Εκτός προγράμματος του Φεστιβάλ Αθηνών θα βρεθεί το φετινό καλοκαίρι η Εθνική Λυρική Σκηνή,σύμφωνα με τις δηλώσεις του νεοδιορισμένου προέδρου του νεοσύστατου οργανισμού του Φεστιβάλ Αθηνών ΑΕ, Θ. Μικρούτσικου. Το μοναδικό λυρικό θέατρο της χώρας μας, που εδώ και μισό αιώνα περίπου ήταν ενταγμένο στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών (από το 1955 μέχρι πέρσι), καταθέτοντας δεκάδες παραγωγές όπερας και μπαλέτου, εκτοπίζεται από το επίσημο πρόγραμμα χάριν της "νέας φιλοσοφίας" και του "οράματος", που διέπει το "συμπαγές πρόγραμμα" του Θ. Μικρούτσικου, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο Ηρώδειο στο διάστημα 26 Ιουνίου - 8 Αυγούστου. Οι αυθαιρεσίες του Θ. Μικρούτσικου και οι μεθοδεύσεις αποβολής της κρατικής μας όπερας από την κορυφαία φεστιβαλική διοργάνωση του καλοκαιριού, αντιμετωπίζονται με την ανοχή τόσο του υπουργείου Ανάπτυξης όσο και του υπουργείου Πολιτισμού. Οι ενέργειες του τελευταίου εξαντλήθηκαν στις συστάσεις του προς την ΕΛΣ για "αυτοσυγκράτηση", ενώ οι υποσχέσεις του για διαμεσολάβηση ανάμεσα στις δύο πλευρές φαίνεται ότι έχουν "κολλήσει". Δύο φορές αναβλήθηκε η συνάντησή του με τις δύο πλευρές την προηγούμενη εβδομάδα, η οποία μεταφέρθηκε για τις επόμενες ημέρες.

Ο Θ. Μικρούτσικος, πάντως, με αλαζονικό ύφος δεν παραλείπει να μιλά για το "πληκτικό πρόβλημα" με τη Λυρική, οι παραστάσεις της οποίας δεν έχουν θέση στο "φιλόδοξο" πρόγραμμά του. Ενα πρόγραμμα, που ακόμη δεν έχει ανακοινώσει, πλην όμως έσπευσε να εξαιρέσει από αυτό τις δύο παραγωγές της ΕΛΣ, όπερα και μπαλέτο. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του, η παράσταση όπερας, αντί να εγκαινιάσει όπως συνέβαινε μέχρι πέρσι τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών θα ενταχθεί στην προφεστιβαλική περίοδο (η "Κάρμεν" της Λυρικής θα παρουσιαστεί στις 20, 22, 23 και 25 Ιουνίου). Οσον αφορά στις παραστάσεις του Μπαλέτου, αυτές παραμένουν μετέωρες, καθώς ο Θ. Μικρούτσικος αρνείται να τις εντάξει στο πρόγραμμα του Ιουλίου, όπως ίσχυε μέχρι το περασμένο καλοκαίρι. "Γιατί η ΕΛΣ πρέπει να χορέψει τον Ιούλιο; Ας χορέψει το Μπαλέτο της μετά τις 10 Αυγούστου. Ας αλλάξουν τις διακοπές τους", δηλώνει ο Θ. Μικρούτσικος παρ' όλο που και ο ίδιος γνωρίζει ότι κάτι τέτοιο δημιουργεί ανυπέρβλητα καλλιτεχνικά και διοικητικά προβλήματα στην ΕΛΣ, τα οποία προκύπτουν από το νόμο 2273 που αυτός κατέθεσε ως υπουργός Πολιτισμού. Ισχυριζόμενος ότι "επί της ουσίας οι παραστάσεις της ΕΛΣ ποτέ δεν εντάσσονταν στο Φεστιβάλ Αθηνών", δήλωσε ότι "δεν είναι δυνατόν ένα φεστιβάλ με φιλοσοφία και όραμα να βασίζεται σε αποφάσεις που έχουν πάρει ήδη οι κρατικές σκηνές".

