- Πού οφείλεται η τρομακτική έξαρση της εγκληματικότητας τα τελευταία χρόνια και ειδικά την τελευταία περίοδο;

- Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έξαρση της σοβαρής εγκληματικότητας, ειδικότερα έχουν αυξηθεί τα κακουργήματα. Η ερμηνεία αυτού του φαινομένου στηρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες παραγόντων. Η πρώτη κατηγορία αφορά τα γενικότερα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που πλήττουν τον τόπο τα τελευταία χρόνια, όπως ανεργία, έλλειψη οικονομικής ανάπτυξης, δυσλειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, κρίση αξιών και θεσμών, έλλειψη οραμάτων κλπ.

Είναι ευνόητο ότι αυτά τα προβλήματα έχουν άμεσο αντίκτυπο σε ορισμένες ομάδες πληθυσμού, τις κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες (άνεργοι, λαθρομετανάστες, αποφυλακισμένοι, παραμελημένα παιδιά από τις οικογένειές τους κλπ).

Η δεύτερη κατηγορία έχει να κάνει με τη δίωξη του εγκλήματος. Είναι γνωστά τα προβλήματα της αστυνομίας προκειμένου να αποκτήσει σύγχρονο εξοπλισμό, ολοκληρωμένη εκπαίδευση, επάρκεια προσωπικού, αξιοπρεπείς αποδοχές. Ολα αυτά συνιστούν στην ανασφάλεια του πολίτη. Επιπλέον, οι καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης δημιουργούν την εντύπωση στον πολίτη πως αν κάποιος διαπράξει αδίκημα, η ποινική αντιμετώπιση θα αργήσει πολύ, ίσως να μη γίνει καθόλου. Σε επίπεδο σωφρονιστικής πολιτικής, παρά τις προσπάθειες που γίνονται, όσοι οδηγούνται στη φυλακή συνήθως βγαίνουν απόαυτή χειρότεροι και όχι καλύτεροι.

Μας λείπει μια γενικότερη χάραξη στρατηγικής κατά του εγκλήματος, με κύριο άξονα την πρόληψη. Αν προσθέσουμε σε αυτούς τους παράγοντες και τη μεγάλη εξάπλωση των ναρκωτικών τα τελευταία 15 χρόνια, με όλες τις επιπτώσεις που έχει (κλοπές, ληστείες, διαρρήξεις φαρμακείων, πορνεία, διακίνηση ναρκωτικών), εύκολα μπορεί κανείς να φτάσει στο συμπέρασμα γιατί η αύξηση της βαριάς εγκληματικότητας συνεχίζει να είναι αμείωτη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα μετά το 1928-'29 υπήρχε έξαρση της εγκληματικότητας λόγω αυξημένης κατανάλωσης αλκοόλ και ανεργίας. Σήμερα η οικονομική κατάσταση είναι σχεδόν ίδια, εδώ και 15 χρόνια, λόγω λιτότητας. Αν και η σημερινή μορφή είναι ηπιότερη, παρ' όλα αυτά παραμένει σταθερή.

- Πιστεύετε πως για αυτή την έξαρση φταίνε - όπως υποστηρίζει η κοινή γνώμη - μόνο οι αλλοδαποί; Αν όχι, πού οφείλεται η ρατσιστική στάση της πλειοψηφίας των Ελλήνων;

- Στην Ελλάδα οι αλλοδαποί, σήμερα, είναι περίπου 500.000, δηλαδή το 5% του πληθυσμού της χώρας. Η αστυνομία τους εμφανίζει να έχουν δώσει συμμετοχή σε σοβαρά εγκλήματα, το 1996, γύρω στο 20%. Η εντύπωση που δημιουργείται είναι ότι οι αλλοδαποί συντελούν στην αύξηση της εγκληματικότητας. Ομως θα πρέπει να κάνουμε το διαχωρισμό ανάμεσα στις οργανωμένες ομάδες αλλοδαπών(αλβανική, ρώσικη, ρουμάνικη μαφία κλπ) και τον υπόλοιπο πληθυσμό των αλλοδαπών, οι οποίοι φαίνεται να έχουν ενταχθεί ομαλά στην ελληνική κοινωνία, χωρίς να δημιουργούν προβλήματα. Αυτός ο διαχωρισμός αποδεικνύεται πως είναι σωστός. Τα στοιχεία δείχνουν πως το 1996 το σύνολο των ληστειών με δράστες αλλοδαπούς ήταν μικρότερο από 100. Οι ανθρωποκτονίες, σωματικές βλάβες, βιασμοί, δηλαδή όλη η εγκληματικότητα των αλλοδαπών πρέπει να προέρχεται από 70-100 άτομα και όχι, ασφαλώς, από τους υπόλοιπους 499.900 αλλοδαπούς. Κάτω από αυτό το πρίσμα είναι επικίνδυνο να ενοχοποιούμε τους αλλοδαπούς για την αύξηση της εγκληματικότητας και να ενισχύουμε τις υπολανθάνουσες τάσεις ρατσισμού στην ελληνική κοινωνία.

