Εχουν ξεφυτρώσει από τη μια άκρη της χώρας μέχρι την άλλη, σαν τα μανιτάρια. Είναι από 20-25 τετραγωνικά μέτρα και φτάνουν - κάποτε ίσως να ξεπερνούν κιόλας - τα 100 τετραγωνικά. Αλλού είναι μέρος κάποιου καφενέ - λαϊκού ή "πολυτελείας" - κι αλλού αυτόνομα εντευκτήρια.

Ο "εξοπλισμός" ποικίλλει. Στην πλέον απλή μορφή έχουν δυο - τρεις πάγκους. Τίποτα άλλο. Ούτε καν τασάκια, για το τσιγάρο που δίνει και παίρνει. Οι επόμενες... ποιότητες προβλέπουν και άλλα αξεσουάρ: Αραδιασμένες καρέκλες, τασάκια, χαρτί, μολύβι, ένα γραφειάκι, κάποιο τηλέφωνο.

Οσο το επίπεδο της ποιότητας ανεβαίνει, εμφανίζονται και άλλες... παροχές. Κυρίως καφέδες και Κόκα - Κόλα, κάνα τοστάκι, που είναι έτοιμο από νωρίς για να μη χάνεται χρόνος την ώρα του συνωστισμού, κάποιος πιτσιρικάς που μπορεί να τρέξει να φέρει τσιγάρα από το περίπτερο. Σε ειδικές και σπάνιες περιπτώσεις, το περιβάλλον είναι πιο "σούπερ". Αναπαυτικές, σχεδόν αριθμημένες, πολυθρόνες, ατομικό τραπεζάκι, εκλεκτά μεζεδάκια και άψογο σέρβις.

Σημασία, βέβαια, δεν έχει τι δε διαθέτουν οι χώροι αυτοί. Σημασία έχει ότι ακόμα κι αν είναι ένα άδειο κουτί με τέσσερις τείχους - υπάρχουν και τέτοιες προσφορές - σε κάθε περίπτωση, μαζί με τον ντουμανιασμένο από το κάπνισμα αέρα, απαραίτητη είναι μια γιγαντοοθόνη και ένας ατομικός ηλεκτρονικός υπολογιστής. Ολα τ' άλλα έρχονται μόνα τους...

Το μόνο που χρειάζεται είναι να πληκτρολογηθούν ορισμένοι κωδικοί στον υπολογιστή. Από εκεί και πέρα, με ένα... ηλεκτρονικό σάλτο, οι πάντες μεταφέρονται, μέσω της γιγαντοοθόνης, στο κάγκελο του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών. Δηλαδή; Δηλαδή, σε οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας κι αν βρίσκεται το κάθε... εντευκτήριο, προσφέρει στους θαμώνες του τη συνεδρίαση του Χρηματιστηρίου σε... ζωντανή σύνδεση. Τόσο ζωντανή, που βλέπεις "ποιος" και "τι" "αγοράζει" ή "πουλάει" και έχεις τη δυνατότητα να αποφασίσεις την "επένδυση" της μέρας...

Αυτοί οι ...βωμοί του εκσυγχρονισμού είναι φρούτο των τελευταίων κυριολεκτικά μηνών. Για να ευδοκιμήσουν, απαιτήθηκαν - μαζί με μια σειρά άλλους λόγους - δύο κυρίως παράγοντες. Η εξάπλωση των ηλεκτρονικών δικτύων για τη μετάδοση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο και η αύξηση του αριθμού των ανθρώπω,ν που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ασχολούνται με τις χρηματιστηριακές συναλλαγές. Η αλληλοσύνδεση των δύο αυτών στοιχείων είναι τόσο μεγάλη, που ορισμένοι αρμόδιοι την παρομοιάζουν με την αναζήτηση "αν το αυγό έκανε την κότα, ή η κότα το αυγό". Στην περίπτωση βέβαια του Χρηματιστηρίου άλλοι φρόντισαν και για την "κότα" και για το "αυγό". Ανέκαθεν, αλλά τα τελευταία χρόνια με πιο επιτακτικό τρόπο, το σύνολο των απολογητών του συστήματος και όλοι εκείνοι που γνωρίζουν πως τα κέρδη από τη Σοφοκλέους είναι εξασφαλισμένα, μόνο όταν εισρέει "νέο αίμα", "σπρώχνουν" τον απλό κόσμο να ρίξει τις μικρές του αποταμιεύσεις στις "μετοχικές επενδύσεις".

