Επιχειρώντας τον απολογισμό του έργου του ΥΠΠΟ κατά το 1996, πρέπει να ομολογήσουμε ότι παραλίγο να μεταχειριστούμε δημοσιογραφικές... πονηριές, τις οποίες στο παρά πέντε αποφύγαμε. Αναρωτιέστε για ποιες, ακριβώς, πονηριές μιλάμε. Είναι απλό, ανατρέχοντας στον απολογισμό που δημοσιεύτηκε πέρυσι, τέτοιες μέρες, διαπιστώσαμε ότι με κάποιες μικροαλλαγές σε ημερομηνίες και ονόματα και κάποιες προσθέσεις ή αφαιρέσεις, με ένα υποτυπώδες "ρετουσάρισμα", δηλαδή, και να 'τος ολοκαίνουριος ο απολογισμός και για το 1996. Τώρα πώς γίνεται ο απολογισμός να είναι ολοκαίνουριος και με "ουδέν νεότερον" σε επίπεδο πολιτικής, αυτό πραγματικά καταγράφεται στις πρωτιές του υπουργείου Πολιτισμού.

Διότι, στο μεταξύ, άλλαξαν ορισμένα πράγματα. Και πρώτα πρώτα οι υπουργοί. Το χειμώνα του 1996 με έναν ανασχηματισμό ο υφυπουργός Πολιτισμού, Σταύρος Μπένος,αναβαθμίζεται και καταλαμβάνει τη θέση του προκατόχου του, Θάνου Μικρούτσικου. Το φθινόπωρο η νέα κυβέρνηση τοποθετεί και νέο υπουργό. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος προς έκπληξη όλων και πολύ περισσότερο δική του αναλαμβάνει υπουργός Πολιτισμού, με τη διαδικασία της... "καραμπόλας". Δηλαδή, ο Ε. Γιαννόπουλος στο Δικαιοσύνης εκτόπισε τον Ε. Βενιζέλο και αυτός με τη σειρά του τον Στ. Μπένο.

Καθ' ένας από τους υπουργούς του '96, σχεδόν "γραπώθηκε" από πλευρές του πολιτισμού, που στο μέλλον θα απέβαιναν ή θα αποβούν εκλογικά προσοδοφόρες.Ετσι, ο Σταύρος Μπένος, προερχόμενος από την ΤΑ και ειδικότερα από την Καλαμάτα, άρπαξε την ευκαιρία να ασχοληθεί με το Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο, έμπνευσης Μικρούτσικου. Για το Μέγαρο Χορού Καλαμάτας γράφτηκαν 1,7 δισ. με χρηματοδότηση και από την Κοινότητα, ενώ το Συνεδριακό Κέντρο του Δήμου Βέροιας,που εξαγγέλθηκε το καλοκαίρι, θα κοστίσει επίσης 1,7 δισ.Υπάρχουν άλλοι 15 δήμοι που έχουν ενταχθεί στο ΕΠΔΠ με συγκεκριμένα έργα. Σχεδόν πουθενά δεν έχει γίνει τίποτα, πέραν των υπογραφών. Και σαν να μην έφτανε αυτό, τώρα φαίνεται πως και η Κοινότητα "κλοτσάει" και περιορίζει τα έργα που θα χρηματοδοτήσει από το πακέτο Ντελόρ.

Από την άλλη πλευρά οι ασχολίες του νυν υπουργού Ευάγγελου Βενιζέλου αρχίζουν και τελειώνουν στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα, αφού εκεί όχι μόνο βρίσκει έδαφος να οργανώσει πανευρωπαϊκά την προσωπική του προβολή, αλλά εξασφαλίζει και την εκλογική του πελατεία.Μάλιστα, αποποιούμενος το... επικίνδυνο κατασκευαστικό κομμάτι της Πρωτεύουσας, επιλέγει να μιλάει μόνο για τις εκδηλώσεις.