Οι σχεδιασμοί του Θ. Μικρούτσικου έχουν προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στο καλλιτεχνικό προσωπικό της Λυρικής, που με επιστολή του προς τον τότε υπουργό Πολιτισμού, έχει ζητήσει από τον Ε. Βενιζέλο την τοποθέτηση και την υποστήριξή του. Την επιστολή υπογράφουν όλα τα σωματεία και οι επικεφαλής των καλλιτεχνικών σωμάτων της ΕΛΣ (Λ. Καρυτινός, Ηλ. Βουδούρης, Φ. Παλαμίδη, Λ. Ντε Πιαν, Κ. Κοσμίδης, Π. Μελά).Τονίζοντας την πλήρη αντίθεσή τους στον αποκλεισμό της ΕΛΣ σημειώνουν ότι "η μέχρι σήμερα παρουσία της ΕΛΣ στο Ηρώδειο έχει τύχει της καθολικής αναγνώρισης και αποδοχής τόσο από απόψεως καλλιτεχνικής όσο και από απόψεως προσελεύσεως κοινού". "Δε γνωρίζουμε", σημειώνουν απευθυνόμενοι προς τον υπουργό, "αν είσθε ενήμερος και σύμφωνος με αυτές τις μεθοδεύσεις. Σύσσωμο το καλλιτεχνικό προσωπικό της ΕΛΣ ανησυχεί συσπειρωμένο και αποφασισμένο να προασπίσει μέχρι τέλους τα κεκτημένα καλλιτεχνικά επιτεύγματά του, ζητά την προσωπική σας τοποθέτηση και υποστήριξη".

Αμεση υπήρξε και η κινητοποίηση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Λυρικής, Περικλή Κούκου, ο οποίος με επιστολή του απάντησε στις "ανακρίβειες" των δηλώσεων του Θ. Μικρούτσικου.

Σημειώνοντας ότι "η ΕΛΣ είναι ένας οργανισμός από τους παλαιότερους στην Ελλάδα και με μεγάλη ιστορία", τονίζει ότι "οι φεστιβαλικές της παραστάσεις που δίδονται από τον πρώτο χρόνο ίδρυσης του Φεστιβάλ Αθηνών μέχρι σήμερα έχουν συμβάλει, με την ποιότητα και το κοινό που συγκεντρώνουν, στην αναβάθμισή του. Ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του λυρικού τραγουδιού έχουν πάρει μέρος στις παραστάσεις όπερας, που δίνονται κάθε Ιούνιο, ανοίγοντας το Φεστιβάλ Αθηνών, ενώ διάσημοι χορογράφοι έχουν παρουσιάσει δημιουργίες τους, τον Ιούλιο στο Ηρώδειο, με το Μπαλέτο της ΕΛΣ, το πιο καλογυμνασμένο συγκρότημα στην Ελλάδα".

Απαντώντας στις "ανακρίβειες" του Θ. Μικρούτσικου, ο Π. Κούκος αναφέρει ότι είναι λάθος τα όσα υποστηρίζει για τη μη ένταξη της ΕΛΣ εδώ και πολλά χρόνια στο Φεστιβάλ Αθηνών. "Από το 1955 μέχρι και το 1998, απαντά ο Π. Κούκος, η Λυρική παρουσίασε δεκάδες παραγωγές όπερας και μπαλέτου. Οι εκδηλώσεις της συμπεριλαμβάνονται σε όλα τα προγράμματα - βιβλία του Φεστιβάλ Αθηνών, εκτός από το τελευταίο". Ανακρίβειες για τον καλλιτεχνικό διευθυντή της ΕΛΣ και τα όσα υποστηρίζει ο Θ. Μικρούτσικος σχετικά με την παράσταση του Μπαλέτου. "Υποστηρίζει, λέει ο Π. Κούκος, ότι έχουμε ζητήσει το Ηρώδειο για 12 ημέρες, προκειμένου να παρουσιαστεί η παραγωγή του Μπαλέτου. Η αλήθεια είναι ότι το ζητήσαμε για μια εβδομάδα - πρόβες και παραστάσεις, έχει μείνει δε ανοιχτό προς συζήτηση το είδος της παραγωγής. Παρότι δεν έχουμε καταλήξει ακόμα, πληροφορούμαι από τον Τύπο τη ματαίωση της παρουσίας της ΕΛΣ στο Φεστιβάλ Αθηνών. Ο εξοστρακισμός της παραγωγής του Μπαλέτου το Σεπτέμβρη σημαίνει ουσιαστικά ακύρωση της παραγωγής για μια σειρά καλλιτεχνικούς και διοικητικούς λόγους, τους οποίους γνωρίζει ο κ. Θ. Μικρούτσικος. Σε μια εποχή, όπου κατά γενική ομολογία η Λυρική περνάει μια από τις καλύτερες περιόδους της, αντιλαμβάνεστε πόσο βλαπτική συνέπεια για τον Οργανισμό είναι η ένταξη της ΕΛΣ σε προφεστιβαλικές και μεταφεστιβαλικές αιωρήσεις.

