Στα παραπάνω «μέσα» προστίθεται και ο συλλογικός τόμος με τίτλο «Η μεταρρύθμιση του ελληνικού πανεπιστημίου» (εκδόσεις «Παπαζήση»), που παρουσιάστηκε χτες και περιλαμβάνει 29 εισηγήσεις - στην πλειοψηφία τους συζητήθηκαν σε συνέδριο που διοργάνωσε πέρσι το «Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου - ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου» - σε επιμέλεια των: Δ. Κλάδη, Ξ. Κοντιάδη και Γ. Πανούση.

Από τον πρόλογο του συλλογικού αυτού τόμου επαναλαμβάνεται ότι το πανεπιστήμιο βρίσκεται σε πολύπλευρη κρίση, για να τονιστεί ότι η μεταρρύθμιση είναι αναγκαία. Και κανείς μάλλον δε θα διαφωνήσει σε μια απλή επισήμανση ότι χρειάζονται αλλαγές στην Παιδεία. Επειδή όμως το θέμα δεν είναι αν χρειάζονται ή όχι αλλαγές - αυτό λέγεται στεγνά μόνο από εκείνους που παρουσιάζουν όσους αγωνίζονται ενάντια στις συγκεκριμένες αλλαγές ως συντηρητικούς - αλλά σε ποια κατεύθυνση, με ποιο προσανατολισμό. Και η χτεσινή παρουσίαση δεν ξέφυγε ρούπι από τις κατευθύνσεις που ορίζει η «Μπολόνια» και ακολουθεί η κυβέρνηση με τα μέτρα που προωθεί.

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στον πρόλογο, το έργο ξεκινά από την «κριτική προσέγγιση της ιστορικής διαδρομής του ελληνικού πανεπιστημίου και των ιδεολογικών - συμβολικών διεργασιών που συνοδεύουν τη σταδιακή μετάβαση από το χουμπολντιανό πανεπιστήμιο των αξιών στο ανοιχτό πανεπιστήμιο, αλλά και στο επιχειρηματικό πανεπιστήμιο». Ακόμα, εξετάζονται οι «επιπτώσεις της δημιουργίας του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης» καθώς και «γιατί στην ατζέντα της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης η διαδικασία της Μπολόνια βρίσκεται ακόμη αρκετά χαμηλά». Προφανώς γιατί τελικά εκείνο που καθορίζει το πλέγμα της μεταρρύθμισης - τουλάχιστον εκείνης που πασχίζουν να προβάλουν ως αναγκαία - είναι η Λισαβόνα και η Μπολόνια, το πώς το πανεπιστήμιο θα προσαρμοστεί στις νέες για την κερδοφορία του κεφαλαίου απαιτήσεις. Επιπλέον, «τίθεται το ζήτημα της σχέσης των πανεπιστημίων με την αγορά και την οικονομική και περιφερειακή ανάπτυξη». Και καταλήγει σημειώνοντας ότι «ο επαναπροσδιορισμός της φυσιογνωμίας, των στόχων και των λειτουργιών του ελληνικού πανεπιστημίου αποτελεί εν τέλει το πραγματικό διακύβευμα ενός μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος».

Είναι ενδεικτικό ότι ο Ξ. Κοντιάδης παρουσιάζοντας το έργο σημείωσε πως μια «κοινή συνιστώσα όλων αυτών των κειμένων που συγκεντρώνονται στον τόμο αυτό είναι ότι απαιτείται μεγαλύτερη αυτονομία, μεγαλύτερη αυτοτέλεια των πανεπιστημίων». Κοινή συνιστώσα όχι μόνο στο συγκεκριμένο έργο αλλά και στις προτάσεις που κατά καιρούς στοιχειοθετούν την υπεράσπιση του νέου νόμου -πλαίσιο. Περιττό να επαναλάβουμε πως η αυτοτέλεια είναι μοχλός για να λειτουργήσει τελικά με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια το δημόσιο πανεπιστήμιο!

Την αυτοτέλεια, ως κοινό «αίτημα», επανέλαβαν με τη σειρά τους όλοι οι ομιλητές κατά την παρουσίαση. Ο Χρ. Κίττας, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, επανέλαβε ότι χρειάζεται συναίνεση στις μεταρρυθμίσεις στην Παιδεία, ενώ ο Γ. Πανούσης μίλησε για «αυτοκριτική, αυτοκάθαρση, αυτοαξιολόγηση και αυτοδιοίκηση» του πανεπιστημίου.

Ο βουλευτής της ΝΔ Φ. Τσαλίδης κατέθεσε 11 σημεία - συμπύκνωση των κατευθύνσεων της διαδικασίας της Μπολόνια και πλευρές της εκπαιδευτικής πολιτικής της κυβέρνησης, ενώ ο Ε. Βενιζέλος, βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, εκθείασε την κίνηση του ΠΑΣΟΚ να αποχωρήσει από την αναθεώρηση του Συντάγματος.

Προφανώς, η χρονική συγκυρία που επιλέχτηκε για την παρουσίαση του τόμου, εν μέσω αγωνιστικών κινητοποιήσεων ενάντια σε όσα ακριβώς περιβάλλει με επιστημονική «τεκμηρίωση» το έργο ως αναγκαία, δεν είναι τυχαία. Την ίδια στιγμή, λίγα μέτρα παρακάτω, στα Προπύλαια, συγκεντρώνονταν φοιτητές, σπουδαστές και εκπαιδευτικοί διαδηλώνοντας για δημόσια δωρεάν Παιδεία...