Στις 19 Μάη του 2006 η ΚΕ του ΚΚΕ σημείωνε πως «μεταξύ των περιοχών που ξεχωρίζουν για την ταχύτητα των εξελίξεων είναι αυτή της πρώην ΕΣΣΔ, αλλά και της Νοτιο-ανατολικής Ασίας», όπου όχι μόνον έχει εμφανιστεί η νέα διακρατική ένωση της «Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης», αλλά και «ως "ατμομηχανή" των όποιων εξελίξεων θεωρούνται τα μεγαλύτερα κράτη της περιοχής: Η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία» και πρόσθετε πως «τόσο οι ΗΠΑ, όσο και άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα όπως η ΕΕ, όχι απλώς παρακολουθούν τις συγκεκριμένες εξελίξεις, αλλά και δραστηριοποιούνται για να εμποδίσουν μια τέτοια "συμμαχία"».

Η πρόσφατη επίσκεψη του Ρώσου Προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Ινδία, στις 25 και 26 Γενάρη, ήρθε να προσθέσει νέα στοιχεία στις διεργασίες που γίνονται στην περιοχή. Ο Ρώσος Πρόεδρος, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, μαζί με την ηγεσία της Ινδίας παρακολούθησε στο Νέο Δελχί τη στρατιωτική παρέλαση για τα 60 χρόνια από την απόκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας της Ινδίας. Οι συμβολισμοί ήταν αντίστοιχοι των παραδοσιακών σχέσεων που είχε οικοδομήσει η Ινδία στο παρελθόν με την ΕΣΣΔ, αλλά και ως ένα βαθμό και με τη σημερινή Ρωσία. Η τελευταία έχει πολλούς λόγους να ενδιαφέρεται για την εμβάθυνση αυτών των σχέσεων σε όλους τους τομείς. Κι αυτό το ενδιαφέρον ο Πρόεδρος Βλ. Πούτιν δε σταμάτησε να το υπογραμμίζει με κάθε ευκαιρία.

Πριν, όμως, κανείς περάσει στις βαθύτερες αιτίες αυτής της προσέγγισης, αλλά και των προοπτικών της, αξίζει να δει τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων του Ρώσου Προέδρου Βλ. Πούτιν με τον πρωθυπουργό της Ινδίας, Μανμοχάν Σινγχ.

• Υπογράφτηκε συμφωνία για τη συνεργασία στην κατασκευή τεσσάρων επιπρόσθετων πυρηνικών αντιδραστήρων στον πυρηνικό σταθμό «Κουντανκουλάμ» στην Ινδία.
• Η Ρωσία προχωρά σε στρατηγικής σημασίας συμφωνία με την Ινδία στον τομέα της διαστημικής συνεργασίας. Ετσι, η Ινδία θα ενταχθεί στο ρωσικό πρόγραμμα διαστημικής ναυσιπλοΐας «GLONASS-M». Η Ινδία θα εκτοξεύσει δύο δορυφόρους, χρησιμοποιώντας ινδικούς πυραύλους και θα συμμετάσχει στη δημιουργία «νέας γενιάς» δορυφόρων ναυσιπλοΐας «GLONASS-Κ», μαζί με τους Ρώσους. Απώτερος σκοπός του προγράμματος είναι ένα επιχειρησιακό σύστημα με 18 δορυφόρους το 2008, και με 24 δορυφόρους το 2010.
• Υπογράφτηκε, επίσης, σημαντικό συμβόλαιο που αφορά στην κατασκευή στην Ινδία 120 αεροπορικών κινητήρων, με τους οποίους θα εφοδιαστούν τα ρωσικής κατασκευής παλαιότερα αεροπλάνα ΜΙΓΚ, που έχει στη διάθεσή της η Ινδία, όπως και πρωτόκολλο για την κοινή επεξεργασία και κατασκευή στρατιωτικο-μεταγωγικού αεροπλάνου πολλαπλής χρήσης.
• Οι δύο πλευρές συμφώνησαν η Ινδία να καταβάλει τμήμα του παλιού χρέους της πρώην ΕΣΣΔ, που κυμαίνεται γύρω στο 1 δισεκατομμύριο δολάρια, για την κατασκευή χημικο-μεταλλουργικού εργοστασίου για παράγωγα του τιτανίου. Στη Ρωσία θα ανήκει το 55% του νέου εργοστασίου και αυτό θα καλύπτει περίπου τις μισές σημερινές ανάγκες της Ρωσίας στα σχετικά υλικά, που τώρα αυτή εισάγει από το εξωτερικό.

