Ολο το προηγούμενο διάστημα - αρκετά χρόνια πριν και ιδίως μετά το θάνατο του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ - αναπτύχθηκε ένας αγώνας δρόμου για τη διαδοχή στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Αυτό, όμως, που έχει σημασία δεν είναι τόσο ποιος εκ των Ιεραρχών θα κερδίσει την "κούρσα" της διαδοχής - αν και δεν είναι άνευ σημασίας το πρόσωπο που θα ηγηθεί - όσο το ποιό δρόμο θα ακολουθήσει η Εκκλησία την επόμενη περίοδο.

Εν πρώτοις, κατά πόσο θα συνεχίσει το σφιχτό ενεγκαλισμό με το κράτος, που πάντα ήθελε και πετύχαινε να τη χρησιμοποιεί για εξυπηρέτηση δικών του επιδιώξεων. Η εκκλησία πρέπει να διακηρύξει εμπράκτως "τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ". Ν' ασχοληθεί με "τα του οίκου της" ξεπερνώντας παλιές "αμαρτίες" και νέους "πειρασμούς" να μπαίνει σε "ξένα χωράφια". Προς τούτο ήρθε ο καιρός να κατοχυρωθεί και νομοθετικά ο χωρισμός κράτους - εκκλησίας.

Η εκκλησία δεν πρέπει να στέκεται φρουρός του αναχρονισμού, θυμίζοντας, ενίοτε, τη μεταχείριση που επιφύλαξε η Ιερά Εξέταση στον Γαλιλαίο. Δε θέλει μια εκκλησιαστική ηγεσία στήριγμα της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας και της άρχουσας τάξης.

Δυστυχώς η ιστορία δείχνει ότι η Ιεραρχία, ο ανώτερος κλήρος στάθηκε, στην πλειοψηφία του, στην αντίπερα όχθη του λαϊκού κινήματος, στους αγώνες του λαού για εθνική ανεξαρτησία, για δημοκρατία και κοινωνική πρόοδο. Ιδιαίτερα στη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης ο ανώτερος κλήρος - σε αντίθεση με τον κατώτερο, τους απλούς κληρικούς - όχι μόνο δε συμπαρατάχτηκε με το λαό στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του, αλλά σε πλείστες των περιπτώσεων συντάχθηκε με τους φασίστες κατακτητές, εναντίον του. Την ίδια στάση κράτησε και στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, όπως και στη χούντα. Και στη μεταπολίτευση - παρά τις όποιες φαινομενικά προσπάθειες να κρατήσει κάποιες ισορροπίες - η επίσημη Εκκλησία ήταν απούσα από τους λαϊκούς αγώνες κατά των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων στη χώρα μας και γενικότερα στην περιοχή μας.

Μάλιστα, κάποιοι Ιεράρχες πρωτοστάτησαν σε εθνικιστικές εκδηλώσεις εναντίον γειτονικών χωρών και λαών. Αντίθετη στάθηκε η ηγεσία της Εκκλησίας και σε κάποια - λίγα - μέτρα που αφορούσαν στην κοινωνική πρόοδο, όπως η εκκλησιαστική περιουσία, ο πολιτικός γάμος, οι αμβλώσεις, η μη αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες, δείχνοντας ένα αναχρονιστικό πρόσωπο. Αλγεινή εντύπωση προκαλεί, επίσης, η συμμετοχή κάποιων Ιεραρχών σε ρατσιστικές εκδηλώσεις, μ' αφορμή την εγκληματικότητα αλλοδαπών. "Μελανό σημείο" αποτέλεσε και η λεγόμενη εκκλησιαστική διαμάχη - ιδιαίτερα εκδηλώθηκε στη Λάρισα - που πήρε βάρβαρα, μεσαιωνικά χαρακτηριστικά. Μια διαμάχη που πίσω της έκρυβε συμφέροντα οικονομικά (διαχείριση παγκαριού Αγίας Παρασκευής Τεμπών κ. ά.), εκκλησιαστικά (προετοιμασία της μάχης για τη διαδοχή του αρχιεπισκοπικού θρόνου) και πολιτικά (χρησιμοποίηση της Εκκλησίας για πολιτικές και κομματικές επιδιώξεις).

Πολλοί εκ των υποψηφίων διαδόχων του αρχιεπισκοπικού θρόνου, πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες, μιλούν τώρα για την ανάγκη αναπροσαρμογής του ρόλου και της δράσης της Εκκλησίας στην εποχή της "Νέας Τάξης Πραγμάτων". Μια αναπροσαρμογή που θέλει τη συμβολή της Εκκλησίας στη διείσδυση στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες των Βαλκανίων και της ΕΣΣΔ, ώστε ν' ανοίξει το δρόμο στο μεγάλο ελληνικό κεφάλαιο για "πλιάτσικο" σε βάρος των λαών αυτών των χωρών. Πρόκειται για ένα νέο πειρασμό, πουθέλει τηνΕκκλησία, συμμέτοχη στις επιδιώξεις των καπιταλιστών ενάντια στους λαούς. Ιδιαίτερα σήμερα που οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις άναψαν τον πόλεμο στα Βαλκάνια, με πρόσχημα την ευαγγελική ρήση "και επί γης ειρήνη", επιδιώκεται να διαδραματισει η εκκλησία ρόλο παράγοντα, που θα συμβάλει στην επιβολή της "ειρήνης" των ιμπεριαλιστών.

Παύλος ΡΙΖΑΡΓΙΩΤΗΣ