Οι ΟΤΑ γίνονται ολοένα και περισσότερο φορείς υλοποίησης διαφόρων προγραμμάτων, τα οποία απευθύνονται στα ΑΜΕΑ, αλλά και σε άλλες κατηγορίες πληθυσμού, οι οποίες έχουν ανάγκη υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας (γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι).

Κατ' αρχήν υπάρχουν τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για ανέργους, τα οποία εξειδικεύονται σε διάφορες κατηγορίες (προγράμματα για νέους, για γυναίκες, για ΑΜΕΑ). Τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης υλοποιούνται από δημοτικές επιχειρήσεις με την επωνυμία ΚΕΚ (Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης), τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να συνεργάζονται με ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν αποκτήσει στον τομέα της εκπαίδευσης - κατάρτισης εμπειρία. Για παράδειγμα, αναφέρουμε τον Ομιλο επιχειρήσεων ΞΥΝΗ, ο οποίος έφτιαξε ΚΕΚ ΞΥΝΗ, το οποίο με τη σειρά του συνεργάζεται με διάφορα δημοτικά ΚΕΚ (Γλυφάδα, Χολαργός). Η εμπειρία που αναφέρουμε δεν έχει να κάνει με την ποιότητα εκπαίδευσης, την οποία παρέχουν οι επιχειρήσεις αυτές (είναι, άλλωστε, γνωστό ότι η φήμη των επιχειρήσεων στηρίζεται περισσότερο στη διαφημιστική τους προβολή), αλλά περισσότερο με τις διασυνδέσεις που έχουν καταφέρει οι ιδιοκτήτες αυτών των σχολών να αναπτύξουν με το μηχανισμό της πολιτικής εξουσίας και με την ΕΕ. Είναι δηλαδή τα γνωστά κυκλώματα, τα οποία εδρεύουν, τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στα ελληνικά υπουργεία, χωρίς τη συγκατάθεση των οποίων δεν παίρνει πρόγραμμα ο ενδιαφερόμενος. Η κατανομή των ποσών στη συνέχεια είναι 1/3 του προγράμματος για τους εκπαιδευόμενους (αποζημίωση) και τα 2/3 για το ΚΕΚ (αμοιβές εκπαιδευτών, κέρδος).

Τα προγράμματα είναι χαμηλού επιπέδου, δεν παρέχουν κάποιο αναγνωρισμένο τίτλο σπουδών στους καταρτιζόμενους. Πολλοί άνεργοι "τα κυνηγούν", γιατί μέσα από αυτά παίρνουν ένα "χαρτζιλίκι" για την περίοδο της ανεργίας και έχουν μια ελπίδα ότι είναι δυνατό να βρουν κάποια, έστω και προσωρινή, διέξοδο. Τα προγράμματα αυτά, όπως είναι φυσικό, αξιοποιούνται από τις δημοτικές αρχές για να φτιάχνουν έναν πελατειακό κύκλο. Επειδή η πλειοψηφία τους εκτελείται από δημοτικές επιχειρήσεις, τα δημοτικά συμβούλια δεν παίζουν κάποιο ιδιαίτερο ρόλο στις διαδικασίες με τις οποίες γίνεται η επιλογή των καταρτιζομένων. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι διαδικασίες αυτές είναι αποφάσεις του δημάρχου και του διευθύνοντα συμβούλου της επιχείρησης.

Η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων αυτών, σύμφωνα με τον υποτιθέμενο αρχικό σκοπό τους, δηλαδή την καταπολέμηση της ανεργίας, είναι μηδαμινή και, φυσικά, δε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά.

Εκτός από προγράμματα κατάρτισης ανέργων, οι ΟΤΑ εμπλέκονται και σε διάφορα και πολυποίκιλα προγράμματα της ΕΕ με διάφορους στόχους. Προγράμματα και δράσεις με τίτλους "Φτώχεια 3", "ΝΟW - Πρωτοβουλία για τις Γυναίκες", "ΥΟΥΤΗ START - για τη Νεολαία", "URBAN - για τους μικρομεσαίους", "HORIZON - για τα ΑΜΕΑ", έχουν βρει πεδίο εφαρμογής σε διάφορους δήμους, ιδιαίτερα στην Αττική.

Διακηρυγμένος στόχος όλων αυτών των προγραμμάτων είναι η "αντιμετώπιση" κάποιου κοινωνικού προβλήματος, το οποίο γεννιέται από την κρίση του καπιταλισμού και ο σκοπός τους είναι να μην πάρει διαστάσεις τέτοιες, που να απειλήσει τη λεγόμενη κοινωνική συνοχή. Η "κοινωνική συνοχή" είναι ο βασικός σκοπός όλων των προγραμμάτων, η εξακολούθηση δηλαδή της υποταγής της εργατικής τάξης στα ιμπεριαλιστικά σχέδια, χωρίς αντιστάσεις και αντιδράσεις. Ετσι, στο θεωρητικό μέρος των προγραμμάτων αυτών διαβάζει κανείς έννοιες, όπως "καταπολέμηση της περιθωριοποίησης ευπαθών κοινωνικών ομάδων", "η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού των ανέργων", "η καλλιέργεια της κοινωνικής αλληλεγγύης", "η ανάπτυξη του κοινωνικού εθελοντισμού".

