Η πάλη για εκπαίδευση, που θα έχει σκοπό την ολόπλευρη μόρφωση του λαού, αποτελεί κομμάτι της πάλης για ριζικές αλλαγές στο επίπεδο της εξουσίας, είναι αναπόσπαστο στοιχείο της πάλης για την οικοδόμηση του λαϊκού μετώπου

Ο αγώνας για την Παιδεία είναι αναγκαίος. Και δεν είναι αναγκαίος μόνο για να βάλει εμπόδια ή να καθυστερήσει μέτρα ιδιωτικοποίησής της. Η μη αναθεώρηση του άρθρου 16 και η μη κατάθεση του νέου νόμου - πλαισίου αποτελούν - και σωστά - αιτήματα αιχμής στις κινητοποιήσεις για την Παιδεία. Ο αγώνας όμως δεν ξεκινάει και δε σταματάει εκεί. Γιατί ο οδοστρωτήρας των αντιδραστικών αλλαγών που προωθούνται έρχεται να ολοκληρώσει ένα ήδη ταξικό εκπαιδευτικό σύστημα, ένα εκπαιδευτικό σύστημα διαμορφωμένο και υποταγμένο στις ανάγκες της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Που σε αυτή τη χρονική φάση έρχεται να μεταρρυθμιστεί για να υπηρετήσει τους στρατηγικούς του στόχους στην παραγωγή και την οικονομία, με βάση τους άξονες της στρατηγικής της Λισαβόνας.

Στον αγώνα για την Παιδεία δεν μπορεί να είναι κυρίαρχες οι προτάσεις διατήρησης του εκπαιδευτικού συστήματος. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, φοιτητές, μαθητές, εκπαιδευτικοί και εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορείς να μιλάς για υπεράσπιση της δημόσιας Παιδείας - γιατί ούτε σήμερα υπάρχει - αλλά για διεκδίκηση της πραγματικά δημόσιας και δωρεάν Παιδείας. Στη διεκδικητική πάλη αναδεικνύονται αιτήματα για την Παιδεία που έχει ανάγκη και δικαίωμα, που απαιτεί ο λαός και η νεολαία. Για τον προσανατολισμό και το σκοπό του σχολείου, του πανεπιστημίου, της εκπαίδευσης, της έρευνας. Και η ανάδειξη αυτών ακριβώς των αιτημάτων είναι πεδίο σύγκρουσης με την κυρίαρχη πολιτική. Γιατί το σχολείο των λαϊκών αναγκών δε χωράει στον καπιταλισμό.

Στο προσκήνιο μπαίνει εκείνο που πρέπει να αλλάξει στην εκπαίδευση: Ο προσανατολισμός και ο σκοπός της. Να πάψει δηλαδή ο σκοπός της να είναι η συμβολή και της εκπαίδευσης στην αναπαραγωγή ανθρώπων που θα προσαρμόζονται χωρίς αντιρρήσεις και αμφισβήτηση στις υπάρχουσες κοινωνικές δομές. Να πάψει η Παιδεία να είναι το ξεδιάλεγμα των λίγων - συνεχιστών της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της από τους πολλούς, που θα συνεχίσουν να αποτελούν τη στρατιά των εκμεταλλευομένων.

Και ο σκοπός της Παιδείας δεν μπορεί να αλλάξει χωρίς βαθύτερες, ριζικές αλλαγές στο πεδίο της οικονομίας και της κοινωνίας. Στο ταξικό σύστημα η Παιδεία είναι ταξική. Φτιαγμένη και προσαρμοσμένη ώστε να εξυπηρετεί την κυρίαρχη τάξη και τη συνέχιση της κυριαρχίας της. Γι' αυτό η κατεύθυνση των μέτρων που προωθούν ΕΕ - ΝΔ - ΠΑΣΟΚ είναι προς μια εκπαίδευση διαμορφωμένη στις τωρινές ανάγκες του κεφαλαίου. Μια εκπαίδευση που θα παράγει πλήθος εργαζόμενων φτηνών και ευέλικτων και μια χούφτα πολύ υψηλά καταρτισμένων επιστημόνων.

Χιλιάδες παιδιά κάθε χρόνο πετιούνται έξω από το σχολείο, ακόμα και από την υποχρεωτική εκπαίδευση. Χιλιάδες παιδιά κάθε χρόνο τελειώνοντας το σχολείο μπαίνουν σε ένα διαρκές κυνήγι καταρτίσεων και προσόντων, παρακολουθώντας κολέγια και ΙΕΚ και παίρνοντας εφήμερες επιφανειακές γνώσεις. Αυτά τα χιλιάδες παιδιά προέρχονται από την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα και αποτελούν την αυριανή εργατική τάξη. Που, χωρίς γνώσεις και μόρφωση, βγαίνουν στην παραγωγή. Δε γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, δε γνωρίζουν ιστορία, δε μαθαίνουν φυσικές επιστήμες, δε γνωρίζουν καλά καλά τη γλώσσα τους. Εκείνο που μαθαίνουν είναι ό,τι το κεφάλαιο θεωρεί χρήσιμο για τον αυριανό εργαζόμενο. Δηλαδή, σήμερα, η κατάρτιση και το σεμινάριο, οι σκόρπιες γνώσεις, το αυταπόδεικτο και αέναο της εκμετάλλευσης. Η ευελιξία του αυριανού εργαζόμενου γαλουχείται από το σχολείο. Και συνεχίζει στην ανώτατη εκπαίδευση, που επίσης είναι δεμένη στις ορέξεις του κεφαλαίου. Με τις επιχειρήσεις να παρεμβαίνουν άμεσα, να καθορίζουν τον προσανατολισμό της έρευνας και να ιδιοποιούνται τα αποτελέσματά της.