Συνολικά, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, υπογράφτηκε πάνω από μια δεκάδα ντοκουμέντων, που αφορούν διαφορετικές πλευρές της διμερούς συνεργασίας, από την αγορά όπλων (347 τανκ Τ-90, 44 καταδιωκτικών «Σουχόι», 80 ελικοπτέρων), τις εμπορικές σχέσεις (επικοινωνίες, ναυπηγεία, πολύτιμοι λίθοι κ.ά.) έως και τις πολιτιστικές ανταλλαγές.

Από όλες, όμως, τις συμφωνίες κυρίαρχες είναι αυτές που αφορούν στο διάστημα, στην πυρηνική ενέργεια, στους εξοπλισμούς και τα καύσιμα. Οπως έγραφε το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο «STRANA»: «Η Μόσχα πρέπει να βιαστεί, γιατί εκεί που πριν κυριαρχούσαν οι Ρώσοι προμηθευτές, όπως στην αγορά όπλων ή της πυρηνικής ενέργειας, τώρα επιδιώκουν να κυριαρχήσουν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί».

Το Κρεμλίνο, λοιπόν, πρότεινε μια σειρά συμφωνίες στην Ινδία, με στόχο να εξακολουθήσει να έχει τον πρώτο ρόλο σε μια σειρά τομείς, ιδιαίτερα κρίσιμους, όπως π.χ. αυτός των εξοπλισμών. Τα παραπάνω εξοπλιστικά συμβόλαια αξίας 4,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για τον ινδικό στρατό, που είναι 3ος σε μέγεθος παγκοσμίως, αποτελούν μόνο κομμάτι του «φιλέτου», που θέλει να αποσπάσει η Μόσχα. Η ίδια επιδιώκει ακόμη να πετύχει την πώληση στην Ινδία άλλων 126 καταδιωκτικών αεροπλάνων ΜΙΓΚ-35, αξίας 6,5 έως 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αλλά σε αυτόν τον τομέα η Ρωσία αναμένεται να «συγκρουστεί» με άλλα είδη καταδιωκτικών «4ης γενιάς» (F-16, Rafal, Grippen Eurofighter). Η Μόσχα, για να κερδίσει και το συγκεκριμένο διαγωνισμό, έχει κάνει σ' αυτόν τον τομέα των εξοπλισμών μια ιδιαίτερα δελεαστική πρόταση στο Νέο Δελχί. Κι αυτή η πρόταση είναι η από κοινού κατασκευή ενός καταδιωκτικού «5ης γενιάς», το οποίο μάλιστα θα μπορεί η Ινδία να το πουλήσει σε τρίτες χώρες.

Με δηλώσεις τους, σημαίνοντες παράγοντες, όπως ο Σεργκέι Ιβανόφ, υπουργός Αμυνας της Ρωσίας, έκαναν σαφές πως για τη Ρωσία «οι στενές και εμπιστευτικές σχέσεις με την Ινδία παραμένουν να είναι μια από τις βασικές προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής» και αυτό φαίνεται και από τα όπλα που της πουλά. Οπως σημειώνουν διάφοροι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες, τόσο η Κίνα, όσο και η Ινδία είναι από τους μεγάλους αγοραστές ρωσικών όπλων, όμως υπάρχει μεγάλη διαφορά στα όπλα που αγοράζουν. Ετσι, η Κίνα προτιμά την αγορά από τη Ρωσία λιγότερο ανεπτυγμένων, αλλά δοκιμασμένων όπλων, σε αντίθεση με την Ινδία, που κάνει μικρότερες σε μέγεθος, αλλά ποιοτικά πιο αξιόλογες αγορές εξοπλισμών από τη Ρωσία.

Βεβαίως, η Μόσχα προειδοποιεί με διάφορους τρόπους το Ν. Δελχί για τις «συνέπειες» που θα υπάρξουν εάν αρχίσει να προτιμά μαζικά εξοπλισμούς άλλων χωρών. Ο Κ. Κοσατσιόφ, επικεφαλής της επιτροπής για τα διεθνή ζητήματα της Κρατικής Δούμας της Ρωσίας, αναφέρθηκε στο μεγάλο ενδιαφέρον του Πακιστάν για τα ρωσικά όπλα και πρόσθεσε: «Αν η Ινδία επιλέξει άλλους προμηθευτές, Ευρωπαίους ή Αμερικανούς, τότε κι η Ρωσία, με τη σειρά της, θα ψάξει να βρει νέες δυνατότητες συνεργασίας με άλλες χώρες της περιοχής».

