Η στήλη χαιρετίζει το γεγονός ότι το Εθνικό μας Θέατρο φιλοξένησε δύο παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου Τουρκίας. Γεγονός που ωφελεί την ειρήνη και φιλία των δύο λαών, αλλά και το θέατρό μας, καθώς του γνωρίζει τις ρεπερτοριακές προτιμήσεις, καλλιτεχνικές δυνάμεις, την αισθητική του τούρκικου θεάτρου. Του δίνει τη δυνατότητα να συγκρίνει το ερμηνευτικό αποτέλεσμα των παράλληλων παραστάσεων του ιδίου έργου στις δύο χώρες (στην προκειμένη περίπτωση του "Μάστερ Κλας "Μαρία Κάλλας"" με την Κάτια Δανδουλάκη στην Ελλάδα και την Αϊτέν Γκιοκτζέρ στην Τουρκία) και το κυριότερο να δει μια τούρκικη παράσταση ελληνικού έργου και μάλιστα παραμελημένου από το ελληνικό θέατρο, όπως η κωμωδία του Ψαθά "Ζητείται ψεύτης".Μια παράσταση στην οποία αξίζει ιδιαίτερα να αναφερθούμε.

Το Εθνικό Θέατρο Τουρκίας επέλεξε το έργο του Ψαθά, σε μετάφραση Πανγιόντ Αμπατζί,διακρίνοντας τις ομοιότητες των δύο λαών. Κοινωνικές, ανθρώπινες, πρωτίστως πολιτικές. Βουλευτές δίχως πολιτικό έρμα, στηριγμένοι σε ανάλογό τους οικογενειακό και ευρύτερο περιβάλλον, σε μια πολιτικά αφελή και ανερμάτιστη εκλογική πελατεία και σε πληρωμένους επαγγελματίες ψεύτες για να γλιτώνουν από τα δύσκολα και τα "θα" που έταξαν - τις συνομοταξίες τέτοιων ανθρώπων σατιρίζει η επίκαιρη και σήμερα κωμωδία του Ψαθά - υπήρχαν και υπάρχουν εκατέρωθεν του Αιγαίου. Η μόνη διαφορά, ίσως, είναι στο καρύκευμα. Περισσότερο "εκλεπτυσμένοι Ευρωπαίοι" οι εδώ, περισσότερο "μπρούτοι Ανατολίτες" οι εκεί. Μια διαφορά που έγινε αισθητή και με την εύστοχη σκηνοθεσία του Μιουνίρ Τζανάρ,αφού με σατιρικό χιούμορ έδωσε τούρκικη απόχρωση στα ηθογραφικά στοιχεία του έργου και στα χαρακτηρολογικά των προσώπων και με την ανατολίτικης αισθητικής των σκηνικών (Σερτέλ Τσενιτέρ) και των έντονων χρωματικά κοστουμιών (Γκιουλιουμσέρ Εριγκιούρ).

Πλεονέκτημα της ενδιαφέρουσας παράστασης οι εύστοχες ερμηνείες από ένα σύνολο καλών ηθοποιών. Του "δαιμονικά" ταλαντούχου, με ευθύβολο χιούμορ, απίστευτα ευλύγιστου υποκριτικά, αλλά και σωματικά Σαμπρί Οζμενέρ (Ψευτοθόδωρος). Του κυρίαρχου στα εκφραστικά του μέσα και φυσικότατου Αλμπάι Ιζμπιράκ (βουλευτής). Εξοχα σατιρισμένους γραφικούς χαρακτήρες έπλασαν οι άνδρες του θιάσου Οζλέμ Ερσονμέζ, Οκάν σενοζάν, Νεσέτ Ερντέμ, Αλπτεκίν Ερτούκ,καθώς και η Γιεσίμ Σασμάζ.Αξιοι αναφοράς είναι και οι Σιουκιούν Ισιτάν, Σιρίν Τσελικμπιλέκ, Αλπτεκίν Ερτούκ, Γκιοκχάν Σεμερτζί, Ορκιντέ Τσιβίτζιογλου.

