Δεν αρκεί που η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) στη χώρα μας δεν αναπτύχθηκε στα αστικά κέντρα - όπως τουλάχιστον σχεδιάστηκε μετά το νόμο 1397/83. Ακόμα και αυτές οι μονάδες που αναπτύχθηκαν στις αγροτικές περιοχές - και κυρίως στα Κέντρα Υγείας - υποβαθμίζονται, συρρικνώνονται, αφήνονται στην τύχη τους και τελικώς πνέουν τα λοίσθια.

Αυτή η συνεχώς απορυθμιζόμενη κατάσταση στην ΠΦΥ έχει ως κύρια αιτία την ανθυγιεινή πολιτική της κυβέρνησης, η οποία σφίγγει όλο και περισσότερο τη θηλιά της ΟΝΕ γύρω απ' το λαιμό του δημόσιου συστήματος υγείας. Μια εικόνα της συρρικνούμενης συνεχώς - κυρίως στην ύπαιθρο - ΠΦΥ έδωσε έρευνα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Δημόσια Νοσοκομεία (ΠΟΕΔΗΝ) από 64 Κέντρα Υγείας (ΚΥ). Η έρευνα παρουσιάστηκε σε ημερίδα που έγινε στα Γιάννενα (27 - 28 Μάρτη 1999) με θέμα: "ΠΦΥ - Κέντρα Υγείας: Προβλήματα και προοπτικές".

Την έρευνα στην ημερίδα για τα 64 ΚΥ παρουσίασε ο οργανωτικός γραμματέας της ΠΟΕΔΗΝ Κ. Γαβριήλ.

• Η χρονολογία ανέγερσης των κτιρίων κυμαίνεται μεταξύ 3 - 16 χρόνων, ενώ ο χρόνος λειτουργίας τους από 3 - 15 χρόνια. Το σύνολο του πληθυσμού που καλύπτουν είναι 1.357.500 άτομα με ανοδική πορεία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Το σύνολο των Περιφερειακών Ιατρείων (ΠΙ) και Αγροτικών Ιατρείων (ΑΙ) που ανήκουν στη δύναμη των 64 ΚΥ είναι 549, τα οποία έχουν αφεθεί στην τύχη τους. Από τα 64 ΚΥ χρειάζονται συντήρηση τα 52.
• Το σύνολο των οργανικών θέσεων που προβλέπουν είναι 3.653, ενώ εργάζονται 2.032 εργαζόμενοι. Υπάρχουν δηλαδή 1.609 κενές οργανικές θέσεις. Δηλαδή ποσοστό 44 - 46% κατά ειδικότητες.

Ο μέσος όρος των κενών οργανικών θέσεων ανά ΚΥ είναι από εφτά για τους γιατρούς και για τους νοσηλευτές και από δύο για το παραϊατρικό και λοιπό προσωπικό.

"Η έλλειψη προσωπικού ιατρικού, νοσηλευτικού, παραϊατρικού, διοικητικού, τεχνικού είναι μία από τις αιτίες δυσλειτουργίας των ΚΥ" επισημάνθηκε στην ημερίδα. Αυτή η δυσλειτουργία επιτείνεται από τις αποσπάσεις προσωπικού, που κατά μέσο όρο είναι δύο ανά ΚΥ.

• Το σύνολο των ασθενοφόρων που διαθέτουν τα 64 ΚΥ είναι 65. Δηλαδή ένα ασθενοφόρο ανά ΚΥ, ενώ στις απαιτήσεις τους είναι άλλα 94 (δηλαδή 1 - 2 ασθενοφόρα ανά ΚΥ). Στην τριετία 1995 - 1997 μεταφέρθηκαν σε νοσοκομεία - με αύξουσα μάλιστα πορεία - 47.571 περιστατικά.
• Τα τρία τελευταία χρόνια από τα εξωτερικά ιατρεία των 64 ΚΥ "πέρασαν" 4.756.055 περιστατικά με αύξουσα πορεία. Εγιναν 3.634.874 μικροβιολογικές εξετάσεις και 409.633 ακτινολογικές εξετάσεις. Ενα ποσοστό 35% των περιστατικών που νοσηλεύτηκαν στα ΚΥ αποθεραπεύτηκε.
• Ενώ παρατηρείται επάρκεια εξοπλισμού στα ακτινολογικά και μικροβιολογικά εργαστήρια (αλλά όχι ικανοποιητική συντήρηση) αντίθετα παρουσιάζεται έλλειψη ιατρικού προσωπικού των συγκεκριμένων ειδικοτήτων, με αποτέλεσμα το βάρος να το σηκώνει το παραϊατρικό προσωπικό.
• Υπάρχει παντελής απουσία κοινωνικής υπηρεσίας από τα ΚΥ, εργαλείο απαραίτητο στην ΠΦΥ και στην ιατρική φροντίδα.
• Σχεδόν στην πλειονότητά τους τα ΚΥ έχουν συγκεκριμένο προγραμματισμό και εφαρμόζουν πρόληψη και ενημέρωση του πληθυσμού, ενώ σε αρκετά λειτουργεί και συγκεκριμένη ομάδα επισκέψεων.

