Μουδιασμένη παραμένει, ακόμη, όλη η διεθνής κοινότητα από τις αμερικανο-βρετανικές στρατιωτικές επιχειρήσεις σε βάρος του Ιράκ, των οποίων τον τερματισμό ανήγγειλε, μόλις πριν από λίγα εικοσιτετράωρα, ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον. Η Ουάσιγκτον, φυσικά, διευκρίνισε ότι παραμένει "με το δάκτυλο στη σκανδάλη", έτοιμη να επέμβει όποτε η ίδια, προφανώς, κρίνει απαραίτητο, όπως ακριβώς έπραξε και στις 16 του μήνα, όταν εξαπέλυσε την "Αλεπού της Ερήμου", παρακάμπτοντας προκλητικά κάθε διεθνή οργανισμό και κάθε άλλον επίδοξο σύμμαχό της, με εξαίρεση τη, σταθερά προσκολλημένη στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, Βρετανία.

Δεν είναι, φυσικά, η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ δηλώνουν "ετοιμοπόλεμες" και διατηρούν ισχυρότατες δυνάμεις στην περιοχή, επιβάλλοντας καθεστώς διαρκούς τρόμου και απειλών, στέλνοντας μήνυμα όχι μόνο στη Βαγδάτη, αλλά σε όλη την περιοχή και γενικότερα σε κάθε υποψήφιο ανταγωνιστή τους. Η τακτική αυτή είναι ιδιαίτερα προσφιλής στις, εκάστοτε, αμερικανικές ηγεσίες και είναι αποκαλυπτική μια ανασκόπηση στις σχέσεις Ιράκ - ΗΠΑ, την τελευταία 8ετία, για να διαπιστώσει κανείς ότι, στην ουσία, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οι "στρατιωτικές επιχειρήσεις" βρίσκονται σε διαρκή εξέλιξη και απλώς οι φάσεις έξαρσης και ύφεσης διαδέχονται η μία την άλλη.

Η αφορμή της ενίσχυσης της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στον Κόλπο δόθηκε στις 2 Αυγούστου του 1990, όταν ο Ιρακινός Πρόεδρος διατάζει τα στρατεύματά του να εισβάλλουν στο Κουβέιτ, εγκαινιάζοντας ένα "παιχνίδι" εξουσίας με την Ουάσιγκτον. Τέσσερις μέρες αργότερα το Συμβούλιο Ασφαλείας επιβάλλει οικονομικές κυρώσεις σε βάρος του Ιράκ.

Μετά από αλλεπάλληλες αντεγκλήσεις, η Ουάσιγκτον του Τζορτζ Μπους, ακολουθούμενη από σειρά "συμμάχων - επίδοξων πλανηταρχών", εξαπολύει, στις 17 του Γενάρη 1991, στρατιωτική επίθεση κατά του Ιράκ, την περίφημη "Καταιγίδα της Ερήμου". Μετά από αρκετές ημέρες επιδρομών, ανακτάτο ο έλεγχος του Κουβέιτ στις 26 του Φλεβάρη. Στις 2 του Μάρτη το Συμβούλιο Ασφαλείας αποφασίζει ότι οι οικονομικές κυρώσεις σε βάρος του Ιράκ θα αρθούν, μόνο εφόσον επιβεβαιωθεί, μέσα από ελέγχους, η πλήρης καταστροφή του οπλοστασίου του.

Ενα μήνα αργότερα, τον Απρίλη του 1991, οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία, εκμεταλλευόμενες το πολυσυζητημένο κουρδικό ζήτημα, κηρύσσουν "ασφαλή παράδεισο" για τους Κούρδους, περιοχή 50.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων πάνω από τον 36ο παράλληλο, στο Βόρειο Ιράκ, την οποία επιβάλλουν ως "ζώνη απαγόρευσης πτήσεων". Αεροσκάφη των τριών χωρών άρχισαν καθημερινές περιπολίες πάνω από την επίμαχη περιοχή, τις οποίες συνεχίζουν μέχρι σήμερα, με εξαίρεση τη Γαλλία που απέσυρε τις δυνάμεις της από την επιχείρηση το Δεκέμβρη του 1996.

