Μονάχα ο θάνατος θα βγάλει από τ' αμπρί

Εμάς της λευτεριάς τους μονομάχους

Ροδίζει στης Μακρόνησος τους Βράχους

του ανθρώπου η νίκη φωτοστεφάνωτη, λαμπρή

(Αγνώστου ποιητή)

Πάνω στον αλμυρό, στον ανεμοδαρμένο βράχο, εκεί όπου σταυρώθηκε η Ελλάδα, εκεί όπου σταυρώθηκαν οι μαχητές της ελευθερίας και της ανεξαρτησίας, οι αγωνιστές του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ και της ΕΠΟΝ, θα συναθροιστούν σήμερα αγωνιστές και τιμητές των αγώνων του λαού μας, για το καθιερωμένο προσκύνημα στην ερειπωμένη πολιτεία. Στην πολιτεία όπου μαρτύρησε η αντιφασιστική Ελλάδα. Η Ενωση Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου (ΠΕΚΑΜ) διοργανώνει, σήμερα, εκδήλωση μνήμης και τιμής στα χώματα που ποτίστηκαν με αίμα, δάκρυα και πόνο, αλλά και με ελπίδα, αφού εκεί γράφτηκαν οι σελίδες του ηρωισμού και του ανθρώπινου μεγαλείου.

Στις 27 του Μάη κλείνουν 51 χρόνια από την έναρξη και λειτουργία των κολαστηρίων της Μακρονήσου (1947), αλλά και πενήντα χρόνια από τη φοβερή και εν ψυχρώ δολοφονία εκατοντάδων κρατουμένων αγωνιστών (29 Φλεβάρη και 1 Μάρτη 1948). Το κολαστήριο της Μακρονήσου στη δεκάχρονη ιστορία του "υποδέχτηκε" περισσότερους από 100.000 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, καθώς επίσης και συνεπείς δημοκράτες που θεωρήθηκαν ύποπτοι και αρνήθηκαν να αποκηρύξουν την Εθνική Αντίσταση και το ΚΚΕ.

Εκεί όπου τα όργανα της Δεξιάς και των επικυρίαρχων Αγγλοαμερικανών καθιέρωσαν τη βία και τα βασανιστήρια, εκεί όπου επιχείρησαν τη βίαιη και τη μαζική αναμόρφωση συνειδήσεων, αλλά και τη φυσική εξόντωση των αγωνιστών, εκεί σήμερα ξεδιπλώνονται οι μνήμες. Μνήμες που σοκάρουν αλλά αφυπνίζουν. Οσο υπάρχει, όμως, πολιτισμός οι άνθρωποι θα αναρωτιούνται γιατί (;). Ποιο ήταν το φταίξιμο αυτών των ανθρώπων; Η απάντηση έρχεται από την ακριβή πένα του Γιάννη Ρίτσου: "Κι όλο το φταίξιμό μας ήταν που αγαπάμε, όπως και συ, τη λευτεριά και την ειρήνη".

Πενήντα ένα χρόνια, λοιπόν, μετά και η σύγχρονη τραγωδία του λαού της Αριστεράς, "συναντιέται", με μια άλλη τραγωδία, γραμμένη 2.000 χρόνια πριν. Ο θίασος "Επιλογή" του Νικήτα Τσακίρογλου θα παρουσιάσει τη σπουδαία τραγωδία του Αισχύλου "Προμηθέας Δεσμώτης",σήμερα, στις 6.30 το απόγευμα.

"Είναι μια εκδήλωση - επισημαίνει ο Νικήτας Τσακίρογλου - που τιμά τον τόπο και ενώνει τη φωνή του Προμηθέα με τις φωνές των αγωνιστών που υπήρξαν και θα υπάρχουν για να εκφράζουν τη νεότερη ιστορία μας. Υπάρχει βέβαια και ένας συμβολισμός. Ο "Προμηθέας Δεσμώτης", είναι μια φωνή που δε θέλησε να υποταχθεί στον ολοκληρωτισμό που εκφράζει ο Δίας. Είναι η φωνή που αυθαίρετα θέλει να πνίξει ο Δίας. Είναι ο ήρωας που αντιστάθηκε στην υποταγή μιας αρχής που θέλησε να λειτουργήσει σε βάρος του ανθρώπου. Γιατί ο Δίας ήθελε να φτιάξει τους ανθρώπους κατά τη θέλησή του. Είχε μια φασιστική θεωρία. Το έργο είναι ιδιαίτερα πολιτικό, αφού αρχίζει με το κράτος και τη βία. Και σ' αυτό τον τόπο που συγκλονίστηκε από τη βία των κρατούντων σε βάρος αυτών που δεν υποτάχθηκαν, ο "Προμηθέας Δεσμώτης" αποκτά ιδιαίτερη σημασία".