Κατά τ' άλλα στη διάρκεια της θητείας του Σταύρου Μπένου μπήκε σε λειτουργία η 40μελής Επιτροπή του νόμου για την Πολιτιστική Κληρονομιά,υπό την εποπτεία του τότε γενικού γραμματέα του ΥΠΠΟ, Γιώργου Θωμά.Υπό το καθεστώς πολλαπλών πιέσεων, προερχόμενων από το περιβάλλον των συλλογέων, η Επιτροπή έδειξε διάθεση να βάλει σε μία "υποτυπώδη" τάξη το κυρίαρχο θέμα των συλλογών.Η είσοδος του Ευάγγελου Βενιζέλου φαίνεται πως ανατρέπει τα πράγματα, αφού οι "παρατηρήσεις ουσίας" που λέει ότι έκανε στο προσχέδιο αφορούν κατά αποκλειστικότητα τα προνόμια των συλλογέων και την πρόθεσή του να μην τα χάσουν.

Στο μεταξύ τα μεγάλα αναπτυξιακά προγράμματα όπως η Ενοποίηση των Αρχαιολογικών χώρων παρέμειναν σχεδόν στάσιμα.Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι οι περίφημες έξι μελέτες της Ενοποίησης που αφορούσαν τους χώρους του Ολυμπιείου,της Αρχαίας και Ρωμαϊκής Αγοράς,της Νότιας και Δυτικής κλιτύος της Ακρόπολης και του Φιλοπάππου,μόλις πριν λίγες εβδομάδες υπογράφτηκαν.

Οσο για το Β Πακέτο Ντελόρ το οποίο θα χρηματοδοτήσει πολλά έργα, μεταξύ άλλων και εκείνα του Χ. Λαμπράκη (συνεδριακό κέντρο στο Πάρκο Ελευθερίας, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης), αποτελεί το μεγάλο κορβανά από τον οποίο περιμένουν να επωφεληθούν οι εργολάβοι.Η ιστορία με το Σύμβουλο Διαχείρισης του Πακέτου που πρόσφατα έγραψε ο "Ρ" αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Ενα γραφείο διαχείρισης με βεβαιωμένες τις σχέσεις του με το Συγκρότημα ήταν το νούμερο ένα για την κατάληψη της θέσης.

Η σύμβαση για το Νέο Μουσείο Ακρόπολης με τους Ιταλούς αρχιτέκτονες υπογράφτηκε μετά χιλίων βασάνων, αλλά ελπίζουμε όχι μετά χιλίων υποχωρήσεων στους οικονομικούς εκβιασμούς που έκαναν οι Ιταλοί.

Τα αναστηλωτικά έργα στην Ακρόπολη φαίνεται πως αντιμετωπίζουν προβλήματα αφού όχι μόνο οι εργαζόμενοι εδώ και επτά μήνες δεν έχουν εισπράξει το πριμ που δικαιούνται (δηλαδή το 1/3 του μισθού τους), αλλά και γιατί η κυβέρνηση πεισματικά αρνείται να αντιμετωπίσει το τεράστιο πρόβλημα της αποχώρησης και συνταξιοδότησης αναντικατάστατων μαρμαροτεχνιτών.Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο τα προβλήματα στην Ακρόπολη, όσο και τα προβλήματα του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων υποτάσσονται στην ίδια και αυτή λογική: να αγγίξουν το μη περαιτέρω, ώστε, "αναθεματίζοντας" το δημόσιο τομέα, να υπάρχει ένα ισχυρό άλλοθι για την αλλαγή του νομικού προσώπου σε ιδιωτικού δικαίου.Τέτοια σχέδια υπάρχουν τόσο για την Ακρόπολη όσο και για το ΤΑΠ. Εξάλλου, είναι δεδομένη η "αδυναμία" της κυβέρνησης στις ιδιωτικές πρωτοβουλίες, αφού φτάνει στο σημείο να δωρίζει δημόσιο χώρο πρασίνου στο κέντρο της Αθήνας (πάρκο Ρηγίλλης) για να ανεγερθεί ιδιωτικό μουσείο. Την ίδια στιγμή δείχνει να μην "ιδρώνει" από τις διαμαρτυρίες για το Πάρκο Ελευθερίας και το πολυμέγαρο που κατασκευάζει εκεί ο Λαμπράκης. Και όλα αυτά με τις ευλογίες βέβαια του ΥΠΕΧΩΔΕ που έχει αναδειχτεί σε... προκαθήμενος των καταστροφέων. Και εδώ τα δημόσια έργα παίζουν τον πρώτο ρόλο: ο Κεραμεικός είναι αμφίβολο αν έχει σωθεί από την επέλαση του μετρό, ο πρωτοελλαδικός οικισμός στο Λόφο Ζαγάνι των Σπάτων θα θυσιαστεί το βωμό της "Χόχτιφ" και μόλις πριν λίγες μέρες η Βουλή των Ελλήνων ανέθεσε σε εργολάβο το έργο υπόγειου πάρκιγκ στον περιβάλλοντα χώρο της,δηλαδή, μέσα στα αρχαία.