Τον Αύγουστο του 1992, "ζώνη απαγόρευσης πτήσεων" επιβάλλεται από την Ουάσιγκτον και στο Νότιο Ιράκ, σε μια περιοχή που αγγίζει τον 33ο παράλληλο, δηλαδή τα απομακρυσμένα προάστια της Βαγδάτης, ευαγγελιζόμενη την προστασία των αντικαθεστωτικών Ιρακινών σιιτών μουσουλμάνων, των οποίων εξέγερση, λίγο μετά τον Πόλεμο στον Κόλπο, κατέστειλε βίαια ο Ιρακινός Πρόεδρος.Οι πτήσεις ελέγχου από αμερικανικά και συμμαχικά αεροσκάφη συνεχίζονται κανονικά μέχρι σήμερα. Μάλιστα, στις 7 του Γενάρη 1993, τα "συμμαχικά" αεροσκάφη και πολεμικά πλοία, που παραμένουν στην περιοχή, δε διστάζουν να πλήξουν "στρατιωτικές εγκαταστάσεις πυραύλων και πυρηνικών όπλων", όπως υποστήριξαν, επικαλούμενα την άρνηση του Ιρακινού Προέδρου να απομακρύνει πυραυλικά συστήματα, που οι ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι μετέφερε στο Νότιο Ιράκ, "προφανώς θέλοντας να απειλήσει το Κουβέιτ ή τους Σιίτες μουσουλμάνους αντικαθεστωτικούς".

Εξι μήνες αργότερα, τον Ιούνιο, αμερικανικά πολεμικά πλοία εξαπολύουν επίθεση με 24 πυραύλους σε "μυστικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις" ως αντίποινα για το "σχεδιασμό δολοφονικής απόπειρας κατά του τότε Προέδρου Τζορτζ Μπους".Τον Οκτώβρη του 1994, οι ΗΠΑ αποστέλλουν μεγάλες στρατιωτικές ενισχύσεις στον Κόλπο, μαχητικά αεροσκάφη, αεροπλανοφόρα και, περίπου, 54.000 άνδρες, δίνοντας - όπως ανακοινώθηκε - ένα σαφές μήνυμα στον Ιρακινό Πρόεδρο που είχε δώσει εντολή στα στρατεύματά του να κατευθυνθούν προς το Κουβέιτ. Τα ιρακινά στρατεύματα επέστρεψαν στη βάση τους.

Τα πνεύματα οξύνονται και πάλι τον Αύγουστο του 1996, όταν ιρακινά στρατεύματα σπεύδουν σε βοήθεια μιας από τις αντιμαχόμενες κουρδικές παρατάξεις στο Βόρειο Ιράκ, στην προσπάθειά της να καταλάβει την πόλη Ιρμπίλ, η οποία βρίσκεται εντός των ορίων της "ζώνης απαγόρευσης πτήσεων". Στις αρχές Σεπτέμβρη, τα αμερικανικά στρατεύματα εξαπολύουν πυραυλική επίθεση εναντίον ιρακινών αντιαεροπορικών συστημάτων "για να τιμωρήσουν τη Βαγδάτη". Δύο μήνες αργότερα, το Νοέμβρη του 1996, δύο αμερικανικά F 16 πλήττουν ιρακινά ραντάρ, κοντά στον 32ο παράλληλο, στα σύνορα της "ζώνης απαγόρευσης πτήσεων" στο Νότιο Ιράκ, χωρίς να δοθεί καμία, έστω και πρόχειρη, αιτιολογία.

Τον Οκτώβρη του 1997, η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου του Ιρακινού Αφοπλισμού καταγγέλλει, με έκθεσή της προς το Συμβούλιο Ασφαλείας, ότι οι ιρακινές αρχές θέτουν σειρά εμποδίων στην εργασία των εμπειρογνωμόνων. Μετά από αλλεπάλληλες αντεγκλήσεις, η Βαγδάτη δίνει εντολή στους επιθεωρητές, το Νοέμβρη του 1997, να εγκαταλείψουν τη χώρα, κατηγορώντας τον επικεφαλής τους, Ρίτσαρντ Μπάτλερ, για κατασκοπία υπέρ των ΗΠΑ. Η Ουάσιγκτον ενισχύει με ταχύτατους ρυθμούς τις στρατιωτικές της δυνάμεις στον Κόλπο και απειλεί με χρήση στρατιωτικής βίας.

Ενώ η κατάσταση μοιάζει, μετά από αλλεπάλληλες, ρωσικές και γαλλικές κυρίως, διπλωματικές παρεμβάσεις, να εκτονώνεται, στις 13 του Γενάρη 1998, οι ιρακινές αρχές απαγορεύουν την είσοδο σε κτίριο προς έλεγχο σε ομάδα επιθεωρητών, επειδή ο επικεφαλής τους είναι Αμερικανός. Η αμερικανική πολεμική υπεροπλία τίθεται σε θέση μάχης και η ένταση αποκλιμακώνεται μετά από παρέμβαση του ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν, ο οποίος πετυχαίνει συμφωνία με τον Ιρακινό Πρόεδρο, στις 23 του Φλεβάρη, η οποία εξασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση των επιθεωρητών (συνοδευόμενων από διπλωμάτες) και στα προεδρικά μέγαρα, που ήταν το "μήλο της έριδος" εκείνης της κρίσης.Χωρίς περαιτέρω κλιμάκωση έληξε το πλήγμα αμερικανικού F 16, στις 30 Ιουνίου, κατά ιρακινού αντιαεροπορικού συστήματος, επειδή, όπως υποστήριξαν οι εκπρόσωποι του Πενταγώνου, ιρακινό ραντάρ "κλείδωσε" - ήταν, δηλαδή, έτοιμο να πλήξει - 4 βρετανικά αεροσκάφη που πραγματοποίησαν πτήση ελέγχου στη "ζώνη απαγόρευσης πτήσεων" στο Νότιο Ιράκ.

