(Του απεσταλμένου μας Αγη Μαραγκουδάκη). -

Ανάμεσα στις θεματικές κατηγορίες, που με έναν τρόπο συγκροτούν οι ελληνικές και οι διεθνείς συμμετοχές στο φετινό φεστιβάλ, κάνει την εμφάνισή της δειλά και μια ιστορία, που είναι και δική μας. Μια ιστορία, που δεν μπορεί να ξεχαστεί: Την Τρίτη, ανάμεσα στις σπουδαστικές ταινίες, προβλήθηκε η "Πατανία" της Χριστίνας Χατζηζαχαρίου, ένα φιλμ για την Κύπρο από μια Κύπρια σκηνοθέτιδα, το οποίο, λόγω κυρίως της μεγάλης του διάρκειας, βρήκε προκατειλημμένη αρνητικά την πλειοψηφία των, ήδη, κουρασμένων από τις πολύωρες προβολές θεατών. Και την Τετάρτη, πρώτη μέρα προβολών για τις διαγωνιζόμενες ταινίες μυθοπλασίας, είδαμε το φιλμ του επίσης Κύπριου σκηνοθέτη Ευάγγελου Χατζηκυριάκου "Σαν μιλάνε τα γράμματα". Υπερβολικό, ίσως, το βάρος της ηχητικής αφήγησης στην πρώτη ταινία, περισσότερο ισορροπημένη η σχέση της - κυρίαρχης κι εδώ - αφήγησης με το οπτικό υλικό στη δεύτερη. Αλλά και τα δύο φιλμ, αποτελώντας παράλληλα βλέμματα πάνω στα ίδια ουσιαστικά γεγονότα, εφάπτονται τελικά σε μια κοινή περιοχή, προβάλλουν ένα είδος αμηχανίας απέναντι, όχι τόσο στον αισθητικό χειρισμό που επιλέγουν, αλλά ως προς το θέμα που προσεγγίζουν. Απηχώντας μνήμες και τα δύο από τους καλοκαιρινούς μήνες του 1974, με μια πικρή λυρική διάθεση, παραμένουν στα όρια ενός προσωπικού ή οικογενειακού χρονικού. Τα χρόνια πριν το ελληνικό πραξικόπημα και την τουρκική κατοχή είναι χρόνια χαμένα, η απώλειά τους πλέκεται με τη σιωπή της απογοήτευσης. Κι αν η διαφορά που χωρίζει το '74 από το '98 είναι 24 χρόνια, σκέφτεται κανείς μήπως πρέπει να περάσει άλλο ένα τέταρτο του αιώνα, για να μπορέσουν οι άνθρωποι που πρώτοι βίωσαν και βιώνουν την ιστορία σαν τραγωδία, να διευρύνουν την προσωπική εμπειρία σε γνώση επώδυνη στις παραδοχές που οφείλει, μα και γόνιμη στη λειτουργία της πράξης. Και να διανύσουν τη χρονική απόσταση, φτάνοντας στον ενεστώτα χρόνο, μπροστά σε ένα μάλλον απαιτητικό παρόν.

Σε άλλο κλίμα, οι υπόλοιπες ταινίες της πρώτης μέρας του ελληνικού διαγωνιστικού, προτάσσουν συχνά σαν σκοπό την επίδειξη των επαγγελματικών προδιαγραφών τους, αγγίζοντας άθελα μια γραμμή που διαχωρίζει την καλλιτεχνική δημιουργία από τον αισθητικό κομφορμισμό. Προσπαθώντας να αποφύγει κανείς την πνοή της ρουτίνας που επικρατούσε στη διάρκεια των προβολών τους, ανακαλύπτει, τελικά, κι εκείνα τα στοιχεία τους που μπορούν να τις στηρίξουν σαν κινηματογραφικά έργα και όχι σαν προβλέψιμες τεχνικές κατασκευές: Μένει στη μνήμη του θεατή η αρμονική μεταφορά μιας οικογενειακής σχέσης, το φινάλε που αφήνει την αίσθησή του κι, όταν ανάβουν τα φώτα, η ερμηνεία μιας έφηβης στο φιλμ της Ελισσάβετ Χρονοπούλου "Χτες το απόγευμα". Η η απεικόνιση της έντασης στη ζωή των στρατιωτών ενός ακριτικού φυλακίου στο "Υψωμα 33" του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου. Οπου, όμως, ξαφνικά κάθε δραματική σύγκρουση αίρεται ως διά μαγείας και το πνεύμα της κατανόησης ή της συναδελφικότητας προσγειώνεται στο φινάλε σαν από μηχανής θεός με στρατιωτικό ελικόπτερο... Στο "Τρικολόρε" του Ηλία Δημητρίου οι σεναριακές ευκολίες, ίσως, μπορεί να λησμονηθούν χάρη στον πετυχημένο ρεαλισμό ενός νυχτερινού εφιάλτη ή στις απρόοπτες συστάσεις των ηρώων στο φινάλε. Κατανοητή η "τυφλή" οργή του ήρωα στο φιλμ του Γιώργου Σκευά "Το τσιμέντο δε λυπάται", αλλά η απεικόνιση του κόσμου του μοιάζει κάπου σαν πιστή υιοθεσία πολυπαιγμένων προτύπων και το τελικό αποτέλεσμα γέρνει περισσότερο προς την πλευρά ενός πετυχημένου μουσικού "κλιπ". Συνεχίζοντας αυτού τους είδους την περιήγηση, συναντάμε το "Dead line" του Σταύρου Νικολάου, που ίσως είχε ωφεληθεί περισσότερο, αν συμμετείχε στο τμήμα των σπουδαστικών ταινιών του φεστιβάλ. Ενώ ηθελημένα κακότεχνη, προκλητική και διφορούμενη, η ταινία του Ανδρέα Μαριανού δεν άφησε κανέναν να βαρεθεί, όσο κι αν καθένας αναρωτιόταν στη διάρκειά της, αν, όντως, "είναι αλήθεια;", όπως έθετε το ερώτημα ο τίτλος της.