Μία επίσης από τις επιδιώξεις των προγραμμάτων αυτών είναι η ανάπτυξη της συνεργασίας, όπως διατυπώνεται μέσα στα κείμενα των δημόσιων με τους ιδιωτικούς φορείς για την παροχή υπηρεσιών πρόνοιας και η πληρωμή των υπηρεσιών προνοιακού χαρακτήρα από τους "χρήστες" τους. Η δωρεάν πρόνοια χάνει την έννοια του δικαιώματος και αποκτάει πλέον την έννοια της ελεημοσύνης στις πλέον εξαθλιωμένες περιπτώσεις των ανέργων, αστέγων, επαιτών.

Με τη μεταφορά των παιδικών σταθμών στους ΟΤΑ, άνοιξε ο δρόμος για την πλήρη μετατροπή της προσχολικής αγωγής και φύλαξης νηπίων σε υπηρεσία - εμπόρευμα. Η προγραμματική σύμβαση που πρέπει να υπογράψουν οι ΟΤΑ με το υπουργείο Υγείας - Πρόνοιας, για να παίρνουν την ετήσια επιχορήγηση, είναι πρόκληση, όταν ο ΟΤΑ πρέπει να αποδεχτεί πως το προσωπικό που θα προσληφθεί στους σταθμούς μετά την υπογραφή της προγραμματικής σύμβασης είναι αποκλειστική ευθύνη του δήμου να το πληρώνει. (Σε αρκετές χιλιάδες ανέρχονται οι κενές οργανικές θέσεις των παιδικών σταθμών, προκειμένου να λειτουργήσουν ολοκληρωμένα οι ήδη υπάρχοντες). Ο ΟΤΑ καλείται με την προγραμματική σύμβαση που υπογράφει να αποδεχτεί πως από δω και πέρα για ό,τι νέο αναπτύσσεται στον τομέα της προσχολικής αγωγής και πρόνοιας, υπεύθυνος είναι αυτός, ενώ το υπουργείο και η κυβέρνηση ουδεμία ευθύνη φέρουν. Είναι προφανές πως όποιος δήμος αποδέχεται να βάλει την υπογραφή του σε τέτοια σύμβαση υπογράφει για να μετατραπεί η κοινωνική αυτή υπηρεσία σε "κακής ποιότητας εμπόρευμα", ανεξάρτητα από το πόσο αργά ή γρήγορα θα γίνει αυτό.

Η "πιλοτική εφαρμογή" του ολοήμερου νηπιαγωγείου αποτελεί την πρώτη πράξη για τη σταδιακή μετακίνηση και των νηπιαγωγείων στην ευθύνη της Αυτοδιοίκησης. Το σκεπτικό στηρίζεται στο εξής: Αφού η Αυτοδιοίκηση πήρε ένα κομμάτι της προσχολικής αγωγής (παιδικοί σταθμοί) για να μπορέσει "να εκμεταλλευτεί τους ανθρώπινους και υλικούς διαθέσιμους πόρους με ορθολογικό τρόπο και αποτελεσματικότητα" και προκειμένου να πάψει ο τεχνητός διαχωρισμός ανάμεσα στην προσχολική αγωγή την παρεχόμενη στους παιδικούς σταθμούς και την προσχολική αγωγή την παρεχόμενη στα νηπιαγωγεία, πρέπει να αναλάβει και τα νηπιαγωγεία.

Με την εφαρμογή από το υπουργείο Υγείας - Πρόνοιας σε συνεργασία με την ΚΕΔΚΕ του προγράμματος "Βοήθεια στο σπίτι", προωθείται η μετατροπή των ΚΑΠΗ σε δημοτικές επιχειρήσεις, με σκοπό να προσλάβουν για ένα χρονικό διάστημα 5 ετών τρία άτομα που θα πληρώσει το υπουργείο για να αναλάβουν τους μοναχικούς γέροντες και γερόντισσες που δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι τους και να αυτοεξυπηρετηθούν. Σημειωτέον ότι με το νόμο 2218/94 η πενιχρή επιχορήγηση. που έδινε το υπουργείο Υγείας - Πρόνοιας μέχρι τότε στους δήμους για τα ΚΑΠΗ, καταργήθηκε πλήρως. Μετά το χρονικό διάστημα των 5 ετών, οι δήμοι συνεχίζουν μόνοι τους το πρόγραμμα, που σημαίνει ότι είτε το καταργούν είτε ζητάνε από τα μέλη του ΚΑΠΗ να πληρώνουν γι' αυτό, είτε το κόστος του το μεταφέρουν στη δημοτική φορολογία. Παρόμοιο πρόγραμμα προβλέπουν και τα ΤΣΑ, με τη διαφορά ότι εδώ ο φορέας επιχορήγησης είναι ο ΟΑΕΔ και το υπουργείο Εργασίας και η χρονική διάρκεια του προγράμματος είναι 3 χρόνια με σταδιακή κλιμάκωση της οικονομικής συμμετοχής των "χρηστών" από το δεύτερο έτος εφαρμογής.