Σάββατο 24 Μάρτη 2007 - Κυριακή 25 Μάρτη 2007
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 3
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "ΡΙΖΟχαρτο"
ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ «ΡΙΖΟΧΑΡΤΟ»
ΛΙΛΗ ΜΑΥΡΟΚΕΦΑΛΟΥ:
«ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΑΚΑΡΗ ΛΥΜΠΕΡΑΚΗ»

Η επώδυνη πορεία για τη συγκρότηση εθνικής συνείδησης

Το μυθιστόρημα της Λιλής Μαυροκεφάλου «Βίος και Πολιτεία του Γερακάρη Λυμπεράκη» (εκδόσεις «Κέδρος», 2002) διαδραματίζεται το 17ο αιώνα, εποχή της όξυνσης των συγκρούσεων μεταξύ των δύο κυρίαρχων του ελλαδικού χώρου, Οθωμανών και Βενετών. Πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος είναι ένα πραγματικό πρόσωπο: Ο Μανιάτης πειρατής Γερακάρης Λυμπεράκης, ο πρώτος που πήρε από την Υψηλή Πύλη, ως αντάλλαγμα για τις εξαιρετικές υπηρεσίες του, το αξίωμα του μπέη της Μάνης, ενώ, κατά περιόδους, είχε υπηρετήσει και τους Βενετούς.

Η Μάνη είναι ένα πολύ ιδιαίτερο κομμάτι του ελλαδικού χώρου, απομονωμένη, σκοτεινή, επίφοβη. Εδώ γεννιέται ο Γερακάρης Λυμπεράκης και ανατρέφεται σαν γιος ενός Μανιάτη ληστοπειρατή, του καπετάν Πανάγου Λυμπεράκη. Στην πραγματικότητα, είναι το παιδί που γέννησε η ελαφρά αλλοπαρμένη μάνα του μετά από μια τυχαία συνεύρεσή της με έναν ξένο.

Το βιβλίο ξεκινά με τον Λυμπεράκη έγκλειστο στα τρομακτικά «Πηγάδια», τις φυλακές κάτω από το Δουκικό Παλάτι της Βενετίας. Εχει κατηγορηθεί από την αρχόντισσα γυναίκα του για προδοσία απέναντι στη Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας, με την οποία κατά περιόδους συνεργαζόταν. Περιμένοντας τη δίκη του, ο Λυμπεράκης αναπολεί όλη του την προηγούμενη ζωή: Τους αιχμαλώτους που κουβαλούσε ο πειρατής πατέρας του και, κάποτε, έσφαζε μπροστά στα μάτια του παιδιού του. Τις επιχειρήσεις των «ναυαγιστών», που έστηναν ψεύτικους φάρους για να παραπλανήσουν τα πλοία, ώστε να συντριβούν στις ακτές και να ληστέψουν τους επιβάτες. Τον πρώτο - και, τελικά ανεκπλήρωτο - έρωτά του, με την Καλή, από την οικογένεια των Στεφανόπουλων, την ίδια που, αργότερα, μετανάστευσε μαζικά σε έναν άλλο γοητευτικό και επίφοβο μεσογειακό μικρόκοσμο, την Κορσική, τη βεντέτα με τον άντρα της Καλής και παλιό του εχθρό, που καταλήγει στο ξεκλήρισμα της οικογένειας του «σφετεριστή».

Αναπολεί, ακόμα, τις περιπέτειές του στις θάλασσες, στις φυλακές και στα σεράγια των οθωμανών. Θα φύγει από τη Μάνη, με βενετσιάνικη γαλέρα, για να πάει να πολεμήσει τους οθωμανούς στον πολιορκημένο Χάνδακα. Εκεί, θα γνωρίσει τη βαρβαρότητα του εκ δυσμών κυρίαρχου του ελλαδικού χώρου. Θα δραπετεύσει, θα καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη, όπου θα γνωρίσει την ωμότητα του εξ ανατολών. Από κει και πέρα, όλη του η ζωή θα είναι ένα παιχνίδι στην κόψη του ξυραφιού: Θα υπηρετεί πότε τον ένα και πότε τον άλλο κυρίαρχο, προσπαθώντας να ανελιχθεί προσωπικά, αλλά και να διασφαλίσει την ησυχία και την ευημερία του τόπου του, της Μάνης.

Με τον Βενετό ή με τον Οθωμανό; Αυτό είναι το ερώτημα που βασανίζει τον Λυμπεράκη, καθιστώντας τον μια εμβληματική μορφή τού υπό διαμόρφωση ελληνισμού. Αυτή την επώδυνη πορεία ανάμεσα στις δύο κατακτήσεις που, τελικά, θα οδηγήσει στην εθνική αυτοσυνείδηση, περιγράφει με λόγο πλούσιο, κάποτε σκληρό, κάποτε συναισθηματικά φορτισμένο και πάντα ιστορικά έγκυρο, η Λιλή Μαυροκεφάλου. Ο ήρωάς της, μέσα από την τυχοδιωκτική του δράση, κατορθώνει να συσσωρεύσει πλούτο και πολιτική εμπειρία. Η σκέψη της μάνας του είναι χαρακτηριστική: «(...) Αν ήταν Τούρκος, θα 'τανε βεζίρης. Αν ήταν Βενετσιάνος, τζενεράλε. Ή μήπως δεν κατέχει πως ο γιος της μισεί και τους δύο, και τον Τούρκο και το Βενετσιάνο; Τους κοροϊδεύει. Τους αρπάζει ό,τι μπορεί. Κλέβει δύναμη απ' τη δύναμή τους. Ετσι τους πολεμά. Κρυφά και φανερά. Ετσι κερδίζει ελευθερία και χρυσάφι (...)».

Το χρυσάφι, ως βασικό συστατικό στοιχείο της διαμόρφωσης αστικής τάξης, πρωτοπόρας δύναμης στη διαδικασία συγκρότησης έθνους - κράτους, υπήρξε, πράγματι, μια από τις προϋποθέσεις για τη διεκδίκηση της ελευθερίας. Η απαθλίωση των πιο ταπεινών κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων, που γινόταν όλο και πιο έντονη, καθώς η οθωμανική αυτοκρατορία (αλλά και η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας) βυθιζόταν στην παρακμή, ήταν η δεύτερη. Αυτά τα ταπεινά κοινωνικά στρώματα δεν απουσιάζουν από το έργο της Λιλής Μαυροκεφάλου, όχι ως διακοσμητικό φόντο στη γενική εικόνα της εποχής, αλλά ως το ίδιο το υλικό πάνω στο οποίο και με το οποίο δημιουργεί τη λογοτεχνική τοιχογραφία της. Με ένα λόγο, πρόκειται για ένα εξαιρετικά γλαφυρό και έγκυρο λογοτέχνημα που διερευνά και αποτυπώνει πολλές από τις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις που οδήγησαν στη διαμόρφωση του ελληνικού έθνους και, σε τελευταία ανάλυση, στη μεγάλη Επανάσταση του 1821.


Δώρα Μόσχου


Κορυφή σελίδας
Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