ΑΓΡΑΦΟ εκείνο το ρεπορτάζ εδώ κι εξήντα τόσα χρόνια. Η φετινή χρονιά για τα 150 χρόνια από το θάνατο του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού ξαναφέρνει στο νου το μακρινό εκείνο συναπάντημα με το έργο του ποιητή στα χρόνια της χιτλεροφασιστικής κατοχής.

Η ΑΘΗΝΑ ζει δύσκολες μέρες. Η πείνα έχει κιόλας αγριέψει. Με τα πρώτα σκοτάδια, που σκεπάζουν την πολιτεία, στους δρόμους βγαίνουν άνθρωποι - φαντάσματα. Η ανατριχιαστική κραυγή πεινάω πεινάω διαπερνά τους τοίχους και φτάνει στο παγωμένο μας δωμάτιο.

ΕΝΑ τέτοιο κρύο απόγιομα πάμε στο Πανεπιστήμιο, που ένας πολύ αγαπητός καθηγητής, ο Νίκος Βέης, αρχίζει τις παραδόσεις του στη Βυζαντινή και Νεοελληνική Λογοτεχνία. Ανεβαίνουμε τα μαρμάρινα σκαλοπάτια της κεντρικής εισόδου κι εκεί δεξιά βρίσκεται η γνώριμη μικρή αίθουσα, που σε φάση αναμονής περιμένει τον καθηγητή.

ΕΧΕΙ ζεστασιά η αίθουσα, έχει και συζήτηση ζωηρή. Βιαστικοί όλοι αναζητούν μια θέση και, φυσικά, δε λείπουν και κάποιες «τριβές». Μεγάλη η προσέλευση, σε λίγο μόνον όρθιοι και σε κάποιες γωνιές μπορούν να σταθούν οι καθυστερημένοι.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ μόνο φοιτητές και φοιτήτριες της Φιλοσοφικής, που φθάνουν για το μάθημα. Είναι επίσης λόγιοι, επιστήμονες, αλλά και συγγραφείς, ερευνητές, που αποτελούν ένα σταθερό ακροατήριο.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ θέσεις στην αίθουσα απέναντι στην έδρα σε πάντα μόνιμη «κατάληψη». Είναι πολλοί και γνωστοί: Είναι ο Ν. Γκάτσος, η Μιράντα, ο Μυράτ, ο Νάνος Βαλαωρίτης, ο Τάκης Λάππας, ο Βαγγέλης Σκουβαρής, ο Σφυρόερας, ο Λ. Βρανούσης, ο Λ. Πρεβελάκης, η Καίτη Ρέππα, η Ελένη Μπιμπίκου, η Σάσα Τσακίρη, ο Θανάσης Δούκας (Λυκούργος), η Μ. Αναγνωστοπούλου. Και πολλοί άλλοι, που θα διακριθούν στον τομέα που έχουν διαλέξει.

ΠΑΝΩ στο τραπέζι αγκαλιές τα λουλούδια, που φτάνουν για το δάσκαλο. Τα λουλούδια του φθινοπώρου από φοιτητές, φίλους, αλλά κι απλούς ανθρώπους, από τα Μετέωρα, από οργανοπαίκτες της Τριπολιτζάς, από τα πιο απίθανα σημεία της ελληνικής γης, που ο Ν. Βέης τα διάβηκε και τα μελέτησε και έχει γράψει την ιστορία τους.

ΠΕΡΑΣΕ, όμως, το ακαδημαϊκό τέταρτο. Κι ο καθηγητής, με βήμα ταχύ, με τα μαλλιά να 'ναι σκόρπια εδώ κι εκεί, με την τσάντα την πέτσινη γιομάτη βιβλία, ανεβαίνει στην έδρα για τον καθιερωμένο χαιρετισμό, για να πει ποιος είναι ο φετινός κύκλος που θα ακολουθήσει.

ΕΙΧΕ το δικό του τρόπο, που άρχιζε τις παραδόσεις του. Αυτό που τον διέκρινε ήταν πως πάντα ζούσε το σήμερα, κουβέντιαζε ολούθε, άκουγε, ρωτούσε. Φυσικά, πώς μπορούσε λοιπόν, να προσπεράσει αυτό που ζούσε τότε η χώρα, μια ανείπωτη τραγωδία; Ετσι κι η επιλογή του για εκείνο το χρόνο ήταν ο ποιητής της ελευθερίας, ο Διονύσιος Σολωμός.

ΕΙΧΕ τη συνήθεια την ώρα της διδασκαλίας να κατεβαίνει από την έδρα και να βηματίζει στο διάδρομο, χωρίς χειρόγραφο και πάντα σε μια συνεχή ροή λόγου και με απροσδόκητες συχνά λοξοδρομήσεις, να προσφέρει ξαφνικά και σημαντικά για την ιστορική έρευνα άγνωστα στοιχεία.

ΕΙΧΑΜΕ την καλή τύχη στα γυμνασιακά χρόνια να βρεθούμε στα χέρια άξιων εκπαιδευτικών, που, αψηφώντας τις απαγορευτικές διαταγές του υπουργείου Παιδείας, μας άνοιξαν στις γυμνασιακές τάξεις τις σελίδες του Σολωμού.

ΤΟΤΕ ήταν, που πρωτακούγαμε τους κανταδόρους να τραγουδάνε στις στράτες και στις ταβέρνες δικά του τραγούδια, χωρίς να ξέρουμε τ' όνομά του. Και φέρνουμε στα μάτια με συγκίνηση τις μανάδες μας να έχουνε κάνει νανουρίσματα, ποιήματα μελωδικά επίσης δικά του.

ΗΤΑΝ ο λόγος του Σολωμού, που στις άγριες εκείνες μέρες έδινε κουράγιο στον αγώνα, στην Αντίσταση. Τα ελληνικά νιάτα βεβαίωναν πως είναι άξιοι απόγονοι των αγωνιστών του '21.

Στη μαρμάρινη τιμητική στήλη που βρίσκεται στην είσοδο του Πανεπιστημίου είναι χαραγμένα τα ονόματα πολλών νέων αγωνιστών του ΚΚΕ, της ΕΠΟΝ, του ΕΛΑΣ. Είναι αγαπημένοι σύντροφοι, που πολλές φορές αντάμα ακούσαμε το σοφό κι αγαπητό δάσκαλο, τον Νίκο Βέη, να αρχίζει ή να τελειώνει το μάθημα μ' ένα φλογερό του Σολωμού στίχο.