Για 12 όσκαρ έχει προταθεί "Ο Αγγλος ασθενής" του Αγγλου σκηνοθέτη Αντονι Μιγκέλα,ένα κοσμοπολίτικο ερωτικό δράμα, που εκτυλίσσεται στη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Η συμβίωση κι οι δυσκολίες στην επικοινωνία κάποιων καθημερινών ανθρώπων αποτελούν το θέμα της ταινίας "Ταξίδι στο Μανχάταν" του Γκρεγκ Μοτόλα.Τέλος, ο Τιμ Μπάρτον ("Ο Ψαλιδοχέρης") σκηνοθετεί με υπονομευτικό χιούμορ και προσωπικό στιλ στο "Mars Attacks" τα γεγονότα που ακολουθούν μια εισβολή Αρειανών στη Γη.

Σαν τοιχογραφία αναπτύσσεται η ιστορία αυτής της ταινίας, με την εμφανή στη δραματουργία της μυθιστορηματική προέλευση (από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Μάικλ Οντάντζε). Και υπάρχει σ' αυτό το ερωτικό - ιστορικό παραμύθι κάτι, που μπορεί να προκαλέσει όποιον θέτει στον εαυτό του ως υπέρτατη αξία την έννοια της πίστης προς την πατρίδα, τη δική του πατρίδα βέβαια, όπως αυτή είναι ζωγραφισμένη στο χάρτη. Ομως, ο κόμης Ντε Ολμάσι (Ρεφ Ράινς),καταχωρημένος ανώνυμα στις καταστάσεις του αγγλικού στρατού ως "Αγγλος ασθενής", είναι ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα, σε μια εποχή που κάθε άνθρωπος πάνω σε αυτή τη Γη όφειλε να ανήκει κάπου. Υπάρχουν, άλλωστε, δύο ειδών χάρτες στα κεφάλια των ανθρώπων, δύο τρόποι να αντιλαμβάνεται κανείς τον κόσμο: Το ένα είδος απεικονίζει την υδρόγειο τεμαχισμένη σε χρωματιστές φέτες, που χωρίζονται η μια από την άλλη από στριφογυριστές γραμμές, συμβολικές των συνοριακών συρματοπλεγμάτων. Ο άλλος τρόπος αντίληψης αναγνωρίζει μόνο τους χάρτες εκείνους, που είναι χρωματισμένοι στο γαλάζιο του νερού, το πράσινο του δάσους, το καφέ της πέτρας, του βουνού, της ερήμου.

Εκεί στην έρημο, στη Σαχάρα (που οι σημερινοί χάρτες τη χωρίζουν με γραμμές ολόισιες, τραβηγμένες με το χάρακα στα τραπέζια των επιτελείων), αρχίζει και η ιστορία της ταινίας, όταν το αεροπλάνο που κυβερνά ο κεντρικός ήρωας καταρρίπτεται από τους Γερμανούς, κι ο ίδιος με καμένο και παραμορφωμένο πρόσωπο περιθάλπεται από μια ομάδα Βεδουίνων, που θα τον παραδώσουν σε ένα κινητό, αγγλικό στρατιωτικό νοσοκομείο. Από την Αφρική θα μεταφερθεί στη Νότια Ιταλία, ένας άνθρωπος δίχως πρόσωπο και δίχως μνήμη, όπου θα παραμείνει σε ένα κατεστραμμένο μοναστήρι με την Καναδή νοσοκόμα του, τη Χάνα (Ζιλιέτ Μπινός).Η στοργή της Χάνα θα τον βοηθήσει να αντέξει τους πόνους των τραυμάτων του, αλλά και να ξεδιπλώσει μέσα από τα όνειρα της μορφίνης το κουβάρι των αναμνήσεων. Να επαναφέρει τη ροή των γεγονότων, που είχε χαθεί από τη στιγμή της πτώσης του στην έρημο. Ετσι, μέσα από τις προπολεμικές του μνήμες στην Αφρική, μέσα από τη θύμηση του μοιραίου ερωτικού πάθους του για την Αγγλίδα Κάθριν (Κρίστιν Σκοτ Τόμας),αλλά και μέσα από την περιπέτεια των προσώπων που τον περιβάλλουν στην Ιταλία, την ερωτική σχέση της Χάνα με έναν Ινδό ναρκαλιευτή ή την παρουσία ενός Καναδού τυχοδιώκτη (Γουίλιαμ Ντεφόε),που η γραμμή της ζωής του διασταυρώθηκε ασύγγνωστα με τη ζωή του Ολμάσι, πλέκεται ένα κινηματογραφικό πανόραμα των χρόνων του πολέμου.

