Υπάρχουν συγγραφείς και συγγραφείς. Μερικοί, από περισσότερο ή λιγότερο στρατευμένες θέσεις, προσπαθούν να καταγράψουν την πραγματικότητα που τους περιστοιχίζει, μεταφέροντας στο χαρτί τις χαρές και τις λύπες των απλών ανθρώπων στο σύγχρονο κόσμο. Αλλοι, όπως οι συγγραφείς του βιβλίου "Εγχειρίδιο του Τέλειου Λατινοαμερικανού Ηλιθίου", Πλίνιο Απουλέιο Μεντόσα, Κάρλος Αλμπέρτο Μοντανέρ και Αλβαρο Βάργκας Λιόσα (γιος του γνωστού Περουβιανού συγγραφέα Μάριο Βάργκας Λιόσα), είναι, όπως άλλοτε οι μεσίτες στο Μεσαίωνα, και όχι μόνο, απλά αντικείμενα στα χέρια εκείνων που τους χρησιμοποιούν με τον καλύτερο τρόπο και, φυσικά, τους πληρώνουν καλύτερα.

Η εξαγγελία σκληρών μέτρων εκ μέρους των νεοφιλελεύθερων Λατινοαμερικανών υπουργών Οικονομικών, καθώς και τα υπερρεαλιστικά παραληρήματα των Μενέμ, Φουτζιμόρι, Φρέι και άλλων δημιούργησαν στον κόσμο της Λατινικής Αμερικής την εντύπωση ότι, μάλλον, τον θεωρούν ηλίθιο. Την υποψία αυτή των Λατινοαμερικανών έρχεται να ενισχύσει και το εν λόγω βιβλίο. Τόσο οι τρεις συγγραφείς του όσο και ο Μάριο Βάργκας Λιόσα, που τοπαρουσίασε, ισχυρίζονται ότι η στήριξη των αριστερών "ουτοπικών" θέσεων στη Λατινική Αμερική, η αντίσταση στην καταπίεση και η αντίθεση με όσα δρομολογούνται αυτόν τον καιρό σε βάρος των λαών της Λατινικής Αμερικής είναι αναμφισβήτητο σημάδι βλακείας.

Η λατινοαμερικανική ταυτότητα υπονοεί, σύμφωνα με τους συγγραφείς, την επιλογή της φτώχειας και της καθυστέρησης, και το γεγονός ότι οι Λατινοαμερικανοί είναι φτωχοί και καθυστερημένοι οφείλεται στο ότι δε θέλησαν ή δεν ήξεραν πώς να είναι αναπτυγμένοι και πλούσιοι. "Αρκεί να το θέσουμε ως στόχο, αλλά ποτέ δεν το θέσαμε πραγματικά ως στόχο" (!).

Δε θα πρέπει, πάντα σύμφωνα με τους συγγραφείς, "να ρίξουμε το φταίξιμο σε κανέναν". Η ευημερία κάποιων δεν έχει καμία σχέση με την καθυστέρηση άλλων. Σύμφωνα με τον Μεντόσα, τον Μοντανέρ και τον Βάργκας Λιόσα δεν υπάρχει έθνος που να προσπάθησε στα σοβαρά να προοδεύσει και κάποιος ή κάτι να το εμπόδισε.

Ακόμα, στην "ανάλυση" που επιχειρεί το βιβλίο, όσον αφορά τη λατινοαμερικανική πολιτική στον αιώνα μας, το θέμα των στρατιωτικών δικτατοριών μόλις που θίγεται, εντελώς φευγαλέα κατονομάζονται μερικές από αυτές, ωστόσο, ούτε λόγος για τις στενότατες, στις περισσότερες περιπτώσεις, σχέσεις αυτών των δικτατοριών με τις ΗΠΑ, ούτε και ότι οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται στη Λατινική Αμερική επινοούνται και, τελικά, επιβάλλονται από τον "Θείο Σαμ".