Αυτό ακριβώς έκαναν και πριν από δέκα χρόνια, όταν είχε διαφανεί η τότε ανοδική πορεία των τιμών. Τότε όμως, κάποιος "επενδυτής" για να μάθει την εξέλιξη των τιμών στις μετοχές που είχε στην κατοχή του, έπρεπε να περιμένει την επομένη, όταν θα κυκλοφορούσαν οι εφημερίδες, ή - στην καλύτερη περίπτωση - να αξιοποιήσει τον τριψήφιο αριθμό του ΟΤΕ που έδινε τα αποτελέσματα της συνεδρίασης μερικές ώρες μετά το κλείσιμο της αγοράς. Αυτή η χρονική... απόσταση απέτρεπε τις "εν θερμώ" κινήσεις βάσει των οποίων κινούνται σήμερα οι τιμές και παράλληλα αποθάρρυνε την πλειοψηφία των εμπλεκομένων, για πολλαπλές - και πολλές φορές εικονικές - συναλλαγές στα πλαίσια ακόμα και μιας συνεδρίασης.

Στις αίθουσες αυτές, ακόμα κι αν είναι ανοιχτές, δεν πατάει ψυχή, μέχρι τις 10-10.30 το πρωί. Εκείνη την ώρα αρχίζουν οι προσελεύσεις. Στόχος του καθένα να εξασφαλίσει μια καλή θέση ως προς την οθόνη και όσο γίνεται πιο κοντά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Σε καθημερινή βάση, στις αίθουσες που είναι στο κέντρο της Αθήνας, μαζεύονται, αρκετές, πολλές εκατοντάδες άτομα. Αν θεωρήσουμε ότι παρόμοια είναι η εικόνα που υπάρχει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της χώρας, τότε γίνεται σαφές ότι ο "εκσυγχρονισμός" καθηλώνει μπροστά στις "on line" συνδέσεις με τον τζόγο αρκετές χιλιάδες άτομα. Από μια άποψη είναι λογικό. Οι συνεχείς αναφορές των Μέσων Ενημέρωσης σε αστρονομικούς αριθμούς πολιτών που φέρονται να έχουν συναλλαγές στην οδό Σοφοκλέους, στην ουσία λειτουργούν ως διαφημιστικό τρικ. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που να δημιουργεί την αίσθηση του... υπολειπόμενου σε όσους δεν αποφασίζουν - και κάνουν πολύ καλά - να μετατραπούν ουσιαστικά σε ενεργούμενα, που θα συνδέουν όλο και περισσότερο το μέλλον τους και τις γενικότερες επιλογές τους από τις εξελίξεις στο χρηματιστηριακό ταμπλό.

Οι θέσεις στα εντευκτήρια γεμίζουν ασφυκτικά. Ανάλογα με την πορεία των τιμών, στην αίθουσα διαχέονται αισθήματα ευφορίας ή σιωπηλής παρακολούθησης των συναλλαγών. Στην πραγματικότητα είναι μια ευφορία ψευδεπίγραφη, πλαστή. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μπορεί να δώσει τη θέση της στην κατήφεια και την απόγνωση. Συναισθήματα που στην ουσία τους είναι ψεύτικα και τεχνητά, αφού - με όλη την υπερβολή που μπορεί να υπάρχει στον παραλληλισμό - είναι σχεδόν παρόμοια με αυτά που έχει κάποιος όταν προς στιγμή πιστέψει πως είναι δυνατόν να κερδίσει τον "παπατζή", ενώ αμέσως μετά το ποντάρισμα ανακαλύπτει πως αν ήταν δυνατόν να κερδίσει, δε θα... υπήρχαν "παπατζήδες".

Σχεδόν όλοι τους είναι άνδρες. Με καρφωμένα μάτια στις οθόνες και με ερευνητικές ματιές προς τους άλλους θαμώνες, προσπαθούν να καταλάβουν τι γίνεται. Ποια μετοχή θ' ανέβει, ποια θα έχει απώλειες. Το μολύβι και το χαρτί που έχουν στα χέρια τους, τις πιο πολλές φορές είναι το άλλοθι που προσφέρουν στον εαυτό τους. Στην ουσία, και δεν το κρύβει πλέον αυτό κανείς, τις περισσότερες φορές λειτουργούν ως ένα ιδιόμορφο κοπάδι. Επειδή άκουσαν ότι στην τάδε ή τη δείνα μετοχή ο διπλανός τους έβγαλε κάποια κέρδη ή επειδή σε κάποια εφημερίδα κάτι γράφτηκε, ή επειδή έτσι τους είπε ο κύριος Χ, που είναι γνώστης της αγοράς.

Σημασία δεν έχει ποιοι είναι. Ούτε τι γνωρίζουν για τον χρηματιστηριακό τζόγο. Τους έχουν βαφτίσει "επενδυτές". Τους κολακεύουν απλά και μόνο επειδή αποφάσισαν να διαθέσουν το κομπόδεμά τους στο βωμό του εύκολου κέρδους. Και όσες περισσότερες αγοραπωλησίες κάνουν, τόσο πιο πολλοί είναι οι κερδισμένοι από τις κινήσεις τους, ακόμα και στην περίπτωση που αυτοί φύγουν από το παιχνίδι τελικά χαμένοι.