Δεν πρόκειται, όμως, για ένα χρονικό πολεμικών επιχειρήσεων, αλλά για την καταγραφή της ανθρώπινης μοίρας στην πολεμική δίνη. Οπου οι σχέσεις των προσώπων ξεπερνούν τα συνήθη μέτρα έντασης και πάθους, μα περισσότερο από ό,τι σε κάθε άλλη στιγμή αλληλοκαθορίζονται με τα ιστορικά γεγονότα και σημαδεύονται από το πρόσκαιρο των συναντήσεων, που μπορούν να διακοπούν από τη μετακίνηση ενός στρατιωτικού τμήματος ή από την έκρηξη μιας νάρκης... Και βέβαια, δεν είναι μέσα στις προθέσεις του μυθιστορήματος ή της ταινίας να αναπαραστήσει πιστά την ιστορική πραγματικότητα, αλλά να αυθαιρετήσει (δε διστάζει να καταστήσει τον κεντρικό ήρωα ως τον υπαίτιο της προέλασης του Ρόμελ στην Αίγυπτο) ιστοριογραφώντας σαν τον Ηρόδοτο, στον οποίο δεν ξεχωρίζει κανείς το μύθο ή το θρύλο από το ιστορικό γεγονός - εξ ου και η συχνή αναφορά της ταινίας στον "πατέρα της Ιστορίας".

Ενα δράμα τέτοιας έκτασης στο χρόνο, τις σχέσεις και τους χαρακτήρες, είναι δύσκολο να "υποταχτεί" στις ειδικές ανάγκες που θέτει η μεταφορά του στην κινηματογραφική οθόνη. Παρ' όλα αυτά, η πολύχρονη επεξεργασία του σεναρίου, σε συνάρτηση με τη σκηνοθετική ικανότητα του Μιγκέλα, την εικαστική ποιότητα της φωτογραφίας στους φυσικούς χώρους της δράσης, τις εξαιρετικές ερμηνείες, ιδιαίτερα από τις γυναίκες της ταινίας, υποβοηθούμενα και από το ταξιδιάρικο και τραγικής διάστασης θέμα της, δημιουργούν ένα υψηλό αισθητικό αποτέλεσμα, ικανό να κρατήσει αμείωτο το ενδιαφέρον σε όλη την παρατεταμένη διάρκεια του φιλμ. Ιδίως στον θεατή που θέλει μια ταινία που θα τον βοηθήσει να "χαθεί" και να ξεχαστεί, με την υπόσχεση πως θα συνεχίσει να του μιλάει και μετά το τέλος της προβολής.

(ΑΑΒΟΡΑ, ΑΜΠΕΣΕ, ΒΙΛΑΤΖ 2, ΕΛΛΗ, ΙΝΤΕΑΛ, ΙΝΤΕΑΛ ΜΑΡ., ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ, ΜΠΡΟΝΤΓΟΥΑΙΗ, ΠΑΛΑΣ, ΠΛΑΖΑ, ΦΑΛΗΡΟ 1, ΦΑΛΗΡΟ 2, ΧΑΪ ΛΑΪΦ)

Ανεξάρτητη και χαμηλού κόστους παραγωγή είναι αυτή η ταινία, που έγραψε και σκηνοθέτησε ο Γκρεγκ Μοτόλα,της οποίας παραγωγός είναι ο Στίβεν Σόντερμπεργκ,γνωστός μας από τη σκηνοθεσία του στο παλαιότερο "Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες". Και αποτελεί το "Ταξίδι στο Μανχάταν" άλλο ένα παράδειγμα της ικανότητας των Αμερικανών κινηματογραφιστών να δημιουργούν απλές ιστορίες, με χαρακτήρες ολοκληρωμένους και αναγνωρίσιμους στην κοινωνική πραγματικότητα της χώρας τους. Χαρακτηριστικό που απαντάται παραδοσιακά και στον "επίσημο" χολιγουντιανό κινηματογράφο, αλλά όταν αναπτύσσεται - και συχνά με πολύ ουσιαστικότερο τρόπο - σε τέτοιες χαμηλού κόστους παραγωγές, δημιουργεί ερωτηματικά (θέτοντας ταυτόχρονα και απαντήσεις...) για τη σχέση των δικών μας ταινιών με την ελληνική πραγματικότητα και το κοινό. Και αποδείχνει, ότι το πρόβλημα της οικονομικής δυσπραγίας δεν είναι κατ' ανάγκην καθοριστικό, όσον αφορά την ποιότητα και την επικοινωνιακή δυνατότητα του παραγόμενου έργου.