Σημειώνουμε ότι η παράσταση ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Νικήτα Τσακίρογλου,μετάφραση Κ. Χ. Μύρη,μουσική Γιώργου Κουρουπού,κοστούμια Γιάννη Μετζικώφ,σκηνικά Γιώργου Ζιάκα και χορογραφία Ερσης Πήττα.Τους ρόλους ερμηνεύουν: Νικήτας Τσακίρογλου, Μάκης Ρευματάς, Κώστας Κλεφτόγιαννης, Ζωή Ναλμπάντη, Ιάκωβος Ψαράς, Νόνη Ιωαννίδου, Κώστας Αθανασόπουλος κ.ά.

Η παράσταση αποκτά και μια ακόμη ιδιαίτερη σημασία που οφείλεται στο γεγονός ότι στη Μακρόνησο, τη μαύρη εκείνη περίοδο, κόντρα στα Ειδικά Σχολεία Αναμορφώσεως Ιδιωτών και Γυναικών, υπήρχαν τα ελπιδοφόρα σχολειά της γνώσης και της τέχνης. Η αντίσταση δε γινόταν μόνο με την αντοχή των βασανιστηρίων και την άρνηση υπογραφής των Δηλώσεων, η αντίσταση γινόταν και με τους "Πέρσες", τον "Οιδίποδα Τύραννο", τον "Θάνατο του Διγενή", τον "Παπαφλέσσα", τον "Οθέλλο", τον "Ταρτούφο", τον "Ηλίθιο". Γινόταν και με παραστάσεις που οργάνωναν οι αγωνιστές καλλιτέχνες. Παραστάσεις με τον Κατράκη, τον Καρούσο, τον Καμπάνη, τους Δαγκλήδες. Η Μακρόνησος υπήρξε και σχολειό πολιτισμού. Μετά τα άγρια βασανιστήρια είχαν το κουράγιο και την ψυχική δύναμη να χτίζουν θέατρα, να ανεβάζουν θεατρικά έργα για να ψυχαγωγούν, να ξεκουράζουν, να προβληματίζουν, να εμψυχώνουν και να διαπαιδαγωγούν τους εξόριστους.

"Η εκδήλωση που οργανώνει η Πανελλήνια Ενωση Κρατουμένων Αγωνιστών Μακρονήσου (ΠΕΚΑΜ) - λέει ο αγωνιστής, μέλος της ΠΕΚΑΜ και επίτιμος δήμαρχος Καισαριανής, Παναγιώτης Μακρής - έχει στόχο να τιμήσουμε τους ήρωες της Μακρονήσου και τους αγωνιστές που αντιστάθηκαν στη βία, στην τρομοκρατία, στα βασανιστήρια. Τους αγωνιστές που ξεπέρασαν τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης και υπεράσπισαν με την πίστη τους και με το πάθος τους τις ιδέες τους, τα ιδανικά τους, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τις πανανθρώπινες αξίες. Αξίες, που ποδοπατιόνταν από τους Εγγλέζους επεμβασίες και τους Αμερικάνους αργότερα, σε συνεργασία με την ντόπια βασιλική αντίδραση και με στόχο να αχρηστεύσουν τους αγωνιστές, που όλοι ήταν της ΕΑΜικής αντίστασης και από την άλλη μεριά, να τους εμποδίσουν να βρεθούν κοντά στο λαό και να παλέψουν. Η Μακρόνησος είχε γι' αυτούς διπλό στόχο. Από τη μια να εξοντώσουν αυτούς που εκτόπιζαν εκεί και από την άλλη να τρομοκρατούν το λαό, λέγοντας καθίστε καλά, γιατί σας περιμένει η Μακρόνησος. Ο ηρωισμός όμως των αγωνιστών έχει περάσει στη συνείδηση του λαού από την πρώτη στιγμή".