Οι αίθουσες των απευθείας συνδέσεων με το Χρηματιστήριο είναι κυρίως δύο ειδών. Οι περισσότερες δημιουργήθηκαν από τα χρηματιστηριακά γραφεία, για την εξυπηρέτηση των πελατών τους. Για την ενημέρωσή τους υποτίθεται, ώστε με ταχύτητα να αποφασίζουν και να δίνουν τις σχετικές εντολές για αγοραπωλησίες που θέλουν να κάνουν, ακόμα και στα πλαίσια της τρίωρης περίπου συνεδρίασης του Χρηματιστηρίου. Αλλωστε "ενημέρωση" για όλους σχεδόν τους θαμώνες αυτών των αιθουσών δεν είναι - όπως θα έπρεπε - η γνώση πραγματικών στοιχείων και μεγεθών για επιχειρήσεις, κλάδους κ. ο. κ., αλλά η στιγμιαία εικόνα και τάση που παρουσιάζουν οι τιμές των μετοχών. Σε αίθουσες συνδέσεων με την οδό Σοφοκλέους έχουν μετατραπεί και πολλές καφετερίες της Αθήνας, όπου επίσης μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή μπορεί κανείς να βλέπει την εξέλιξη των συναλλαγών. Ιδού ένα αρκετά ενδιαφέρον στοιχείο: Μέσα στον τελευταίο και μόνο χρόνο, οι συνδρομητές μιας και μόνο εταιρίας που διαθέτουν τέτοιες υπηρεσίες έχουν αυξηθεί κατά 850%! Παράλληλα, ενώ πέρσι τέτοιες εταιρίες ήταν μία - δύο, τώρα έχουν εμφανιστεί δεκάδες. Για όσους μάλιστα δε διαθέτουν τα μέσα και το χρόνο για καθημερινή και απευθείας παρακολούθηση μέσω ηλεκτρονικών συστημάτων, υπάρχουν και ειδικές τηλεφωνικές γραμμές με το 090, μέσω των οποίων μπορεί κανείς να μαθαίνει πώς πάνε οι μετοχές του ενδιαφέροντός τους.

Το αμόκ, που έχουν δημιουργήσει οι κυβερνώντες και όσοι μαζί τους προσπαθούν να συνδέσουν την πορεία της οικονομίας με τις εξελίξεις στο Χρηματιστήριο, αγγίζει πλέον επικίνδυνες διαστάσεις. Οσο κι αν είναι φουσκωμένοι οι αριθμοί, εκτιμάται ότι περί το 1 εκατομμύριο πολίτες έχουν κάποιου είδους δοσοληψία με μετοχές. Κυρίως οι "σύμβουλοι", "ειδικοί", "αρμόδιοι", και πάνω απ' όλα η πλειοψηφία των Μέσων Ενημέρωσης, κατευθύνουν με έναν πρωτοφανή τρόπο ανυποψίαστους για το ρίσκο πολίτες, απλούς εργαζόμενους, που με κόπο έχουν μαζέψει κάποιες αποταμιεύσεις, στο παιχνίδι της οδού Σοφοκλέους. Η μέθοδος είναι απλή, και τόσο παλιά που την επικαλούνται ακόμα και γνωστοί ανά την υφήλιο κερδοσκόποι, όπως για παράδειγμα ο "πολυδισεκατομμυριούχος μεγαλοεπενδυτής" Ούρεν Μπάφετ, που περιγράφοντας τη... λογική που οδηγεί σ' αυτό ακριβώς το αμόκ, λέει χαρακτηριστικά: "... η καταπληκτική άνοδος του δείκτη προσελκύει και νέους επενδυτές που ενθουσιάζονται με τα κέρδη των διπλανών τους"! Μόνο που ο ίδιος συνεχίζοντας τη σκέψη του συμπληρώνει: "Τότε είναι που ξεκινά η επικίνδυνη περίοδος"...

Ο υπερδεκαπλασιασμός του τζόγου και οι... on line αίθουσες είναι ο "εκσυγχρονισμός" τους. Εδώ σημειώνονται οι καλύτεροι ρυθμοί αφομοίωσης των οραμάτων τους και ενσαρκώνονται οι θεωρίες της παγκοσμιοποίησης. Εδώ η διαπλοκή της εξαχρείωσης με τα επιτεύγματα της τεχνολογίας γίνονται ένα και το αυτό. Εδώ οι γυμνοί τοίχοι και το άδειο μυαλό μετατρέπονται σε θυσιαστήριο των όποιων προοπτικών για ανάπτυξη και στροφή προς την πραγματική οικονομία.

Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