Τα γεγονότα που ακολούθησαν την εξέγερση του Πολυτεχνείου στις 17 Νοέμβρη του '73 επιβεβαιώνουν την άποψη πως η εξέγερση αποτέλεσε την αρχή του τέλους της χούντας. Στις 20 Φλεβάρη του '74 η Ασφάλεια της χούντας κατάσχει τυπογραφεία και συλλαμβάνει 35 ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ. Στις 15 Ιούλη γίνεται το πραξικόπημα στην Κύπρο, που άνοιξε το δρόμο για την τουρκική εισβολή. Στις 24 Ιούλη πέφτει η χούντα και στις 9 Σεπτέμβρη ξεκινά η δικαστική έρευνα για τη σφαγή στο Πολυτεχνείο.

Την 17η Νοέμβρη διάλεξε το 1974 το μεταδικτατορικό καθεστώς για τις πρώτες ελεύθερες εκλογές μετά το 1964. Απόφαση που προκάλεσε τα δημοκρατικά αισθήματα του λαού, με αποτέλεσμα στις 11 Νοέμβρη να πραγματοποιηθεί διαδήλωση με πρωτοβουλία της Διασυλλογικής Επιτροπής Πανεπιστημιακών Σχολών, με αίτημα να δείξει σεβασμό η κυβέρνηση στην επέτειο και να γίνουν οι εκλογές αργότερα. Τελικά αποφασίζεται να γιορταστεί η επέτειος στις 25/11, αλλά αυτό δεν εμπόδισε χιλιάδες λαού στις 17/11 να κατέβει στο προαύλιο του Πολυτεχνείου και να παραμείνει εκεί μέχρι το βράδυ. Ηταν το προοίμιο για τη συγκλονιστική συγκέντρωση και πορεία ενός εκατομμυρίου ανθρώπων (!) στις 25/11 - "διαδήλωση - "μαμούθ"" τη χαρακτήρισαν τα ξένα πρακτορεία - με σαφή αντιιμπεριαλιστικό και αντιμοναρχικό περιεχόμενο. Το περιεχόμενο αυτό θα παραμείνει αναλλοίωτο στο εξής, παρά τις πολύμορφες προσπάθειες της αστικής τάξης να το αλλοιώσει.

Το 1975 το ΚΚΕ γιορτάζει τα 57χρονά του, η Αθήνα συγκλονίζεται από τις διαδηλώσεις διεθνιστικής αλληλεγγύης προς τον ισπανικό λαό, ενάντια στον Φράνκο και συνεχίζεται η δίκη για το Πολυτεχνείο. Είναι η χρονιά που για πρώτη φορά γιορτάζεται η επέτειος με τριήμερο πανεθνικό προσκύνημα και με μεγαλειώδη πορεία προς την αμερικάνικη πρεσβεία.

Το 1976 η κυβέρνηση κατεβάζει νομοσχέδιο για εκτοπίσεις και "πειθαρχημένη διαβίωση" (!), προκαλώντας "ανατριχίλα" σε κάθε δημοκράτη. Θύελλα αντιδράσεων. Και για να μην υπάρχουν αμφιβολίες για το τι πρεσβεύει η κυβέρνηση... του "εθνάρχη", ο Γ. Ράλλης, υπουργός Παιδείας τότε, απαγορεύει την πορεία προς την πρεσβεία της "φίλης και συμμάχου χώρας"! Η Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών θα συμπληρώσει "... πλην της τοιαύτης από του Πολυτεχνείου μέχρι των προπυλαίων του Πανεπιστημίου". Ο τότε Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης σε επιστολή του διαμαρτυρίας προς τον Γ. Ράλλη τονίζει ανάμεσα σε άλλα ότι "η κυβέρνηση με τη στάση της προσπαθεί να ευνουχίσει το νόημα και την παράδοση του Πολυτεχνείου σε καίρια για τον ελληνικό λαό ζητήματα". Η πορεία τελικά θα φτάσει μέχρι το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ενώ η μαχητικότητα και η μαζικότητά της θα ακυρώσουν στην πράξη τα σχέδια εκφοβισμού της κυβέρνησης. Χαρακτηριστικό για το κλίμα της εποχής είναι και το ότι η πρεσβεία ήταν αποκλεισμένη από αστυνομικές δυνάμεις σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου, ενώ 200 Αμερικανοί πεζοναύτες είχαν παραταχθεί στον περίβολό της!