"Η Μακρόνησος έγινε φάρος φωτεινός σ' αυτόν τον αγώνα. Και μέχρι σήμερα οι επιζώντες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των σημερινών αγώνων, ενάντια στην επικίνδυνη κατάσταση, που έχει δημιουργηθεί και για τη χώρα μας και παγκόσμια, από την πλευρά του ιμπεριαλισμού και των πολυεθνικών για την επιβολή της νέας τάξης πραγμάτων. Η Ενωσή μας, από τότε που δημιουργήθηκε, έχει στόχο να διασώσει και να αναδείξει την ιστορικότητα του τόπου αυτού, την ιστορική μνήμη που έχει δημιουργηθεί με αίμα, πόνο και δάκρυα και αποτελεί διδαχή για τους νέους και τις νεότερες γενιές. Είναι ένα μήνυμα αρετής και θυσίας. Σήμερα είναι αναγκαία και επίκαιρα αυτά τα διδάγματα σ' αυτή την κατάσταση που ζούμε. Είναι ένα μήνυμα για νέους αγώνες, που ανοίγονται και αποτελούν μονόδρομο στη σημερινή κόλαση που πάει να δημιουργήσει ο διεθνής ιμπεριαλισμός με το ΝΑΤΟ, με τα σχέδιά του, με τις δυνάμεις ταχείας επέμβασης, με τα νέα δόγματα. Εμεινε ένα άπαρτο κάστρο".

Πάντως, αξίζει να θυμίσουμε ότι με Προεδρικό Διάταγμα, που έχει υπογραφεί και δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (16 Μάη 1989), μετά από πρόταση της τότε υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη,χαρακτηρίζεται η Μακρόνησος ιστορικός τόπος και τα κτίρια ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Κι ενώ με απόφαση των υπουργών ΥΠΕΧΩΔΕ και ΥΠΠΟ το 1990 συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας παρεμβάσεων προστασίας και ανάδειξης του ιστορικού τόπου και των κτιρίων, οι ρυθμοί δεν είναι ιδιαίτερα γρήγοροι. Δόθηκαν ορισμένες πιστώσεις και έγιναν κάποιες αναστηλώσεις, αλλά επιβάλλεται να επιταχυνθούν οι ρυθμοί. Ενα αίτημα που έχει σχέση με το σεβασμό της ιστορίας και του τόπου παραμένει άλυτο. Στο νησί υπάρχουν ακόμη αιγοπρόβατα που καταστρέφουν τον ιστορικό τόπο, αλλά και το περιβάλλον και ακόμη δεν έχουν παρθεί μέτρα για τα αυθαίρετα κτίσματα από διάφορους καταπατητές. Αυτά τα δύο αιτήματα απαιτούν τη γρήγορη επίλυσή τους. Από την άλλη, ας μην ξεχνούν ότι υπάρχει δυνατότητα ανάπτυξης πολιτιστικών δραστηριοτήτων στα τέσσερα υπαίθρια θέατρα που υπάρχουν στο νησί, από τα οποία τα τρία έχουν κερκίδες εκατοντάδων θέσεων που διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση.

Κι ας μην ξεχνάμε ότι τη στιγμή που ο ιμπεριαλισμός οδηγεί τους λαούς στη φτώχεια και τη δυστυχία, στην κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των λαών, το μήνυμα της Μακρονήσου επανέρχεται ζωντανό, περήφανο. Οφείλουμε τιμή και ευγνωμοσύνη προς όλους τους Μακρονησιώτες αγωνιστές για τη μεγάλη προσφορά τους και τις αμέτρητες θυσίες τους. Εχουμε πολλά να διδαχθούμε από την πρόσφατη ιστορία του λαού μας και των αγώνων του. Η ιστορία των αγωνιστών της Μακρονήσου διδάσκει αξιοπρέπεια, αντοχή, παλικαριά, πίστη και αγωνιστικότητα.

Και στην εποχή της απογοήτευσης αξίζει να θυμηθούμε και κάτι άλλο: "είναι σκληρός ο αγώνας μητέρα, μα είναι πολλά τα αδέλφια μας, είναι πολλά τα παιδιά σου μητέρα, μην πικραίνεσαι"...

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