστική ουσία είναι η Ranitidine Hcl. Η τιμή γι' αυτή τη δραστική ουσία στις εταιρίες που πουλάνε πρώτες ύλες ήταν 30.000 δρχ. το κιλό. Οι εταιρίες που παράγουν φάρμακα τα οποία περιέχουν ως δραστική ουσία τη Ranitidine υδροχλωρική καταθέτουν χαρτιά ότι την αγοράζουν μέχρι και 300.000 δρχ. το κιλό, δηλαδή δεκαπλάσια απ' ό,τι είναι στην πραγματικότητα! Υπολογίζοντας τη χονδρική τιμή για το ιδιοσκεύασμα ZANTAK tabl. coat 20x150 mg. με βάση πίνακες κόστους για τη διαμόρφωση της τιμής που έχει συντάξει το ίδιο το υπουργείο Ανάπτυξης, για την τιμή των 30.000 δρχ. /κιλό η χονδρική τιμή διαμορφώνεται στις 360 δρχ., ενώ για την τιμή της δραστικής ουσίας των 300.000 δρχ. το κιλό, η αντίστοιχη χονδρική ανέρχεται σε 1.800 δρχ. Σύμφωνα, τώρα, με τον τελευταίο τιμοκατάλογο φαρμάκων, η χονδρική τιμή για τα φάρμακα που περιέχουν Ranitidine Hcl στη φαρμακοτεχνική μορφή tabl. coat 20χ50 mg. κυμαίνεται στις 1.728 - 2.550.Δηλαδή, πωλούνται μέχρι 600% ακριβότερα απ' ό,τι κοστίζουν στην πραγματικότητα! Παράλληλα, παρουσιάζονται μεγάλες αποκλίσεις στις τιμές που δίνουν στο υπουργείο οι εταιρίες με τις οποίες αγόρασαν την ίδια δραστική ουσία. Για παράδειγμα, για τη δραστική ουσία Enalapril Maleate, που περιέχεται στο αντιυπερτασικό ιδιοσκεύασμα Renitec, που είναι δέκατο σε πωλήσεις, δίνονται τιμές ανά κιλό δραστικής 600.000, 270.000, 1.320.000, 3.500.000 δρχ.!

Από ανάλυση, δε, της λιανικής τιμής του φαρμάκου της ίδιας της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης προκύπτει ανάγλυφα ότι πάνω από το 50% της τελικής τιμής το καρπώνονται οι φαρμακοβιομήχανοι. Συγκεκριμένα, παίρνοντας ως βάση τιμής βιομηχανίας το 100 με τις διάφορες επιβαρύνσεις, εισφορές υπέρ ΕΟΦ, ΤΣΑΥ, ΤΕΑΥΦΕ, το κέρδος του φαρμακεμπόρου, το κέρδος του φαρμακείου και το ΦΠΑ, η τελική λιανική τιμή διαμορφώνεται στις 200,546.Κατά τ' άλλα, σύμφωνα με τις κατά καιρούς δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης, για τις τιμές των φαρμάκων φταίει το ποσοστό κέρδους των φαρμακείων, των φαρμακεμπόρων, συζητιούνται οι διάφορες εισφορές... Το υπουργείο τα γνωρίζει όλα αυτά. Και, παρά τις αρχικές πομπώδεις εξαγγελίες της πολιτικής ηγεσίας για κοστολόγηση με βάση τα πραγματικά κοστολογικά στοιχεία και αντικειμενικούς πίνακες κόστους, απ' όπου θα προέκυπταν ουσιαστικές μειώσεις, στην πορεία ακόμα και οι εκπρόσωποί του στην Επιτροπή Ανακοστολόγησης υπαναχώρησαν μπροστά στην απαίτηση φαρμακοβιομηχάνων και φαρμακεμπόρων για κοστολόγηση με βάση το μέσο όρο των τιμών στις οποίες κυκλοφορεί το φάρμακο στις χώρες της ΕΕ, σε συνάρτηση με το συντελεστή αγοραστικής δύναμης του Ελληνα. Αν τελικά η κυβέρνηση καταλήξει σ' αυτόν τον τύπο κοστολόγησης, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της επιτροπής, στα 200 πρώτα σε κυκλοφορία φάρμακα θα προκύψουν αυξήσεις της τάξης του 10% στα εγχωρίως παραγόμενα και μειώσεις μέχρι 4% στα εισαγόμενα.