Αν και ο Ρώσος Πρόεδρος, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του ινδικού πρακτορείου ειδήσεων ΡΤΙ, έκανε πως «δεν τον νοιάζουν» οι σχέσεις των ΗΠΑ στην Ινδία, είναι κάτι παραπάνω από φανερό ότι υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ για την «προσέλκυση» της Ινδίας. Τον τελευταίο καιρό, όμως, οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ινδίας σημαντικά καλυτέρευσαν, όπως απέδειξε και η αμερικανο-ινδική συμφωνία για τη συνεργασία στην πυρηνική ενέργεια και τους εξοπλισμούς. Στην Ινδία επιτράπηκε η είσοδος στις αμερικανικές πυρηνικές τεχνολογίες κι ανοίγονται νέες δυνατότητες και για τις αμερικανικές εταιρείες στην Ινδία. Οπως γράφει ο Γ. Κβατσίνσκι, πρώην διπλωμάτης και σήμερα βουλευτής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ): «Αυτή η στροφή των ΗΠΑ προς την Ινδία διαφάνηκε αρκετά ξεκάθαρα. Αν και το κογκρέσο έθεσε αρχικά κάποιους επιπλέον όρους, αυτοί στη συνέχεια "βούλιαξαν στην άμμο". Επικράτησε τελικά το στρατηγικό συμφέρον των ΗΠΑ να στηριχτούν στην Ινδία σε συνθήκες αυξανόμενου ανταγωνισμού με την Κίνα».

Οπως σημειώνει ο ίδιος, η Ινδία καταλαβαίνει πολύ καλά ότι «δύο φορές στο ίδιο ποτάμι δεν μπορείς να μπεις», αφού πλέον η Ρωσία δεν είναι η ΕΣΣΔ, που δεν μπορεί να συγκριθεί σήμερα με την ισχύ της πρώην υπερδύναμης. Αντίθετα, η Ινδία, όπως και η γειτονική Κίνα, συνεχώς αυξάνουν την ισχύ τους και δημιουργούν μια νέα κατάσταση στην περιοχή. Οπως γράφει στην εφημερίδα «Γκαζέτα» ο Κ. Μακιένκο, υποδιευθυντής του ρωσικού «Κέντρου ανάλυσης στρατηγικών και τεχνολογίας»: «Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να εντάξουν την Ινδία στα αντικινεζικά σχέδιά τους».

Τα παραπάνω, όμως, τα συνειδητοποιούν πολύ καλά και στο Κρεμλίνο, που όπως βλέπουμε προσφέρθηκαν να φτιάξουν 4 ακόμη αντιδραστήρες, πριν καν οι ΗΠΑ «πείσουν» την Ομάδα Πυρηνικών Προμηθευτών (NSG) να δώσει ειδική έγκριση για την Ινδία (που δεν έχει υπογράψει τη συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων) για την παραπέρα ειρηνική αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας στην Ινδία. Στην ίδια, στρατηγική κατεύθυνση συνεργασίας είναι όχι μόνο η πρόταση για την κοινή κατασκευή του καταδιωκτικού «5ης γενιάς», αλλά και η δορυφορική συνεργασία. Η προσχώρηση της Ινδίας στο ρωσικό σύστημα είναι σαφώς «ανταγωνιστική» σε σχέση με το αντίστοιχο αμερικανικό σύστημα.

Το μεγάλο «όπλο» όμως του Κρεμλίνου σ' αυτήν τη «μάχη» για την Ινδία, είναι τα καύσιμα. Ηδη η Ινδία συμμετέχει στην εξόρυξη των κοιτασμάτων πετρελαίου της «Σαχαλίνης 1» (με ποσοστό 20% που της παραχώρησαν ρωσικές κρατικές εταιρείες) κι ενδέχεται να της επιτραπεί να επενδύσει και στο κοίτασμα της «Σαχαλίνης 3». Να σημειωθεί ότι στα τέλη του περασμένου Δεκέμβρη κατέπλευσε στην Ινδία το πρώτο γεμάτο πετρελαιοφόρο πλοίο από τη «Σαχαλίνη 1». Οχι τυχαία, ο Βλ. Πούτιν υπογράμμισε στο ΡΤΙ, πως «η Ινδία έγινε πέρσι η 1η χώρα στους ρυθμούς αύξησης της κατανάλωσης υδρογονανθράκων». Ούτε, από την άλλη, είναι συμπτωματική η δραστηριοποίηση του ρωσικού μονοπωλίου φυσικού αερίου, της «Γκαζπρόμ», στον κόλπο της Βεγγάλης.