Δεν έχουμε να κάνουμε, φυσικά, με κάποιο αριστούργημα, ούτε με ταινία τέτοιας φιλοδοξίας ή προθέσεων. Ομως, η παρατηρητικότητα του Μοτόλα, η διεισδυτικότητα της ματιάς του στο επίπεδο των ανθρώπινων σχέσεων και της καθημερινής επικοινωνίας, συνθέτει μια αξιοζήλευτη, στα στοιχεία της, δημιουργία. Το προϊόν μιας σειράς χημικών ενώσεων, τη συνταγή του οποίου γνωρίζει και χρησιμοποιεί σαν καλός αλχημιστής ο Αμερικανός σκηνοθέτης.

Το ημερήσιο ταξίδι μιας οικογένειας στο Μανχάταν αποτελεί το όχημα για να ξεδιπλωθούν και να καταγραφούν οι σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της. Οι αντιφάσεις της μεταξύ τους οικειότητας, τα όρια στην επικοινωνία τους. Το αίτημα της αγάπης και η πίκρα της προδοσίας, αλλά και η φροντίδα, το ενδιαφέρον, το αίσθημα της κοινότητας, που κρατά ενωμένα αυτά τα, ουσιαστικά, αταίριαστα και μοναχικά στη συμβίωσή τους άτομα. Παράλληλα, οι διαδρομές τους στην πόλη, η απομάκρυνσή τους από την "εστία", η επαφή και η γνωριμία με καινούριους ανθρώπους λειτουργούν διαβρωτικά, απελευθερώνοντας και αποκαλύπτοντας λανθάνουσες αντιθέσεις, προκαλώντας νέες επιδιώξεις, που αναταράζουν την, ήδη, εύθραυστη ισορροπία και δημιουργούν νέες συγκρούσεις. Δημιουργικό ρόλο στο συνολικό αποτέλεσμα παίζει και η ανάλογης αισθητικής φωτογραφία, με κοντράστ σκληρά σαν τα κοντράστ των χαρακτήρων που συμμετέχουν, η νευρική ευκινησία της κάμερας και του μοντάζ, που απελευθερώνει το βλέμμα από τη στενότητα των χώρων της δράσης, και οι καλές ερμηνείες από μια σειρά ηθοποιών, που κρατιούνται μακριά από το αστραφτερό προσκήνιο του αμερικανικού σταρ σύστεμ (Χόουπ Ντέιβις, Πατ Μακναμάρα, Στάνλεϊ Τούτσι, Πέρκερ Πόζι κ.ά.).

(ΑΡΤ ΣΤΟΥΝΤΙΟ)

Από τον Τιμ Μπάρτον αυτή η κωμωδία επιστημονικής φαντασίας, που με αφορμή μια εισβολή των Αρειανών στη Γη περιγράφει και γελοιοποιεί όλες τις πιθανές αντιδράσεις των ομάδων και των ατόμων, που απαρτίζουν αντιπροσωπευτικά το αμερικανικό έθνος.

Η κενότητα του πολιτικού συστήματος και η σχέση του προέδρου της Δημοκρατίας (Τζακ Νίκολσον) με την εξίσου ανόητη κυριαρχία των τηλεοπτικών καναλιών, η αχρηστία των υπερσύγχρονων εξοπλισμών και των παντογνωστών επιστημόνων απέναντι σε πλάσματα με άλλες προδιαγραφές, η βλακεία των απογόνων των Αμερικανών γελαδάρηδων, μια ειρωνική αναφορά απέναντι στη χολιγουντιανή κινηματογραφική παράδοση και πολλά άλλα δημιουργούν μια μαύρη, στην ουσία της, κωμωδία, όπου η καταστροφική εμφάνιση των Αρειανών προκαλεί μια αίσθηση αγαλλίασης, καθώς βραχυκυκλώνει και εκμηδενίζει ολόκληρο τον πολιτισμό της σαπουνόπερας και των σούπερ μάρκετ.

Πάντως, υπάρχει ένα υπερόπλο ικανό να αντιμετωπίσει την επίθεση. Ομως οι κυβερνήσεις δεν το γνωρίζουν...

(ΑΘΗΝΑΙΟΝ, ΑΣΤΕΡΙΑ, ΑΤΤΙΚΑ 1, ΒΙΛΑΤΖ 4, ΚΑΛΥΨΩ, ΚΟΡΟΝΕΤ, ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ, ΟΠΕΡΑ 1, ΑΝΤΑΜΣ, ΦΟΙΒΟΣ, ΑΠΟΛΛΩΝ ΠΕΙΡ.).

Αγης ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