Το 1977 μετατοπίζεται για δεύτερη φορά ο γιορτασμός της επετείου λόγω εκλογών στις 20/11, τις οποίες κερδίζει και πάλι η ΝΔ, ενώ το ΚΚΕ μόνο του διπλασιάζει το ποσοστό της "Ενωμένης Αριστεράς" του '74. Η ΕΦΕΕ προγραμματίζει τον τριήμερο γιορτασμό για τις 25, 26 και 27/11. Στις 15/11 ομάδα μοναρχοφασιστών επιτίθεται στο εκλογικό κέντρο του ΚΚΕ στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, τα καταστρέφει και τραυματίζει δεκάδες κομμουνιστές. Η Αστυνομία, αντί να τους διαλύσει, επιτέθηκε και αυτή στα μέλη και τους φίλους του ΚΚΕ! Στις 17/11 σημειώνονται επεισόδια με την Αστυνομία και ομάδες αριστεριστών στο Πολυτεχνείο. Γίνονται συλλήψεις. Η ΕΦΕΕ καταδικάζει την αστυνομική βία, αλλά και τη διασπαστική ενέργεια αυτών των οργανώσεων. Η Αστυνομία απαγορεύει την καθιερωμένη πορεία "διά ροπάλου"! Με ανακοίνωσή του το ΚΚΕ τονίζει ότι "είναι απαράδεκτο και ανεπίτρεπτο το γεγονός ότι η Αστυνομία θέλει να καθορίσει ακόμα και τον τρόπο που θα τιμήσει η νεολαία και ο λαός την ιστορική επέτειο". Η ΕΦΕΕ, αποφεύγοντας την κυβερνητική πρόκληση, ματαιώνει την πορεία αλλά προγραμματίζει συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο. Στις 27/11 πραγματοποιείται συγκλονιστική συγκέντρωση του λαού της Αθήνας. Λαμβάνουν χώρα προβοκατόρικα επεισόδια που δίνουν την ευκαιρία στην Αστυνομία να προχωρήσει σε συλλήψεις.

Το 1978 τα ΜΑΤ παρατάσσονται στη Β. Σοφίας και εμποδίζουν για άλλη μια φορά την πορεία να φτάσει στην πρεσβεία.

Την Παρασκευή 16 Νοέμβρη 1979 η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποκτά το μνημείο της με το μπρούτζινο κεφάλι που φιλοτέχνησε ο γλύπτη Μέμος Μακρής και που τοποθετείται στην αυλή του Πολυτεχνείου, στο σημείο που τα προηγούμενα χρόνια εκτιθόταν η τσακισμένη από το τανκ πύλη του. Η ΝΔ επιμένει να δίνει δείγματα δουλικότητας στα υπερατλαντικά αφεντικά της και για άλλη μια χρονιά σταματά την πορεία στη Βουλή, απειλώντας ότι τα ΜΑΤ θα χτυπήσουν, αν οι διαδηλωτές επιχειρήσουν να πλησιάσουν την πρεσβεία!

Το 1980 η Ελλάδα επανεντάσσεται στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, προκαλώντας τη σκληρή αντίδραση του ΚΚΕ, αλλά και του ΠΑΣΟΚ τότε, που έχει ξεκινήσει ήδη εδώ και καιρό την προβοκατόρικη τακτική του. Μεγάλες λαϊκές διαδηλώσεις εναντίον της επανένταξης λαμβάνουν χώρα, γεγονός που αναγκάζει την κυβέρνηση να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Στις 28 Ιούλη δολοφονείται από μπράβους της ΕΤΜΑ η Σωτηρία Βασιλακοπούλου, μέλος της ΚΝΕ. Η Αστυνομία "νίπτει τας χείρας" της και ο αστικός Τύπος σπεύδει να κάνει λόγο... για "τροχαίο ατύχημα". Η πολιτική ατμόσφαιρα είναι ηλεκτρισμένη. Στις 17 Νοέμβρη και ενώ η μεγαλειώδης πορεία έχει φτάσει στο ύψος του Αγνωστου Στρατιώτη, τα ΜΑΤ επιτίθενται. Συγχρόνως αναλαμβάνουν δράση και οι προβοκάτορες σπάζοντας βιτρίνες. Τα ΜΑΤ χτυπούν και βρίζουν ό,τι κινείται. Υπάρχουν τραυματισμένοι ακόμη και από σφαίρες! Στην Πανεπιστημίου πέφτει ετοιμοθάνατη από το ξύλο των ΜΑΤ η εικοσάχρονη πωλήτρια Σταματίνα Κανελλοπούλου. Στο Ιπποκράτειο όπου μεταφέρεται διαπιστώνεται απλά ο θάνατός της. Τα αίτια του θανάτου σύμφωνα με τους γιατρούς ήταν εκτεταμένες κρανιομετωπικές κακώσεις από τα κλομπ. Οι δολοφόνοι όμως δε χορταίνουν αίμα. Ο Κύπριος φοιτητής Ιάκωβος Κουμής μεταφέρεται στο Λαϊκό με βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση και πεθαίνει μια βδομάδα αργότερα. Φυσικά, κανείς δεν καταδικάστηκε για τη νέα αυτή σφαγή.