Η ηλεκτρονική έκδοση της κινεζικής εφημερίδας «Ζεμίν Ζιμπάο» έγραφε στις 26/1: «Κύρια αιτία της ενεργητικής προώθησης από τη Ρωσία των σχέσεων στρατηγικής συνεργασίας με την Ινδία είναι το ότι η Ρωσική Ομοσπονδία είναι αποφασισμένη να ανταγωνιστεί με τις ΗΠΑ για την επιρροή στην Ινδία κι ακόμη σ' ολόκληρη την περιοχή του ασιατικού Ειρηνικού Ωκεανού. Την ίδια ώρα, η Ινδία θεωρεί πως διαθέτει εξαιρετικές δυνατότητες στρατηγικής θέσης, που θα πρέπει να τις εκμεταλλευτεί, αναπτύσσοντας σχέσεις με διαφορετικές μεγάλες δυνάμεις και ισορροπώντας στην ανάπτυξη αυτών των σχέσεων».

Η πρόσφατη καταστροφή ενός κινεζικού μετεωρολογικού δορυφόρου, από επίσης κινεζικό πύραυλο, απασχόλησε τη συνάντηση Βλ. Πούτιν και Μ. Σινγχ, όπως και τους δημοσιογράφους, αφού αυτή η ενέργεια συνδέθηκε με την παραπέρα στρατιωτικοποίηση του διαστήματος. Ο Ρώσος Πρόεδρος άδραξε την ευκαιρία αυτή, για να επιτεθεί στις ΗΠΑ. «Η ΛΔ της Κίνας δεν είναι η πρώτη χώρα που κάνει τέτοιες δοκιμές. Οι πρώτες, αν θυμάμαι καλά, είχαν γίνει τη δεκαετία του '80. Από στρατιωτικούς κύκλους του αμερικανικού Πενταγώνου ακούμε τώρα για προεργασίες στρατιωτικοποίησης του διαστήματος. Δεν πρέπει να αφήσουμε το τζίνι να βγει από το μπουκάλι», είπε ο Βλ. Πούτιν και δήλωσε πως Ρωσία και Ινδία τάσσονται υπέρ ενός διαστήματος χωρίς όπλα.

Δεν ήταν η μόνη κοινή στάση για διεθνείς εξελίξεις, που έκαναν οι ηγέτες των δύο χωρών. Οι Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Μανμοχάν Σινγχ τάχτηκαν υπέρ των ειρηνικών μέσων στην επίλυση των όποιων ζητημάτων με το Ιράν, καθώς κι υπέρ μιας «καθολικής, δίκαιης και μακροπρόθεσμης διευθέτησης στην αραβο-ισραηλινή σύγκρουση». Μάλιστα, ο Βλ. Πούτιν υποστήριξε και την ένταξη της Ινδίας ως μόνιμο μέλος στο ΣΑ του ΟΗΕ, στην περίπτωση της μεταρρύθμισης του ΟΗΕ.

Μεταξύ, όμως, των διεθνών ζητημάτων, που απασχόλησαν τις διαπραγματεύσεις, οι σχέσεις των δύο χωρών με το Πεκίνο ήταν εξέχουσας βαρύτητας. Ετσι, Ρωσία και Ινδία επιβεβαίωσαν την προθυμία να συνεργαστούν με την Κίνα. «Η τριμερής σχέση ανταποκρίνεται τόσο στην ανάπτυξη της αμοιβαίας οικονομικής συνεργασίας, όσο και στην ενίσχυση της διεθνούς συναίνεσης στα ζητήματα της αντιπαράθεσης με τις νέες προκλήσεις και απειλές. Αποτελεί συμβολή στην υπόθεση της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ασία και σ' όλο τον κόσμο», αναφέρεται στην κοινή δήλωση Βλ. Πούτιν και Μ. Σινγχ.

