Από συνωμοσία σιωπής καλύπτεται το Σκάνδαλο του "Μικρού Λαυρίου", που στοιχίζει στη ΔΕΗ πάνω από 50 δισ. δρχ., ενώ στο ελληνικό δημόσιο πολύ περισσότερα, εάν συνυπολογιστεί και το κόστος πλέον των 19 δισ. δρχ. του αγωγού φυσικού αερίου για τον κλάδο Ελευσίνας - Λαυρίου, κλάδος που δεν υπήρχε ούτε ένας λόγος να κατασκευαστεί, εάν κάποιοι σκανδαλωδώς δεν είχαν επινοήσει την αναγκαιότητα του "Μικρού Λαυρίου", η οποία αιτιολογούσε πλήρως στη συνέχεια και την "αναγκαιότητα" του Μεγάλου Λαυρίου ισχύος 600 μεγαβάτ. Το ιστορικό του σκανδάλου ξεκινάει από το 1992, από την τότε διοίκηση της ΔΕΗ, με επικεφαλής τον κ. Ξανθόπουλο και την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Σκάνδαλο, που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και η σημερινή διοίκηση της ΔΕΗ συνέχισαν επάξια, παρά το γεγονός ότι ως αντιπολίτευση είχαν δεσμευτεί στο Κοινοβούλιο ότι μόλις έρθουν στην εξουσία θα... καταγγείλουν τη σχετική σύμβαση. Πρόκειται για έργο, που επέβαλλαν συγκεκριμένα συμφέροντα, τα οποία σχετίζονται και με το έργο του Φυσικού Αερίου, και εξυπηρετούνται με τον καλύτερο τρόπο τόσο από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όσο και από της ΝΔ.

Η υπόθεση αφορά σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ συνδυασμένου κύκλου ισχύος 173 μεγαβάτ, ο οποίος αποφασίστηκε από την κυβέρνηση της ΝΔ. Η ανάθεση του έργου έγινε χωρίς την προκήρυξη ανοιχτού διαγωνισμού στην αγγλική εταιρία "Babcock" με συμβολοποιημένο κόστος 19,6 δισ. δρχ. Το κόστος, που είναι υπερτιμημένο σχεδόν κατά 100% και δε θεωρείται εύλογο, δεδομένου ότι η δαπάνη αντίστοιχης μονάδας πρόσθετης ισχύος 60 μεγαβάτ είναι της τάξης των 11 δισ. δρχ., αποτελεί μία παράμετρο του σκανδάλου, αλλά όχι τη μοναδική. Για την κατασκευή του σταθμού χρησιμοποιήθηκαν μηχανήματα ιδιοκτησίας της ΔΕΗ, αξίας άνω των 10 δισ. δρχ. Τα ποσά αυτά προστιθέμενα στο κόστος των 19,5 δισ. δρχ. που πλήρωσε για τη μετατροπή τους στην αγγλική εταιρία, για να λειτουργούν σε συνδυασμένο κύκλο, ανέβασαν το συνολικό κόστος σε 29,5 δισ. δρχ. μόνο για την εγκατάσταση του σταθμού! Ομως, το πραγματικό κόστος του έργου ανέρχεται σε πολύ πιο υψηλά επίπεδα, καθώς, σύμφωνα με μελέτες της τεχνικής υπηρεσίας της ΔΕΗ, τις οποίες οι διοικήσεις παρέβλεψαν και οι γαλαζοπράσινες κυβερνήσεις έκαναν τα στραβά μάτια, προκύπτει επιπλέον κόστος για τους εξής λόγους:

• Η απόδοση του σταθμού, λόγω της χρήσης παλαιών μηχανημάτων, είναι 42% έναντι 51%, που είναι η απόδοση των σύγχρονων σταθμών, επιβαρύνοντας το κόστος κατά 12 δισ. δρχ. για τα 25 χρόνια λειτουργίας του.
• Το γεγονός της καθυστέρησης της ολοκλήρωσης του κλάδου ΦΑ στο Λαύριο, που θα έδινε τη δυνατότητα στη μονάδα να κάψει ΦΑ, έχει στοιχίσει επιπλέον στη ΔΕΗ 4 δισ. δρχ. στον ένα χρόνο περίπου λειτουργίας του, η οποία δεν είναι και πλήρης, λόγω της καύσης ντίζελ αντί ΦΑ. Προκύπτει δηλαδή ότι το πραγματικό κόστος του έργου ανέρχεται σε 56 δισ. δρχ., ένα έργο ισχύος 173 μεγαβάτ, όταν η μονάδα του Μεγάλου Λαυρίου 600 μεγαβάτ δηλαδή υπερτριπλάσιας ισχύος, συνυπολογιζομένων των αντίστοιχων παραμέτρων του "Μικρού Λαυρίου", θα στοιχίσει στη ΔΕΗ 51 δισ. δρχ.!
• Το πρόσχημα για την αναγκαιότητα του έργου ήταν η "αξιοποίηση" παλαιών αεριοστροβίλων από άλλους σταθμούς της ΔΕΗ που πλέον δε λειτουργούσαν και ειδικότερα:

* Δύο αεριοστροβιλών ισχύος 57 μεγαβάτ ο καθένας από τον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό (ΑΗΣ) Λαυρίου, που λειτουργούσαν με καύση ντίζελ.

* Του στροβίλου και της γεννήτριας της Μονάδας Νο 7 του ΑΗΣ Αγ. Γεωργίου στο Κερατσίνι ισχύος 60 μεγαβάτ, εγκατεστημένης από το 1965 και που έχει σταματήσει να λειτουργεί από το 1981.

Η "αξιοποίηση" αυτή στηρίχτηκε στη μεταφορά της μονάδας Νο 7 του Κεραστινίου στον ΑΗΣ Λαυρίου, στην παράλληλη μετατροπή των 2 αεριοστροβίλων σε καύση ΦΑ και τη λειτουργία των μονάδων αυτών μέσω δύο καινούριων λεβήτων. Το όλο συγκρότημα θα έπρεπε να τεθεί σε λειτουργία στα μέσα του 1994, ενώ τέθηκε ένα χρόνο μετά και μάλιστα χωρίς να μπορεί να αποδώσει τη μέγιστη απόδοση βάσει των προδιαγραφών του. Η σύλληψη αυτή τεχνικά δεν είχε εφαρμοστεί πουθενά στον κόσμο, με αποτέλεσμα καμία ασφαλιστική εταιρία να μην αναλαμβάνει την ασφάλεια του έργου, προϋπόθεση που αποτελεί συμβατική υποχρέωση των κατασκευαστικών εταιριών. Στο σημείο αυτό η διοίκηση της ΔΕΗ έκανε πάλι το θαύμα της και με απόφαση του ΔΣ αποφάσισε να ασφαλίσει η ίδια το έργο, απαλλάσσοντας τον κατασκευαστή από το σχετικό κόστος! Τα αποτελέσματα αυτής της σκανδαλώδους ρύθμισης της διοίκησης της ΔΕΗ στοίχισαν ήδη στον ένα χρόνο λειτουργίας του έργου επιπλέον 2 δισ. δρχ., όταν τον περασμένο Αύγουστο ο ένας εκ των δύο αεριοστροβίλων τέθηκε εκτός λειτουργίας και την αποκατάσταση τη χρεώθηκε η ΔΕΗ, που είχε αναλάβει την ασφάλιση.

Το όλο σκανδαλώδες σχέδιο, όπως προαναφέρθηκε, το χειρίστηκε αρχικά η κυβέρνηση της ΝΔ και οι τότε διοικούντες τη ΔΕΗ, ξεσηκώνοντας τη μήνι υποτίθεται του ΠΑΣΟΚ από τη θέση της αντιπολίτευσης. Αξίζει να σημειωθεί ότι 13 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ τον Ιούλιο του 1993 κατέθεσαν μηνυτήρια αναφορά προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, με την έγκριση μάλιστα του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Α. Παπανδρέου και του Εκτελεστικού Γραφείου. Αίτημα της αντιπολίτευσης ήταν η ακύρωση του έργου και η απόδοση ποινικών ευθυνών στους υπαίτιους. Ταυτόχρονα δεσμεύτηκε ότι με την άνοδό του στην εξουσία θα καταγγείλει τη σχετική σύμβαση. Αντ' αυτού όμως, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ όταν βρέθηκε στην εξουσία, όχι μόνο δεν κατήγγειλε τη σύμβαση, αλλά πρότεινε την ένταξη του έργου - σκανδάλου στο Β Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, απαιτώντας κονδύλια ύψους 13,8 δισ. δρχ. πέραν των 3 δισ. δρχ. που είχε αποσπάσει η κυβέρνηση της ΝΔ από τα κονδύλια του Α ΚΠΣ. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαίωσε για μία ακόμη φορά ότι τα διαπλεκόμενα δεν έχουν χρώμα, ενώ οι επόμενες εξελίξεις στο χώρο της ενέργειας φανέρωσαν ότι τα συμφέροντά τους δε σταματούσαν στο "Μικρό Λαύριο".