Το θέμα της πολιτικής του φαρμάκου, βεβαίως, δεν εξαντλείται στην ανακοστολόγηση. Οπως αναφέραμε, όσο η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία οδηγείται σε μαρασμό, δίνοντας τη θέση της στις εισαγωγές, η έρευνα βρίσκεται σε υποτυπώδη μορφή λόγω έλλειψης πόρων, οι κρατικές φαρμακοβιομηχανίες οδηγήθηκαν η μία μετά την άλλη σε κλείσιμο, ο ρόλος του ΕΟΦ δεν είναι αυτός που προβλέπεται στο σχετικό ιδρυτικό νόμο, ενώ ακόμα και τα έσοδα από το ΕΟΦόσημο, που επιβαρύνει τη λιανική τιμή του φαρμάκου και ανέρχονται σε 60 δισ. δρχ. το χρόνο, δηλαδή το 0,3% του προϋπολογισμού, αντί να δίνονται στην έρευνα για το φάρμακο χρησιμοποιούνται από την κυβέρνηση για να κλείσει τρύπες.

Η Ομοσπονδία Εργαζομένων Φαρμακευτικών και Συναφών Επαγγελμάτων Ελλάδας, σε συνέντευξη που έδωσε την περασμένη βδομάδα, έδωσε στη δημοσιότητα τις προτάσεις της. Αυτές δείχνουν ότι, εάν η κυβέρνηση ήθελε πραγματικά το φάρμακο να είναι κοινωνικό αγαθό και να περιορίσει τη φαρμακευτική δαπάνη, υπάρχει τρόπος να το κάνει. Συγκεκριμένα, οι προτάσεις της Ομοσπονδίας συνίστανται στα εξής:

• Η ανακοστολόγηση να γίνει από μηδενική βάση, με πλήρη διαφάνεια και με πραγματικά κοστολογικά στοιχεία. Να ανακληθούν και οι αυξήσεις που δόθηκαν τον περασμένο Αύγουστο για ανακοστολόγηση από την αρχή.
• Να μην εξαιρεθούν από τον έλεγχο τιμών τα μη υποχρεωτικά συνταγογραφούμενα φάρμακα.
• Παρέμβαση στη διακίνηση με στόχο τη διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων, την επάρκεια στην αγορά, τη συγκράτηση των τιμών στις πρώτες ύλες, στον ιατρικό εξοπλισμό, στα αντιδραστήρια και ό,τι έχει ως αντικείμενο ο ιδρυτικός νόμος του ΕΟΦ.
• Δημιουργία υποδομής για την αξιολόγηση των απαιτούμενων προδιαγραφών του φακέλου για την έγκριση και κυκλοφορία των νέων φαρμάκων και την ανανέωση της άδειας των παλιών.
• Για τα εισαγόμενα η κατεύθυνση να είναι η αντικατάστασή τους από εγχώρια σε συνεργασία με τους παραγωγούς οίκους πρώτων υλών όπου είναι αναγκαίο.
• Οι μελέτες βιοϊσοδυναμίας να γίνουν με ευθύνη του ΕΟΦ σε συνεργασία με δημόσια νοσοκομεία και πανεπιστήμια.
• Να γίνεται συνεχής ενημέρωση του εθνικού συνταγολογίου.
• Να επανέλθει σε ισχύ στο σύνολό του ο νόμος 1316 περί ΕΟΦ και να λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις που προβλέπει: κρατική φαρμακαποθήκη, εθνική φαρμακοβιομηχανία κλπ.
• Να λειτουργήσουν τα κλειστά κρατικά εργοστάσια στη Λάρισα, στον Αγιο Στέφανο, στην Παλλήνη. Να επεκταθεί η δραστηριότητα της ΕΛΒΙΟΝΥ και σε άλλα προϊόντα.
• Να γίνουν άμεσα προσλήψεις επιστημονικού προσωπικού στο ΙΦΕΤ για να μπορεί να υλοποιήσει το σκοπό του.
• Το ΕΟΦόσημο να χρησιμοποιηθεί για τους σκοπούς που ιδρύθηκε. Αν περισσεύει, να καταργηθεί, με ταυτόχρονη αντίστοιχη μείωση της τιμής των φαρμάκων. Η ανάπτυξη της έρευνας με τη χρησιμοποίηση των εσόδων από το ΕΟΦόσημο θα συμβάλει σημαντικά στην ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας.

Μελίνα ΖΙΑΓΚΟΥ