Σήμερα υπάρχουν περίπου 180 ΚΥ αγροτικού τύπου, και ελάχιστα αστικού (είχαν σχεδιαστεί 210 ΚΥ αστικού τύπου) τα οποία όμως λειτουργούν όπως ακριβώς τα ΚΥ αγροτικού τύπου. Υπάρχει μια ιδιαιτερότητα μεταξύ των ΚΥ αγροτικού τύπου που βρίσκονται στην ηπειρωτική χώρα και εκείνων που βρίσκονται στον νησιωτικό χώρο, ιδιαίτερα στο Αιγαίο και στις Κυκλάδες. Και η ιδιαιτερότητα εδώ οφείλεται στη διαφορά ότι τα μεν ΚΥ αγροτικού τύπου που βρίσκονται στην ηπειρωτική χώρα έχουν τη δυνατότητα μέσω του ΕΚΑΒ ή με δικά τους ασθενοφόρα οδικώς να έχουν ανταπόκριση στο πλησιέστερο νομαρχιακό ή περιφερειακό νοσοκομείο, ενώ αντίθετα του νησιωτικού χώρου και με δεδομένη την ανυπαρξία πλέγματος αερομεταφοράς ή την ύπαρξη νομαρχιακού ή περιφερειακού νοσοκομείου σε άλλο παραπλήσιο ή απομακρυσμένο νησί, δυσχεραίνει την ανταπόκριση αυτή και την καθιστά αδύνατη και εξαρτημένη πλείστες φορές από τις κλιματολογικές συνθήκες, με όλες τις συνέπειες που γνωρίζουμε.

"Παρά τα προβλήματα και τις ελλείψεις που αντιμετωπίζουν τα ΚΥ, εξακολουθούν και λειτουργούν προσφέροντας υπηρεσίες ΠΦΥ στην κοινότητα. Αυτό κατά ένα μεγάλο ποσοστό οφείλεται στη θέληση των ίδιων των εργαζομένων που πολλές φορές και με τις αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζουν,υπερβάλλοντας ακόμα και τους εαυτούς τους, δίνουν τις πρέπουσες λύσεις" επισήμανε ο Κ. Γαβριήλ.

Η προσφορά αυτή αποτυπώθηκε και στις απόψεις των κατοίκων, των επισκεπτών και των ασθενών, που "στην πλειονότητά τους είναι θετικές γι' αυτό το κύτταρο της ΠΦΥ" αναφέρεται στην έρευνα, στην οποία τονίζεται: "Αυτό σημαίνει ότι στη συνείδηση του καθενός, αλλά και της τοπικής κοινωνίας ειδικότερα, έχει μονιμοποιηθεί το ΚΥ σαν μια μονάδα ΠΦΥ και περίθαλψης και επομένως κάθε απόπειρα ισοπέδωσης ή διάλυσης ή υποβάθμισης της λειτουργίας θα αποβεί άκαρπη και μάταιη και θα ξεσηκώσει αντίδραση".

Στη διάρκεια της ημερίδας έγιναν ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Μεταξύ των άλλων έγιναν οι εξής επισημάνσεις:

• Είναι αναγκαίο να υπάρξει ουσιαστική στροφή προς την ΠΦΥ και αυτό είναι μια πολιτική που απευθύνεται σε σύνολα, κοινωνικές ομάδες και όχι μόνον στο άρρωστο άτομο. Αλλωστε η θεραπεία είναι σήμερα αδύναμη να αντιμετωπίσει σε μαζική κλίμακα τις αιτίες που προκαλούν την πλειοψηφία των θανάτων.
• Το ζητούμενο είναι μια πολιτική προάσπισης και προαγωγής της υγείας, που θα παρεμβαίνει αποτελεσματικά στους παράγοντες που προδιαθέτουν σε αρρώστια, που θα εξασφαλίσει υγιεινές συνθήκες εργασίας, κατοικίας, υγιεινής διατροφής και περιβάλλοντος, μια πολιτική που θα προβάλλει, θα υποδεικνύει και θα ευνοεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής.