"Αν θα με ρωτήσετε πού θα προτιμούσα να εργάζομαι σαν καλλιτέχνης μουσικός, σας λέω απερίφραστα: Χίλιες φορές στη Ρωσία".Τα λόγια ανήκουν στον μεγάλο Ελληνα αρχιμουσικό Δημήτρη Μητρόπουλο,ο οποίος επισκέφτηκε την ΕΣΣΔ το 1934, μετά από πρόσκληση των σοβιετικών μουσικών οργανώσεων, και συμμετείχε στις μεγάλες μουσικές εκδηλώσεις της Μόσχας. Τα λόγια του Μητρόπουλου σκιαγραφούν την ορμητική άνοδο, που συντελέστηκε και στον τομέα της μουσικής μετά τη νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία, η οποία και δημιούργησε τις συνθήκες για τη διαμόρφωση ενός μουσικού πολιτισμού νέου τύπου, του σοσιαλιστικού.

Διακριτικό του γνώρισμα είναι ο συνεπής δημοκρατικός, παλλαϊκός χαρακτήρας του, καθώς στη Σοβιετική Ενωση δημιουργήθηκε ένα τεράστιο δίκτυο μουσικών ιδρυμάτων, συγκροτημάτων όπερας και συναυλιών, προσιτό για όλους.Ενδεικτικό της μεγάλης σημασίας που δόθηκε στο πλησίασμα του λαού με τη μουσική, από τα πρώτα κιόλας χρόνια της Επανάστασης, είναι το δημοσίευμα της "Πράβντα" (4/7/1919): "Μόσχα. Το Σοβιέτ του Κυβερνείου Αντιπροσώπων των Εργατών, Αγροτών και Κόκκινων στρατιωτών αποφάσισε ν' ανοίξει πειραματικές σχολές μουσικής στο προάστιο Σεργκίγιεφσκι και στο χωριό Ουχτόμσκογε κοντά στο σταθμό Λιούμπερτσι, καθώς επίσης και λαϊκό ωδείο στο χωριό Τσέρκοφ κοντά στο σταθμό Ταράσοφκα".

Η Οχτωβριανή Επανάσταση έδωσε τη δυνατότητα σε όλα τα έθνη και τις εθνότητες της ΕΣΣΔ, μαζί και σ' εκείνες που πριν την Επανάσταση δεν είχαν γραπτό μουσικό πολιτισμό, να εκφράσουν και να αναπτύξουν τα πρωτότυπα χαρακτηριστικά της δικής τους λαϊκής μουσικής και ταυτόχρονα να έρθουν σ' επαφή με τα κορυφαία επιτεύγματα της παγκόσμιας τέχνης, ν' αφομοιώσουν μουσικά είδη όπως η όπερα, το μπαλέτο, η συμφωνία, το ορατόριο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αλληλεπίδραση με την επαγγελματική τέχνη, στη Σοβιετική Ενωση αναπτύχθηκε η μαζική μουσική δημιουργία και εκτέλεση, μέσα από τη μορφή της ερασιτεχνικής ενασχόλησης και του φολκλόρ.

Ο ρόλος της σοβιετικής μουσικής στην παγκόσμια μουσική σκηνή του 20ού αιώνα υπήρξε πρωτοποριακός, ενώ αναδείχτηκε πλήθος διαπρεπών συνθετών, όπως οι: Σ. Προκόφιεφ, Ντ. Σοστακόβιτς, Γ. Σβιρίντοφ, Ρ. Στσεντρίν, Ν. Μιασκόφσκι, Γ. Σαπόριν, Β. Σεμπαλίν, Ντ. Καμπαλέφσκι, Τ. Χρένικοφ, Α. Χατσατουριάν κ. ά. Παράλληλα, αναδείχτηκαν πολλοί εξαίρετοι εκτελεστές, όπως οι: Ε. Μραβίνσκι, Ε. Σφετλάνοφ, Γ. Ροζντέστβενσκι, Α. Σβέσνικοφ, Α. Γιούρλοφ, Κ. Ιγκούμνοφ, Β. Σοφρονίτσκι, Σ. Ρίχτερ, Ντ. Οϊστραχ, Λ. Κόγκαν, Μ. Ροστροπόβιτς κ. ά.

Στη σοβιετική μουσική, η οποία ιδεολογικά - αισθητικά βασίστηκε στις αρχές της κομματικότητας και της λαϊκότητας της τέχνης και στη μέθοδο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, βρήκαν νέα ζωή πολλά παραδοσιακά μουσικά έργα. Κάτω από την επίδραση των θεμάτων της Επανάστασης και της σύγχρονης εποχής αναμορφώθηκαν θεματικά και μορφολογικά και είδη όπως η όπερα, το μπαλέτο και η συμφωνία, ενώ στη βάση της ιστορικοεπαναστατικής και λαϊκοπατριωτικής θεματολογίας παρουσιάστηκε άνθηση της χορωδιακής και φωνητικής - συμφωνικής μουσικής.

Ρ. Σ.