Οχι πως ήταν δική μου η ιδέα, αλλά το έγραψα πολλές φορές και προσπάθησα να το αναλύσω, πως ο πολιτισμός δεν είναι το σύνολο των καλλιτεχνικών "πραγμάτων" και των προϊόντων της ιδεολογίας. Είναι μια θεωρητική άποψη αυτό που στενεύει την έννοια του πολιτισμού και μετατρέπει το περιεχόμενό του σε ένα άθροισμα συμβατικών δράσεων, το αποτέλεσμα των οποίων δεν ταυτίζεται με την Ιστορία, γιατί αναπτύσσονται κάτω από την πίεση τυχαίων παραγόντων και τις πιο πολλές φορές κάτω από την πίεση ατομικών επιλογών που δεν είναι δυνατό να έχουν καθολικό ενδιαφέρον, άρα δεν εντάσσονται στις "κοσμογονικές" διαδικασίες της Ιστορίας. Αν όμως, διατυπώσουμε την άποψη πως ο πολιτισμός ταυτίζεται με την ιστορία και πως τον συναποτελούν ως σύστημα ανθρωπολογικού χαρακτήρα τα προϊόντα της ανθρώπινης δραστηριότητας στα πεδία του χώρου, της οικονομίας και της ιδεολογίας, τότε τα πράγματα αλλάζουν. Η στάση μας απέναντι στον πολιτισμό, οι εκτιμήσεις μας γι' αυτόν και οι αποφάσεις μας στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης κοινότητας να τον προστατέψουμε και να τον αναδείξουμε ως αξία ζωής, αποκτούν μια άλλη σημασία. Μια σημασία που μας αναγκάζει να προχωρήσουμε σε αναλύσεις που αγγίζουν το σύνολο των κοινωνικών δράσεων και μας εξοπλίζει ταυτόχρονα με τις δυνατότητες εκείνες που εξειδικεύουν την κριτική μας και την καθιστούν αντικειμενική. Προπαντός αντικειμενική.

Ετσι και τον τελευταίο καιρό, να πω καλύτερα τις τελευταίες μέρες, βρέθηκα μπροστά σε μια τέτοια κατάσταση, αντιμετωπίζοντας ως ενδεχόμενο τον όλεθρο της Ιστορίας, άρα τον αφανισμό του πολιτισμού. Ακουσα δηλαδή, μια είδηση στο ραδιόφωνο που αναφερόταν στις δραστηριότητες του υπουργού της Εθνικής μας Αμυνας στο πλαίσιο μιας έντονης "στρατιωτικής διπλωματίας". Κι αυτό αναλυόταν με άλλα πιο "σταράτα" λόγια πως ο κύριος υπουργός των όπλων και του πολέμου, άρα ο ρυθμιστής των ισορροπιών του ολέθρου και των θανάτων (συγχωρέστε με κύριε υπουργέ, γιατί ξέρω πως δεν είστε εξ ορισμού ρυθμιστής τέτοιων πραγμάτων, αλλά οι κανόνες που παιχνιδιού που αναγκάζεστε να παίξετε αυτά και έτσι τα ορίζουν) αναλάμβανε να αναζητήσει τρόπους με τους οποίους θα βοηθούσε τη χώρα να παίξει αποφασιστικά το στρατιωτικό της ρόλο στο πλαίσιο μιας υστερίας πολεμικών εξοπλισμών. Στο πλαίσιο, επομένως, της προετοιμασίας ενός ενδεχόμενου ολέθρου, γιατί θα ήταν μεγάλο λάθος να ξεχνούμε πως μια και μοναδική καμπύλη συνδέει τα όπλα με τη ζωή. Και μια τέτοια καμπύλη δεν οδηγεί στις ισορροπίες της δύναμης ούτε στην απόκτηση του αξιόμαχου. Ολα αυτά τα επιχειρήματα αποτελούν την ουσία της "στρατιωτικής διπλωματίας" όπως την αποκαλούσε ο ρεπόρτερ της σχετικής είδησης. Τίποτε από αυτά δεν είναι αλήθεια. Ούτε οι ισορροπίες του τρόμου θα αποκατασταθούν ούτε πιο αξιόμαχοι θα γίνουμε. Θα μείνουμε το ίδιο αδύναμοι και περισσότερο, ενδεχομένως, ευάλωτοι. Γιατί την ίδια στιγμή που βάζουμε βαθιά τα χέρια μας στις ταλαιπωρημένες τσέπες ακόμα και των εγγονών μας, για να τρυγήσουμε και το τελευταίο χαρτζιλίκι της Κυριακής και να πληρώσουμε τα καινούρια μας όπλα, το ίδιο ακριβώς κάνουν και οι "εχθροί" μας, εξοπλίζονται και σιωπηρά ανατρέπουν τις ενδεχόμενες ισορροπίες και υπονομεύουν το υποθετικό "αξιόμαχο". Ετσι δε θ' αργήσουμε να συναντηθούμε πάλι στο ίδιο παζάρι, όπου θα ψάχνουμε και οι δυο να βρούμε τους τρόπους για να ξαναρυθμίσουμε τις παλιές ισορροπίες και να ξαναβρούμε τα χαμένα αξιόμαχα, ξηλώνοντας ακόμα μια φορά τις άδειες τσέπες, όσες έμειναν, έστω και μονάχα ως "τσέπες" συμβατικές και άχρηστες λεπτομέρειες, δηλαδή, φτωχοραμμένων ενδυμάτων.

Γι' αυτό και μόλις άκουσα την είδηση αγανάκτησα. Βγήκα στο φλογισμένο από τον αυγουστιάτικο καύσωνα μπαλκόνι μου, για να νιώσω στο ιδρωμένο μου σώμα τη θερμοκρασία ενός επερχόμενου αφανισμού, κοίταξα μακριά το καμένο δάσος που απλωνόταν πάνω στις άδειες φλέβες μιας εφιαλτικής οικολογικής προδοσίας και φώναξα με όλη τη δύναμη της καρδιάς μου. Ηθελα να φωνάξω, μα δεν το έκανα. Ηθελα να φωνάξω και να ομολογήσω πως δε θέλω να είμαι αξιόμαχος βρε αδερφέ, ούτε γουστάρω να χαθώ μέσα στη δυσοσμία της ισορροπίας του ολέθρου. Θέλω να "παραδοθώ" στη ζωή. Θέλω να μ' αφήσουν ήσυχο να συνεχίσω χωρίς τις ψεύτικες "απειλές", γιατί τότε μονάχα θα σε συναντήσω, καλέ μου σύντροφε, όχι στην αγορά του ολέθρου, αλλά στη δραστήρια ζωή της Ιστορίας. Εκεί που κάτω από απαστράπτοντα λιόδεντρα και μπροστά σε προθήκες μοσχομύριστων άρτων θα βρούμε τις ισορροπίες του πολιτισμού και τη δύναμη να πούμε ΟΧΙ στα τρισεκατομμύρια του ολέθρου, που ετοιμάζεται να πληρώσει η κυβέρνησή μας για τους νέους εξοπλισμούς της. Και να τα πληρώσει τότε που αφού θα έχουμε "μπει" αδέκαροι και εξαθλιωμένοι στην ΟΝΕ, θα μας πουν πως οι θυσίες δε φτάνουν. Χρειαζόμαστε κι άλλες, γιατί μας έλειψαν τα όπλα!