Ωστόσο, σημαντικό ρόλο στη ρατσιστική συμπεριφορά των Ελλήνων έχουν παίξει τα ΜΜΕ, τα οποία προβάλλουν κατά κόρον τέτοιες περιπτώσεις εγκληματιών αλλοδαπών. Ο ρατσισμός σχετίζεται και με τη γενικότερη οικονομική κατάσταση μιας χώρας, δηλαδή όταν υπάρχει αύξηση ανεργίας και οικονομική δυσκαμψία, οι πολίτες αυτής της χώρας βλέπουν ανταγωνιστικά και επιθετικά τους αλλοδαπούς που έρχονται στην πατρίδα τους. Επομένως το πρόβλημα του ρατσισμού στην Ελλάδα είναι αρκετά σύνθετο και απαιτεί σφαιρική αντιμετώπιση. Πάντως, σύμφωνα με σφυγμομετρήσεις που έχουν γίνει κατά καιρούς, φαίνεται ότι στη χώρα μας ο ρατσισμός δεν είναι αναπτυγμένος, σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ. Αν δε ληφθούν όμως μέτρα για μια ομαλή ένταξη των αλλοδαπών στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας, η κατάσταση θα επιδεινωθεί.

- Τα εγκλήματα που διαπράττονται τα τελευταία χρόνια έχουν ομολογουμένως πιο έντονη μορφή. Πού οφείλεται αυτό;

- Πράγματι δεν έχει επηρεαστεί μόνο η ποσότητα, αλλά και η "ποιότητα" των εγκλημάτων. Εχουμε σκληρότερες και καινούριες μορφές εγκλημάτων, όπως είναι οι απαγωγές, που εμφανίστηκαν τα τελευταία 3-4 χρόνια. Υπάρχει μια νοοτροπία στις μέρες μας που δεν αποδίδει στην ανθρώπινη ζωή και προσωπικότητα τη σημασία που της αξίζει. Υπάρχει έντονο στοιχείο της εγωιστικής ικανοποίησης επιδιώξεων, έστω κι αν αυτό οδηγεί στην καταστροφική προσβολή της προσωπικότητας, περιουσίας ακόμα και της ζωής του άλλου. Αυτή η νοοτροπία, που καλλιεργήθηκε κυρίως τα τελευταία 20-30 χρόνια, δεν μπορεί εύκολα να ανατραπεί.

- Πώς νομίζετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί η κατάσταση;

- Χρειάζεται πολύπλευρη προσπάθεια ώστε να χτυπήσουμε τις δυο ομάδες παραγόντων. Χρειάζεται συντονισμός δραστηριοτήτων σε παρά πολλά επίπεδα, μέσα από κάποιο κεντρικό όργανο (όπως το συμβούλιο πρόληψης εγκλημάτων). Οι προσπάθειες εδώ στην Ελλάδα γίνονται μεμονωμένα, χωρίς να υπάρχει περίγραμμα στρατηγικής κατά του εγκλήματος.

Δεν αρκεί να δώσουμε στους αλλοδαπούς μόνο μια πράσινη κάρτα εργασίας, πρέπει να τους βοηθήσουμε να βρουν εργασία. Για παράδειγμα, στη Μυτιλήνη, ελαιοπαραγωγοί αφήνουν τα δέντρα τους αναξιοποίητα, διότι δεν υπάρχουν τα απαιτούμενα εργατικά χέρια για τη συγκομιδή της ελιάς.

Θα πρέπει η πολιτεία να σταθμίσει τις ανάγκες της κάθε περιοχής, να βοηθήσει την εγκατάσταση των αλλοδαπών εκεί, αντί να είναι όλοι συγκεντρωμένοι στο λεκανοπέδιο Αττικής, όπου οι δυνατότητες εργασίας είναι μειωμένες.