Θεωρώ σημαντικό το γεγονός ότι το Φεστιβάλ Αθηνών εισέρχεται σε μια καινούρια περίοδο και είναι αλήθεια ότι μέχρι τώρα το πρόγραμμά του συγκροτούνταν με πάρα πολλές δεδομένες παραγωγές, που δε συνιστούσαν ενιαίο ύφος. Είναι σεβαστή η προσπάθεια του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ ν' αλλάξει αυτά τα δεδομένα και δεν καταλαβαίνω με ποια λογική η ΕΛΣ δεν μπορεί να συμμετέχει ενεργά στο υπό αναμόρφωση Φεστιβάλ Αθηνών.

Ο αποκλεισμός της ΕΛΣ από το Φεστιβάλ Αθηνών είναι μια απόφαση που σαφώς μπορεί να πάρει η Ανώνυμος Εταιρία. Ο αποκλεισμός όμως της ΕΛΣ από το Ηρώδειο και η ματαίωση της Βραδιάς Μπαλέτου θα ήταν μια πράξη που θα επιδείκνυε έλλειψη σωφροσύνης". Στην ίδια επιστολή του ο Π. Κούκος διαβεβαιώνει "τόσο τους εργαζόμενους καλλιτέχνες της ΕΛΣ όσο και το θαυμάσιο κοινό της ότι είμαι αποφασισμένος να επιμείνω μέχρι τέλους, ώστε να διευθετηθεί θετικά για τον Οργανισμό μας το ζήτημα που προέκυψε".

Το υπουργείο Πολιτισμού, πάντως, φαίνεται να μην έχει ανάλογες ευαισθησίες απέναντι στην απαράδεκτη και απαξιωτική αντιμετώπιση από πλευράς της νέας ηγεσίας του Φεστιβάλ Αθηνών προς το μοναδικό λυρικό θέατρο της χώρας, αλλά και γενικότερα προς το σύνολο των κρατικών πολιτιστικών οργανισμών (μετά βίας ο Θ. Μικρούτσικος ενέταξε στο "φιλόδοξο" πρόγραμμά του μία και μοναδική συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών με το "Κατά Σαδδουκαίων" του Μίκη Θεοδωράκη). Οι σχεδιασμοί υποβάθμισης του ρόλου και του έργου της Λυρικής Σκηνής, που εκπονούνται στα γραφεία του Φεστιβάλ Αθηνών, ίσως κι έξω από αυτά, μένουν ουσιαστικά στο απυρόβλητο από πλευράς ΥΠΠΟ, το οποίο μάλιστα εκπροσωπείται στο ΔΣ του Φεστιβάλ με τρία μέλη. Ερωτηματικά, εξάλλου, δημιουργεί και η στάση του Γ. Κουρουπού, προέδρου του ΔΣ της Λυρικής μέχρι πριν λίγες μέρες, ο οποίος μετέχει στο ΔΣ του Φεστιβάλ και όπως μαθαίνουμε έχει εξασφαλίσει την ένταξη στο Φεστιβάλ Αθηνών συναυλίας της "Ορχήστρας των Χρωμάτων" της οποίας είναι διευθυντής.

Ο αποκλεισμός της Λυρικής Σκηνής από τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Αθηνών είναι θέμα μείζονος σημασίας, όχι μόνο λόγω της ιστορίας και της προσφοράς της αλλά και για την ίδια την υπόστασή της και το μέλλον της. Η πολιτική ηγεσία τουλάχιστον του ΥΠΠΟ καλείται να πάρει ξεκάθαρη θέση.

Ρουμπίνη ΣΟΥΛΗ