Οσο η επιστήμη μετριέται με βάση τη συμμετοχή της στην κερδοφορία των επιχειρήσεων και όχι με την κοινωνική αποτελεσματικότητα, τότε καμία αλλαγή δε θα γίνει προς το καλύτερο. Γιατί σκοπός της γνώσης και της επιστήμης είναι να διευκολύνει τη ζωή των ανθρώπων, να είναι εργαλείο καλυτέρευσης και βελτίωσης της καθημερινότητάς τους, της υγείας τους, των όρων δουλιάς.

Ενας τέτοιος όμως προσανατολισμός της γνώσης και της επιστήμης συγκρούεται ευθέως με τις κατευθύνσεις του κεφαλαίου, της ΕΕ, των κομμάτων του δικομματισμού. Είναι ριζικά αντίθετος με την ίδια τη φύση του εκμεταλλευτικού συστήματος, ριζικά αντίθετος με τον καπιταλισμό. Γιατί η επιστήμη στον καπιταλισμό δεν μπορεί να αναπτυχθεί απρόσκοπτα και ολοκληρωτικά. Καθώς, παρόλο που ο καπιταλισμός χρειάζεται την ανάπτυξή της - σήμερα ίσως περισσότερο απ' ό,τι παλιότερα λόγω της τεράστιας συμμετοχής της επιστήμης στην παραγωγή - την ίδια ώρα βάζει εμπόδια στην ανάπτυξή της. Μέσα από τον ανταγωνισμό και την πατέντα, μέσα από τη χρηματοδότηση της έρευνας εκείνης που έχει άμεσα αποτελέσματα στη βελτίωση της παραγωγής και το παραπέταμα της έρευνας για την παραγωγή νέας γνώσης, μέσα από την απόκρυψη των αποτελεσμάτων της έρευνας αν δε συμφέρουν τις επιχειρήσεις... Ομως η επιστήμη και η τεχνολογία, η γνώση η ίδια είναι κοινωνικό δημιούργημα. Και ως τέτοιο δεν μπορεί να ιδιοποιείται ατομικά.

Εκείνο που έχει ανάγκη ο λαός είναι ένα σχολείο που να προετοιμάζει ανθρώπους που να γνωρίζουν την πραγματικότητα, να μπορούν να την ερμηνεύουν και κυρίως να μπορούν να την αλλάξουν. Και αυτό το σχολείο να αγκαλιάζει και να μορφώνει όλους τους μαθητές. Να φροντίζει ώστε κάθε μαθητής να διαμορφώνει προσωπικότητα με οντότητα.

Η θέση του ΚΚΕ για ενιαία λαϊκή Παιδεία απαντά στις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων και της νεολαίας. Είναι πρόταση που δεν αφορά το απώτερο μέλλον, αλλά το σήμερα. Αποτελεί ώριμη ανάγκη των καιρών.

Απαντάει στην ανάγκη να είναι όλοι οι εργαζόμενοι μορφωμένοι. Οχι να έχουν γενική εικόνα της κατακτημένης ανθρώπινης γνώσης. Οχι να παίρνουν πληροφορίες σα να «σέρφαραν» στο διαδίκτυο ή να ξεφύλλιζαν το αφιέρωμα μιας εφημερίδας. Αλλά να έχουν βασική μόρφωση, μέσα από ένα ενιαίο δωδεκάχρονο υποχρεωτικό σχολείο, συνέχεια δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής. Να έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε μεταλυκειακές επαγγελματικές σχολές ή στην ενιαία ανώτατη εκπαίδευση. Για να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι παραγωγικές και πνευματικές δυνατότητες, να αναπτυχθεί ακόμα περισσότερο η γνώση και η επιστήμη, στην κατεύθυνση της ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών.

Οι σύγχρονες ανάγκες για μόρφωση όλου του λαού απαιτούν:

Παιδεία ενιαία. Δηλαδή κοινή, χωρίς κατηγοριοποίηση σχολείων και σχολών. Ενιαίο πρόγραμμα διδασκαλίας για όλα τα σχολεία, για όλους τους μαθητές και όχι σχολεία πρώτης κατηγορίας για τους γόνους της αστικής τάξης και πολλά άλλα σχολεία τρίτης και τέταρτης κατηγορίας για τα παιδιά των εργατών, των αγροτών και των άλλων λαϊκών στρωμάτων της πόλης και του χωριού. Για να μην εξαρτάται η γνώση που λαμβάνει ένας μαθητής από το αν ζει στο Ληξούρι ή αν ζει στη Θεσσαλονίκη. Να παίρνουν όλοι οι μαθητές τη γνώση που χρειάζεται ανεξάρτητα από το περιβάλλον τους.

Παιδεία λαϊκή. Δηλαδή να εργάζεται για το συμφέρον της κοινωνίας και του λαού και όχι για το συμφέρον μιας μόνο τάξης.

Παιδεία δωρεάν. Δηλαδή να καλύπτονται για όλους τους μαθητές τα έξοδα από το κράτος και ακόμα να καλύπτονται τυχόν επιπρόσθετες δυσκολίες. Για να μπορεί ο νέος απρόσκοπτα να αφοσιωθεί στη μελέτη.

Είναι φανερό ότι μια τέτοια παιδεία έρχεται σε σύγκρουση με τα συμφέροντα των μονοπωλίων και του ιμπεριαλισμού. Η πάλη για εκπαίδευση, που θα έχει σκοπό την ολόπλευρη μόρφωση του λαού, αποτελεί κομμάτι της πάλης για ριζικές αλλαγές στο επίπεδο της εξουσίας, είναι αναπόσπαστο στοιχείο της πάλης για την οικοδόμηση του λαϊκού μετώπου.