Το ερώτημα που προβάλλουν πολλοί αναλυτές είναι αν μπορεί να υπάρξει μια τέτοια συνεργασία. Αν μπορούν να ξεπεραστούν παλαιότερες αντιπαραθέσεις, αλλά και νέες αντιθέσεις που μπορεί να υπάρξουν μεταξύ των 3 χωρών. Ή ακόμη αν οι σχέσεις σ' ένα τέτοιο «τρίγωνο» θα είναι τόσο «ισορροπημένες», ώστε να μην το διαλύσουν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ρώσος Πρόεδρος μπήκε στον «πειρασμό» να συγκρίνει το επίπεδο των εμπορικών συναλλαγών της χώρας του με την Ινδία και την Κίνα. Ετσι, σήμερα οι ετήσιες εμπορικές συναλλαγές Ρωσίας - Ινδίας έφτασαν τα 3,1 δισεκατομμύρια δολάρια, όταν οι αντίστοιχες συναλλαγές με την Κίνα είναι στα 20 δισ. Για την Ινδία, οι Ρώσοι προβλέπουν την αύξηση των ανταλλαγών τους έως το 2010 στα 10 δισ. και το διπλασιασμό τους το 2015. Αντίστοιχα οι ρωσο-κινεζικές συναλλαγές αναμένεται να «εκτιναχτούν» στα επόμενα 5 - 8 χρόνια στα 60 δισ. δολάρια. Υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι αυτές οι «δυσαναλογίες», όπως επίσης και το χαμηλό επίπεδο των εμπορικών σχέσεων Ινδίας - Κίνας, (που δεν αντιστοιχεί στα μεγέθη των δύο χωρών), αποτελούν «τροχοπέδη» για την παραπέρα αποτελεσματική ενίσχυση της τριμερούς συνεργασίας. Αλλοι επίσης, όπως δημοσίευμα του BBC, σημειώνουν πως ενώ «πολλοί Ρώσοι διπλωμάτες πρόβαλλαν την ιδέα της δημιουργίας του στρατηγικού άξονα Μόσχα - Δελχί - Πεκίνο, ο οποίος θα ήταν εναλλακτική λύση απέναντι από την παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ, στην πραγματικότητα η πρωτοβουλία αυτή μέχρι τώρα δεν έχει υλοποιηθεί, επειδή η Ρωσία και η Ινδία με μεγάλη ανησυχία παρατηρούν τη μετατροπή της Κίνας σε οικονομική και στρατιωτική υπερδύναμη».

Κόντρα, όμως, σ' αυτές τις «πεσιμιστικές» προγνώσεις για το τρίγωνο «Ρωσίας - Ινδίας - Κίνας» (ΡΙΚ) προβάλλουν οι νέες καταστάσεις που έχουν διαμορφωθεί στον κόσμο, όπως είναι η «εμπλοκή» ΗΠΑ - Ρωσίας για τους ενεργειακούς πόρους της Κεντρικής Ασίας και τους δρόμους μεταφοράς τους, κάτι που αφορά τόσο την Ινδία, όσο και την Κίνα, που ενδιαφέρονται για την πρόσβαση σ' αυτές τις πηγές. Το ίδιο σημαντικές είναι κι άλλες εξελίξεις. Ετσι π.χ. στις 29/1 το κινεζικό πρακτορείο ειδήσεων «Σινχούα», αναφερόμενο στη συνάντηση του Νταβός, σημείωνε: «Οι υπουργοί που έφτασαν εκεί από διαφορετικές γωνιές του κόσμου εξέφραζαν διαφορετικές ομάδες συμφερόντων, από τη μια ήταν οι ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνία, Αυστραλία, Καναδάς, Ελβετία κ.ά., ενώ τα συμφέροντα των αναπτυσσόμενων χωρών του ΠΟΕ εξέφραζαν Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Βραζιλία, Νότια Αφρική».

Συμπερασματικά, λοιπόν, να σημειώσουμε ότι η συνάντηση του Βλ. Πούτιν με τον Μ. Σινγχ (στις 25/1), αλλά και του Μ. Σινγχ με τον Κινέζο πρωθυπουργό Γ. Ζιμπάο (στις 14/1), όπως και η είδηση της προσεχούς συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της Ρωσίας, Κίνας και Ινδίας, (που θα γίνει στα μέσα του Φλεβάρη στο Νέο Δελχί, για να εξεταστούν κυρίως τα ζητήματα της συνεργασίας στον τομέα της ενέργειας), δείχνει την πολιτική βούληση των ηγεσιών των 3 χωρών να ενισχύσουν την προσπάθεια συνεργασίας τους, τόσο σε τριμερές επίπεδο, όσο και στα πλαίσια της «Οργάνωσης Συνεργασίας της Σαγκάης», όπου μέλη είναι η Ρωσία και η Κίνα και παρατηρητής η Ινδία.