Στο ατμοσφαιρικό θεατράκι, με την επωνυμία "Σταθμός", στέγασε τη θιασαρχική του προσπάθεια ο ταλαντούχος και ασκημένος σε ποικίλα θεατρικά είδη, Τάσος Χαλκιάς.Για το ξεκίνημά του επέλεξε το δραματικά επίκαιρο σήμερα (απ' ό,τι το 1983 που πρωτοπαίχτηκε) "Ενυδρείο" του Κώστα Μουρσελά.Ο συμβολικός τίτλος σηματοδοτεί την ιδεολογική, ηθική, συναισθηματική - ακούσια ή και εκούσια - παγίδευση στο ανθρωποβόρο "ενυδρείο" της αστικής τάξης ανθρώπων της λαϊκής τάξης. Ανθρώπων που - και ιδεολογικά - ξεκίνησαν από μια προοδευτική αφετηρία. Που ονειρεύονταν μια άλλη κοινωνία. Που βιοπορίζονταν αξιοπρεπείς, περήφανοι, ασυμβίβαστοι, αναπαλλοτρίωτοι. Πόσοι όμως μπορούν να αντισταθούν στις "σειρήνες" του πλούτου, της ταξικής "ανόδου"; Πόσοι συνειδητοποιούν ότι για την ταξική μεταπήδησή τους θα πληρώσουν ακριβό αντίτιμο. Οτι θα απαιτηθεί, άμεσα ή έμμεσα, να πουλήσουν την ψυχή τους στο διάβολο. Να αρνηθούν τη νιότη τους, όσα αγάπησαν και πίστεψαν, αν θέλουν να επιβιώσουν στο "ενυδρείο" της αρπακτικής, ανταγωνιστικής, υποκριτικής, φαύλας, όχι μόνο στις οικονομικές συναλλαγές της, αλλά και στα ερωτικά της ήθη, αστικής τάξης. Το βίο σ' αυτό το "ενυδρείο" κατήγγειλε ο Μουρσελάς με το βαθύτατα προοδευτικό έργο του. Εργο βαθύτατης πίκρας και απογοήτευσης για την κοινωνία μας και το συμβιβασμό πολλών ανθρώπων προοδευτικής κάποτε αφετηρίας, αλλά και ταυτόχρονα αισιόδοξο, καθώς διατηρεί μια ρεαλιστική αντίληψη της πραγματικότητας και της διαφορετικής ποιότητας των ανθρώπων. Ο Μουρσελάς ξέρει ότι υπάρχουν και αυτοί που συνειδητά ή ασυνείδητα προσχωρούν και γίνονται ένα μ' αυτό το κοινωνικό"ενυδρείο". Οτι υπάρχουν και αμετάπειστοι αρνητές του και αντιστεκόμενοι σ' όλες τις παγίδες του, όπως υπάρχουν και εκείνοι, που αν και εγκλωβισμένοι, συνειδητοποιούνται και δραπετεύουν απ' αυτό. Κι όλο αυτό το παζλ ανθρώπων, συνειδήσεων, ηθών, συμπεριφορών, συναισθημάτων το μορφοποιεί με τα πρόσωπα του έργου του, με δραματικό του επίκεντρο το πρόσωπο του Δημήτρη. Του ανθρώπου που, διχασμένος ανάμεσα στο "θέλω αλλά δεν μπορώ", στη συνήθεια της καλοπέρασης και στο φόβο μιας νέας ανασφαλούς ζωής, στον ψυχραμένο έρωτά του για την πλούσια γυναίκα του και στις ζέουσες ενοχές του για το θάνατο του πρώτου άνδρα της (λόγω της μοιχείας της), παγιδευμένος αμετάκλητα σ' αυτό το κοινωνικό περιβάλλον, χαίρεται με εκείνους που λεύτεροι φεύγουν μακριά απ' αυτό, αλλά ο ίδιος αδυνατεί να το εγκαταλείψει. Αυτή η ανημπόρια τον σκοτώνει. Ο θάνατος θα γίνει η λύτρωσή του. Κι ο θάνατος ακόμη - όπως δραματουργικά τον χρησιμοποιεί ο Μουρσελάς με το ρεαλιστικό μύθο του, την ηθογραφική γραφή του, την αμεσότητα και καθημερινότητα της γλώσσας του, λειτουργεί μέσω του κεντρικού προσώπου σαν δύναμη καταγγελίας, σαν κραυγή διαμαρτυρίας του συγγραφέα ενάντια σ' αυτή την κοινωνία.

Το έργο καλόπεσε σκηνοθετικά, αλλά και υποκριτικά. Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Εξαρχος βοηθούμενος από το λιτό και συμβολοποιητικά "μοντέρνο" σκηνικό του Σίμου Καραφύλλη,συνέθεσε αρμονικά τα "συστατικά" της γραφής του Μουρσελά. Αφησε να βγει όλη η κοινωνική καταγγελία του, η πίκρα, η υποδώρια ειρωνεία, αλλά και το αισιόδοξο μήνυμα του δραματικού τέλους του. Καθοδήγησε σωστά τους ηθοποιούς, ώστε να πλάσουν πρόσωπα με σάρκα και οστά και προφυλάσσοντάς τους από τη νατουραλιστική ευκολία που θα περιόριζε τη συμβολική διάσταση των ρόλων. Ο Τάσος Χαλκιάς ηθοποιός που διαθέτει υποκριτικό εύρος στο δράμα, την κωμωδία, τη σάτιρα, λαϊκό αισθητήριο, σκηνική ευφυία, ευθύβολα εκφραστικά μέσα, ερμηνεύει με εσωτερική αλήθεια και τη γνωστή του αμεσότητα τη συνειδησιακή "κόλαση" και τη θανάσιμη λύτρωση του κεντρικού προσώπου. Η Κατερίνα Διδασκάλου με το γοητευτικό παρουσιαστικό της, αλλά συνειδητά χρησιμοποιούμενο ως "ψυχρό" και την προσεκτική ερμηνεία της αποδίδει απόλυτα την κυνική "κτήτορα" πλούτου και ψυχών. Τη θέρμη της αφύπνισης και της αντιστεκόμενης ασυμβίβαστης συνείδησης, αλλά και την πίκρα ενός χαμένου για πάντα έρωτα μεταδίδει η ερμηνεία της Πένης Παπουτσή.Αξιος ηθοποιός ο Νίκος Αλεξίου θα σημείωνε μια σημαντική ερμηνεία αν δεν "πρόσθετε" στη νηφάλια ερμηνεία του, ως ασυμβίβαστος Ανέστης, μια απόχρωση μπλαζεδισμού, στοιχείο που αλλοιώνει το νόημα του ρόλου. Η Αγγελική Βελουδάκη απέπνεε την κρυφή απελπισία του ρόλου της. Αξιόλογες ήταν οι ερμηνείες και των Περικλή Αλμπάνη, Γρηγορίας Λυρά, Γιώργου Χαδίνη.

ΘΥΜΕΛΗ