Βέβαια, προκειμένου ο Ε. Βενιζέλος να δημιουργήσει μία προμετωπίδα δήθεν ενδιαφέροντος για την πολιτιστική κληρονομιά, μόλις ανέλαβε, εξήγγειλε ένα πρόγραμμα εξωραϊσμού 70 αρχαιολογικών χώρων.Θεωρώντας μάλιστα ότι αυτό δεν μπορεί να το αναλάβει απευθείας η Αρχαιολογική Υπηρεσία, έστησε και ένα γραφείο υπό τις οδηγίες του Δημήτρη Παντερμανλή (!). Μήπως αυτός ήταν και ο σκοπός του προγράμματος;

Το κερασάκι στην τούρτα αλλά και η απόδειξη για το μέλλον που επιφυλάσσει η κυβερνητική πολιτική στον πολιτισμό, ήταν η κατάθεση του προϋπολογισμού. Θα μιλούσαμε μόνο για 0,3% που έχει ο πολιτισμός στο σύνολο του τακτικού προϋπολογισμού, εάν ο υπουργός Πολιτισμού δεν είχε αποκαλύψει το πώς σκέφτεται να ανέβουν τα κονδύλια. Πριν την κατάθεση έδωσε μάχη υπέρ πάντων ιδιωτών να μην κοπούν οι φοροαπαλλαγές από τις χορηγίες για να καταλήξει στην πανηγυρική ανακοίνωση και... πρόσκληση: "να παίζετε ΛΟΤΤΟ, ΠΡΟΤΟ και άλλα τυχερά παιχνίδια" (!) ξεστόμισε, χωρίς αιδώ, και μας άφησε άναυδους την ΠΡΟΤΟτυπία του...

Υπάρχουν, βέβαια, και ορισμένοι τομείς του πολιτισμού για τους οποίους όσο κι αν ψάξουμε δε θα βρούμε τίποτα νεότερο. Η περίφημη Εθνική Επιτροπή για τη Μουσική Παιδεία υπό την προεδρία του Γιώργου Κουρουπού περιμένουμε ακόμα να ανακοινώσει τα συμπεράσματά της... Οι Κρατικές Ορχήστρες (ΚΟΑ και ΚΟΘ) έχουν εγκαταλειφθεί στο έλεος... Οσο για την Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής (ΚΟΕΜ), προς το παρόν είναι "νοικιασμένη" από τον επιχειρηματία του "Μύλου" της Θεσσαλονίκης για τις εμφανίσεις της Δ. Γαλάνη. Πάντως, μέχρι τώρα τα 150 εκατ. που παίρνει ετησίως νομίζαμε ότι ήταν για παραγωγή δικού της έργου. Κάνουμε λάθος;

Δ. ΜΥΡΙΛΛΑ