Αντίθετα, η "δημοκρατική" ΕΟΚ εντάσσει και επισήμως την Ελλάδα την 1/1/1981. Το Μάη του ίδιου χρόνου το περιοδικό "Αντί" δημοσιεύει απόρρητο έγγραφο, σύμφωνα με το οποίο το ΝΑΤΟ εξαιρεί τη Λήμνο από άσκηση, επειδή... οι Τούρκοι λένε ότι πρέπει να είναι αποστρατικοποιημένη! Στις 19 Οκτώβρη το ΠΑΣΟΚ έρχεται στην εξουσία εκμεταλλευόμενο τα αντιιμπεριαλιστικά αισθήματα του ελληνικού λαού. Στις 3 Νοέμβρη ο Α. Παπανδρέου σπεύδει αμέσως να τα προδώσει, δηλώνοντας ότι θα παραμείνουν τα πυρηνικά στην Ελλάδα και ότι δεν πρόκειται η Ελλάδα να φύγει από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ. Αντίθετη γνώμη όμως έχει ο λαός, που στην πορεία της 17ης Νοέμβρη υπενθυμίζει σε κάθε ενδιαφερόμενο πως "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο", "Εξω για πάντα από το ΝΑΤΟ", "Εξω τώρα οι Αμερικάνοι"!

Η επέτειος του 1985 γιορτάστηκε με φόντο την εξαγγελθείσα από το ΠΑΣΟΚ μονόπλευρη λιτότητα, τις αυξήσεις όλων των ειδών, τις απεργίες των εργαζομένων που παρέλυσαν όλη τη χώρα, τη νέα υποτίμηση της δραχμής και το πάγωμα μισθών και συντάξεων. Η πορεία είχε έντονο αντικυβερνητικό χαρακτήρα. Το ίδιο βράδυ, ο αστυνόμος Μελίστας θα δολοφονήσει τον 15χρονο Μιχάλη Καλτετζά και αργότερα θα αφεθεί ελεύθερος... Η δολοφονία αυτή προκάλεσε την εικόνα καταστροφών και χάους που για τις επόμενες δύο μέρες κυριαρχούσαν στην Αθήνα. Εκείνη τη χρονιά για πρώτη φορά Πρόεδρος της Δημοκρατίας καταθέτει στεφάνι στο Πολυτεχνείο.

Επεισόδια γίνονται και το 1987, ενώ στις 17 Νοέμβρη του 1988 ο πρωθυπουργός "τιμά" την επέτειο... με ανασχηματισμό.

Στις 15/11 του 1990 πραγματοποιείται μεγάλη εκπαιδευτική πορεία κατά του "πολυνομοσχεδίου" για την παιδεία, αποδεικνύοντας πως η νεολαία της κάθε εποχής αναγνωρίζει τις "κόκκινες κλωστές" που την ενώνουν με τις αγωνιστικές παραδόσεις του λαού μας. Στην πορεία της 17 Νοέμβρη κινητοποιούνται 5.000 αστυνομικοί (!), γίνονται επεισόδια και τραυματίζονται αθώοι πολίτες.

Στις 25 Οκτώβρη του '91, η στέγη της πρυτανείας του Πολυτεχνείου γίνεται στάχτη μετά τον εγκλεισμό σε αυτό 150 "αναρχικών". Η Αστυνομία κατηγορεί τους καταληψίες, αλλά η ΕΦΕΕ κατηγορεί την Αστυνομία πως προκάλεσε την πυρκαγιά με δακρυγόνο. Μετά από 18 χρόνια επιτρέπεται η είσοδος της Αστυνομίας στο Πολυτεχνείο και συλλαμβάνονται 18 άτομα. Τα γεγονότα σκιάζουν το γιορτασμό, αλλά και κάνουν πιο αποφασιστικές τις προοδευτικές δυνάμεις που δίνουν και πάλι δυναμικό "παρών".

Παρά τις προσπάθειες των γνωστών "άγνωστων" να δυναμιτίσουν το κλίμα της επετείου του '92 με μολότοφ στο υπουργείο Εμπορίου στις 16/11 και τις προβοκάτσιες της Αστυνομίας τη μέρα της επετείου, η μεγαλειώδης πορεία δίνει την κατάλληλη απάντηση του λαού.

Δύο μέρες πριν την επέτειο του '93 συλλαμβάνονται μέλη της ΚΝΕ στην Αγ. Βαρβάρα, επειδή κόλλαγαν αφίσες για την πορεία. Είναι η χρονιά που για πρώτη φορά δε μίλησε εκπρόσωπος των φοιτητών στη συγκέντρωση, λόγω της εκβιαστικής τακτικής της ΠΑΣΠ, η οποία προσπαθούσε να επιβάλει φιλοκυβερνητική ομιλία. Η πορεία πραγματοποιείται κανονικά. Οι γνωστοί "άγνωστοι" ρίχνουν μολότοφ στο κτίριο της ΔΕΗ στη Χαλκοκονδύλη, γίνονται ζημιές σε καταστήματα και 29 συλλήψεις.