Συγκεκριμένα αποδείχτηκε ότι το "Μικρό Λαύριο" χρησιμοποιήθηκε για να εμφανίσουν ως αναγκαία την επέκταση του αγωγού για τη μεταφορά του ρώσικου Φυσικού Αερίου από το Πάτημα της Ελευσίνας στο Λαύριο, κλάδος που δεν προβλεπόταν στον αρχικό σχεδιασμό του έργου. Και αυτό γιατί χωρίς την κατασκευή της μονάδας της ΔΕΗ με χρήση ΦΑ, δεν υπήρχε ούτε ένας λόγος να συμπεριληφθεί στο έργο του ΦΑ ο κλάδος του Λαυρίου, το κόστος του οποίου ανέρχεται σε 17 δισ. δρχ., χωρίς το κόστος των πανάκριβων απαλλοτριώσεων (διέρχεται από τις περιοχές Κηφισιά, Εκάλη, Βριλήσσια), που πολλαπλασιάζει το κόστος και θεωρείται μη βιώσιμος για τη ΔΕΠΑ. Πέρα από το κόστος, υπάρχει και σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας, καθώς - όπως κατά κόρον έχουν τονίσει Ρώσοιειδικοί - η διέλευση του αγωγού ΦΑ μέσα από τις παραπάνω πυκνοδομημένες και πυκνοκατοικημένες περιοχές "αποτελεί εγκληματική ενέργεια, διότι θα λειτουργεί σαν βραδυφλεγής πυρηνική βόμβα κάτω από τα θεμέλια και τις εγκαταστάσεις των περιοχών αυτών". Λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι το Λαύριο βρίσκεται στο τελευταίο σημείο του αγωγού του ΦΑ, αναμένονται σοβαρά λειτουργικά προβλήματα ευστάθειας στο σύστημα μεταφοράς του ΦΑ, ιδιαίτερα κατά τις εκκινήσεις και τα κρατήματα των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής στο σταθμό του Λαυρίου.

Ομως παρ' όλα αυτά με την αναθεώρηση της διακρατικής συμφωνίας με τους Ρώσους, οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ δώσανε έναντι ανταλλάγματος για τις καθυστερήσεις, υποτίθεται, επιπλέον έργα στους Ρώσους και τον Ομιλο Κοπελούζο, μεταξύ των οποίων την ανάθεση της κατασκευής του κλάδου του Λαυρίου, αλλά και μίας επιπλέον μονάδας συνδυασμένου κύκλου το αποκαλούμενο Μεγάλο Λαύριο, την οποία επίσης ανακήρυξαν σε απαραίτητη, αυτή τη φορά για να δικαιολογήσουν την ύπαρξη του αγωγού του Λαυρίου, παρά το γεγονός ότι η κατασκευή της μονάδας συνδυασμένου κύκλου στο Λαύριο θεωρούνταν βάσειμελετών τεχνοοικονομικά ασύμφορη. Το κόστος βέβαια αυτής της καταστροφικής πολιτικής θα το πληρώσουν οι καταναλωτές της ΔΕΗ, που θα πληρώνουν αυξημένη τιμή κιλοβατώρας, οι μελλοντικοί καταναλωτές της ΔΕΠΑ και βέβαια οι φορολογούμενοι πολίτες.

Χρύσα ΛΙΑΓΓΟΥ