Τα πρώτα δείγματα της παρούσας κρίσης, που κατέληξε, τελικά, στην πρόσφατη "Αλεπού της Ερήμου", παρουσιάστηκαν, ήδη, από τον περασμένο Αύγουστο, οπότε η ιρακινή ηγεσία ανακοίνωσε ότι αρνείται να συνεργαστεί για διενέργεια επιθεωρήσεων. Ηνωμένες Πολιτείες και Βρετανία εξαπολύουν νέες απειλές για στρατιωτική επέμβαση, που ανακόπτεται την ύστατη στιγμή, ενώ έχουν, ήδη, τεθεί σε λειτουργία οι μηχανές των μαχητικών αεροσκαφών, στις 14 του Νοέμβρη, μετά από ανακοίνωση της Βαγδάτης ότι αποδέχεται την επανάληψη των επιθεωρήσεων, οι οποίες, όντως, ξαναρχίζουν στις 18 του ίδιου μήνα.

Δύο ημέρες αργότερα, ο επικεφαλής των επιθεωρητών Ρίτσαρντ Μπάτλερ ζητά από την ιρακινή ηγεσία να του παραδώσει όλα τα έγγραφα σχετικά με το χημικό και βιολογικό οπλοστάσιό της, τα οποία η Βαγδάτη υποστηρίζει ότι έχει, ήδη, παραδώσει. Στις 9 του Δεκέμβρη, οι ιρακινές αρχές απαγορεύουν στους επιθεωρητές να εισέλθουν στα γραφεία του κυβερνητικού κόμματος Μπάαθ, ισχυριζόμενες ότι κάτι τέτοιο δε συμπεριλαμβάνεται ρητά, όπως και συμβαίνει, στις υπάρχουσες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, που μιλούν για "απρόσκοπτη πρόσβαση παντού". Ακολουθεί η κατάθεση της, όπως αναμενόταν και "είθισται", αρνητικής έκθεσης του Μπάτλερ, στις 15 του Δεκέμβρη, ο οποίος, παρακάμπτοντας το Συμβούλιο Ασφαλείας, διατάζει τους επιθεωρητές να εγκαταλείψουν τη Βαγδάτη. Λίγες, μόνο ώρες, αργότερα, άρχιζε η "Αλεπού της Ερήμου", που σημάδεψε το Ιράκ με περισσότερους από 400 πυραύλους Τόμαχοκ και διήρκεσε, συνολικά, 70 ώρες μέχρι την ανακοίνωση του τερματισμού των επιχειρήσεων, το Σάββατο 18 του Δεκέμβρη. Τα αποτελέσματά της και, κυρίως, τα θύματα που άφησε πίσω της η "Αλεπού" μένουν να εκτιμηθούν τις επόμενες βδομάδες.

Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι ο τερματισμός της "Αλεπούς της Ερήμου" δεν αποτελεί τερματισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων σε βάρος του Ιράκ, αλλά απλώς ένα διάλειμμα, που συνοδεύεται, όπως έγινε ήδη, από τις συνεχιζόμενες απειλές, την παραμονή των αμερικανο-βρετανικών δυνάμεων στην περιοχή και μάλιστα σε κατάσταση υψίστης ετοιμότητας. Η διαιώνιση της τρομοκράτησης και της στρατιωτικής απειλής είναι δεδομένη και κατά συνέπεια ο τερματισμός των επιδρομών δε σηματοδοτεί την έναρξη μιας "ήρεμης περιόδου", αλλά την περίοδο αναμονής μέχρι την επόμενη "ιρακινή πρόκληση και την αμερικανική τιμωρία". Είναι απλώς η "ανάπαυλα" ανάμεσα σε αλλεπάλληλες πράξεις "αμερικανικής ηγεμονίας" στην περιοχή, είτε διπλωματικά - οικονομικά, είτε στρατιωτικά, οι οποίες αποστέλλουν σαφή και ξεκάθαρα μηνύματα απόλυτης κυριαρχίας προς όλες τις κατευθύνσεις, λαούς και επίδοξους ανταγωνιστές.

Ελένη ΜΑΥΡΟΥΛΗ