Το 1994 δίνεται "ρεσιτάλ" αποτρεπτικών τακτικών για την απομαζικοποίηση της πορείας. Την προηγούμενη μέρα δημιουργούνται επεισόδια με κουκουλοφόρους, ενώ το μεσημέρι ανήμερα της πορείας γίνονται από την αστυνομία αναίτιες "προληπτικές" συλλήψεις! "Καπάκι" οι "αναρχικοί" ξεσηκώνονται για την "απελευθέρωση των συλληφθέντων", ενώ ο Παπαθεμελής ως υπουργός Δημόσιας Τάξης απαιτεί "να αρθεί το άσυλο"! Το σχέδιο πέφτει στο κενό, η πορεία είναι μαζικότατη και μόνο μετά το τέλος της, "αγανακτισμένοι πολίτες", ασφαλίτες, ΜΑΤ και "αναρχικοί" καταστρέφουν τα πάντα στο κέντρο μέχρι πρωίας.

Το 1995 η λαϊκή αντίδραση στην αντιλαϊκή πολιτική του ΠΑΣΟΚ κλιμακώνεται. Η κυβέρνηση απαντά με αλύπητο ξύλο στους συνταξιούχους από τα ΜΑΤ και με επίθεση των ΜΑΤ στους εργάτες της Ζώνης. Στις 15/11 φασιστοειδή επιτίθενται σε φοιτητική περιφρούρηση και τραυματίζουν σοβαρά με μολότοφ τον τότε γραμματέα της Σπουδάζουσας της ΚΝΕ και μέλος του ΚΣ Γ. Κυριακίδη. Εγκλεισμός εκατοντάδων νεαρών στο Πολυτεχνείο. Ολονύχτια πολιορκία ισχυρών δυνάμεων των ΜΑΤ και άπειρες διαπραγματεύσεις με την Πρυτανεία. Το πρωί το άσυλο καταλύεται, τα ΜΑΤ εισβάλλουν στο Πολυτεχνείο και συλλαμβάνουν 515 νεαρούς! Η μαζικότερη σύλληψη της μεταπολίτευσης.

Το 1996 η χώρα συγχρονίζεται με τη "νέα τάξη πραγμάτων" μέσω των δυνάμεων ταχείας επέμβασης του ΝΑΤΟ και του περίφημου "προγράμματος σύγκλισης". Δημιουργείται συντονιστικό φορέων για το γιορτασμό της επετείου με τη συμμετοχή της Συγκλήτου, του ΕΚΑ, της ΑΔΕΔΥ, της ΟΛΜΕ, της Ομοσπονδίας Οικοδόμων, της ΚΝΕ, των ΠΣΚ κ. ά. με αποτέλεσμα να αποτραπούν επεισόδια. Κάποια τυχοδιωκτικά στοιχεία που προσπάθησαν να εισβάλουν στο Πολυτεχνείο ανήμερα της επετείου απωθήθηκαν. Ο τότε πρύτανης Μαρκάτος δέχεται πιέσεις να ανοίξει τις πύλες που το Συντονιστικό αποφάσισε το κλείσιμό τους μετά τις 3.00 το απόγευμα, αλλά η Σύγκλητος δεν ενδίδει. Στη διάρκεια αυτών των πιέσεων ακούγεται το σύνθημα "ο Κυριακίδης ήταν η αρχή", γεγονός που αποκαλύπτει το ποιους πραγματικά θα συνέφερε το άνοιγμα της πύλης.

Η ενεργός παρουσία των εργαζομένων στην περιφρούρηση του Πολυτεχνείου δεν άρεσε καθόλου ούτε στο παρακράτος ούτε σε διάφορους "υπερεπαναστάτες", που φρίττουν στην ιδέα της κοινής δράσης του εργατικού με το νεολαιίστικο κίνημα. Ετσι, το 1997 εξαπολύεται νέο κύμα απόπειρας δημιουργίας κλίματος τρομοκρατίας από τα κυρίαρχα ΜΜΕ και διάφορες προβοκάτσιες πριν την επέτειο. Για άλλη μια φορά αποτρέπεται από τους εργαζόμενους κατάληψη του Πολυτεχνείου. Ξεσπάνε με μολότοφ στο γραφείο του υπουργού Εθνικής Οικονομίας Γ. Παπαντωνίου στη Στουρνάρη. Η Αθήνα θα σειστεί το βράδυ στη μεγάλη πορεία από συνθήματα όπως "Εξω από το ΝΑΤΟ" και "Ελλάδα χωρίς ξένες βάσεις και πυρηνικά"!

Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