Εδώ ας προσπαθήσουμε να φρεσκάρουμε λίγο τη μνήμη των συγγραφέων θυμίζοντάς τους ότι αυτοί οι τόσο "ηλίθιοι" Λατινοαμερικανοί και στόχους είχαν θέσει ώστε να βγουν από τη μιζέρια και την καθυστέρηση και "εμποδίστηκαν" με απαράδεκτα βάναυσο τρόπο στην προσπάθειά τους να επιτύχουν αυτούς τους στόχους. Ενδεικτικές είναι οι σημαντικότερες περιπτώσεις, και όχι στο πολύ μακρινό παρελθόν, αυτών των "εμποδίων": Η ανατροπή από τη CIA της κυβέρνησης του Προέδρου Αρμπενς στη Γουατεμάλα το 1954, η απόβαση στην Κοιλάδα των Χοίρων το 1961 και οι επανειλημμένες προσπάθειες εκ μέρους των ΗΠΑ να "τελειώνουν" με την κυβέρνηση του Φιντέλ Κάστρο στην Κούβα, το στρατιωτικό πραξικόπημα ενάντια στον Πρόεδρο Ζοάο Γκουλάρ στη Βραζιλία το 1964, η εισβολή των ΗΠΑ στη Δομινικανή Δημοκρατία το 1965, οι προσπάθειες αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης της Λαϊκής Ενότητας του Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή (1970 - 1973) και τελικά το αιματηρό πραξικόπημα που τον ανέτρεψε, ο βρώμικος πόλεμος και τα πραξικοπήματα σε Αργεντινή και Ουρουγουάη στη δεκαετία του '70, ο πόλεμος ενάντια στο λαϊκό ξεσηκωμό στη Νικαράγουα, το Ελ Σαλβαδόρ και τη Γουατεμάλα στη δεκαετία του '80, η εξαγορά, διαδοχικά, του καθεστώτος του Επαναστατικού Θεσμικού Κόμματος στο Μεξικό το 1976, το 1982, το 1987 - '88 και το 1995 και ο κατάλογος συνεχίζεται...

Αντίθετα, το "Εγχειρίδιο του Τέλειου Λατινοαμερικανού Ηλιθίου" βασίζεται σε μια σειρά από ταχυδακτυλουργίες και διαστρεβλώσεις που φτάνουν στο παράδοξο: Η αντίληψη των τάξεων δεν υπάρχει, η Αργεντινή, για παράδειγμα, δεν υπήρξε ούτε θύμα αποικιοκρατίας ούτε καμίας "σημαντικής" εκμετάλλευσης, το εξωτερικό χρέος δεν έχει καμία σημασία, ο οικονομικός ιμπεριαλισμός είναι αποτέλεσμα φαντασίας κάποιων, ο Εμιλιάνο Ζαπάτα ήταν, στο Μεξικό, πρόδρομος του κυβερνώντος Επαναστατικού Θεσμικού Κόμματος (PRI), η Κούβα δεν έχει υποστεί κανέναν αποκλεισμό, στην περιοχή Τσιάπας του Μεξικού δεν έγινε καμία αυθόρμητη εξέγερση των ιθαγενών, ο Τρίτος Κόσμος είναι φαντασίωση κλπ. κλπ.

Στο βιβλίο επιχειρείται μία λαθροχειρία ως προς την έννοια του ιμπεριαλισμού, όταν οι οικονομικές διεθνείς σχέσεις εμφανίζονται ως σχέσεις αμοιβαία ευεργετικές, ενώ ο καπιταλισμός ως μία αυθόρμητη οργάνωση όπου όλοι δρουν με ελεύθερη βούληση, ενώ οι οικονομικοί και πολιτικοί ανταγωνισμοί για την εξουσία εξανεμίζονται: όποιος δεν είναι πλούσιος, είναι φτωχός επειδή δεν το επιδίωξε και όποιος επικρίνει τους πλούσιους το κάνει επειδή τους ζηλεύει (!).

Συνεπώς, αυτό που πρέπει να γίνει, κατά το εγχειρίδιο, είναι οι λατινοαμερικανικές χώρες να εφαρμόσουν, μια ώρα αρχύτερα, τις νεοφιλελεύθερες συνταγές, για να είναι έτσι, και μόνο επειδή θα το αποφασίσουν ότι είναι, χώρες υπό ανάπτυξη.

Εκείνο, λοιπόν, που τελικά επιτυγχάνει το εν λόγω βιβλίο είναι η εκ νέου γραφή ή, μάλλον, η παραχάραξη της ιστορίας της Λατινικής Αμερικής. Μία ιστορία που εμφανίζεται απογυμνωμένη από κάθε μορφή κυριαρχίας και αντίστασης που, ωστόσο, τη δημιούργησαν, μία ιστορία τόσο τρομερά κενή όπως τα ίδια τα σλόγκαν του νεοφιλελευθερισμού.

Είναι, τουλάχιστον, λυπηρό εκπρόσωποι των τεχνών και των γραμμάτων, όπως οι συγγραφείς του "εγχειριδίου", που άλλοτε ήταν στρατευμένοι στο πλευρό των "ηλιθίων" αυτής της τόσο δοκιμασμένης αλλά και συνεχώς δοκιμαζόμενης Λατινικής Αμερικής και που σήμερα δηλώνουν αριστεροί που έχουν πλέον "γιατρευτεί", να θέτουν τα έργα τους και τελικά την ύπαρξή τους στις υπηρεσίες εκείνων που προβάλλουν σοβαρά "εμπόδια" στον αγώνα των λατινοαμερικανικών λαών να απεγκλωβιστούν από αυτήν, ακριβώς, την "αποβλάκωση", την αθλιότητα, την πείνα, την ανεργία, την κατεδάφιση, τελικά, της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς τους.

Γιάννα ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