εκδ. «Παπαζήσης»

Με τον παραπάνω πρωτότυπο τίτλο, από τις εκδόσεις «Παπαζήσης», ο καθηγητής του πανεπιστημίου Πάτρας Δημήτρης Τσαρδάκης (Δ. Τ.) επιχειρεί να ακτινοσκοπήσει και να καταγράψει τα κακώς κείμενα των ελληνικών ιδρυμάτων, συμβάλλοντας στο διάλογο που ούτως ή άλλως έχει ανοίξει, και μάλιστα μ' ένα βίαιο τρόπο, αν σκεφτούμε το περιεχόμενο του νόμου που προετοιμάζει η επιτροπή των «σοφών» της κ. Γιαννάκου και την επιχειρούμενη αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, από τους εταίρους του δικομματισμού, που θα μετατρέψει τα κέντρα ελευθέρων σπουδών σε τριτοβάθμια ιδιωτικά ιδρύματα.

Αν και με σπουδές στη Φιλοσοφία, ο Δ. Τ., όπως φαίνεται από το πόνημά του μελέτησε συστηματικά την επιστήμη της ζωολογίας. Εξ ου και ο τίτλος. Στη συνομοταξία του αλιγάτορα, κατατάσσει τους πρωτοβάθμιους καθηγητές των ΑΕΙ. Ετσι εκτός από τον αμερικάνικο και τον κινέζικο αλιγάτορα η βιοποικιλότητα εμπλουτίζεται και μ' ένα ακόμα είδος, τον πανεπιστημιακό αλιγάτορα. Βασικό χαρακτηριστικό του ερπετού αυτού είναι η δυνατότητα της πλήρους ακινησίας μέχρι να επιτεθεί στα θύματά του. Παραλληλισμός επιτυχής, αν αναλογιστούμε πώς και με ποιο τρόπο εξανδραποδίστηκαν σημαντικοί επιστήμονες από το πανεπιστήμιο, επειδή δεν ήθελαν να ενταχθούν στην... αγία και άκρως προσοδοφόρα οικογένεια. Οπως και η προσομοίωση του ζωτικού χώρου των δικών μας αλιγατόρων με τα βαλτόνερα των συγγενών τους στην Αμερική και την Κίνα.

Με τον τρόπο αυτό το βιβλίο εκτός από ενδιαφέρον γίνεται απολαυστικό, ακόμα κι αν αναφέρεται στις βερβερίτσες (φοιτήτριες) και τους λεμούριους (φοιτητές) που σε καμία περίπτωση δεν αφορά στο σύνολο του φοιτητικού πληθυσμού. Οι αναθυμιάσεις από τον τρόπο εκλογής των καθηγητών θυμίζουν τη χωματερή των Λιοσίων. Είναι ενδεικτική η περίπτωση που αναφέρεται στο κεφάλαιο 6 και που φέρει τον τίτλο «Μια εκλογή παντείου καιρού». Τη δεκαετία του '90 προκηρύχτηκε μια θέση αναπληρωτή καθηγητή για το γνωστικό αντικείμενο της Επικοινωνίας, στο Τμήμα των ΜΜΕ. Οι υποψηφιότητες ήταν δύο. Ο ένας εκ των διεκδικητών είχε διδακτορικό στην κοινωνιολογία της τηλεόρασης και ο άλλος στην αγροτική οικονομία και πιο συγκεκριμένα στη σταφίδα, τους φόρους και την προίκα. Οι εκλέκτορες επέλεξαν τον δεύτερο υποψήφιο (σ.σ. στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και δημοσιογράφο στο γνωστό συγκρότημα Τύπου...).

Μία από τις εκατοντάδες περιπτώσεις εκλογής, όπου κυριαρχούν τα στοιχεία της διαπλοκής και της αναξιοκρατίας. Θα συμφωνήσουμε με τον συγγραφέα στην επισήμανσή του ότι το πανεπιστήμιο σήμερα «παίρνει χαρακτηριστικά γνωρίσματα πολυεθνικής εταιρείας», ότι «το παραδοσιακό πανεπιστήμιο των ανθρωπιστικών σπουδών μετασχηματίζεται σταδιακά σε ένα τεχνοκρατικό πανεπιστήμιο» και ότι «οι ίδιοι οι πανεπιστημιακοί... όχι μόνο δεν αντιστέκονται σ' αυτήν την εξέλιξη, αλλά προωθούν την ακραία ανταγωνιστική λογική της εμπορευματοποιημένης έρευνας, μέσα σ' ένα παιχνίδι ανταλλαγών και ανταποδόσεων». Μόνο που δεν αφορά όλους τους πανεπιστημιακούς, αλλά μια μεγάλη μερίδα τους. Οι αγώνες της ΠΟΣΔΕΠ αποδεικνύουν του λόγου το αληθές.

Ως προς το ρόλο των επιχειρήσεων που θέλουν να ελέγξουν πλήρως (και) το πανεπιστήμιο ο Δ. Τ., ορθά, διατυπώνει την άποψη ότι «οι επιχειρήσεις δε διδάσκουν, δε μορφώνουν, ούτε καλλιεργούν τον άνθρωπο... Ο ρόλος αυτός ανήκει στο εκπαιδευτικό σύστημα και ειδικότερα στο πανεπιστήμιο. Οσοι λοιπόν παραβλέπουν το μορφωτικό και εκπαιδευτικό ρόλο του εκπαιδευτικού συστήματος πολύ γρήγορα θα βρεθούν έκπληκτοι μπροστά σε μια διαδικασία συρρίκνωσης της συνείδησης των ανθρώπων». Θα συμπληρώναμε, βέβαια, ότι ο εν λόγω στόχος είναι αυτός που συσπειρώνει τα δυο κόμματα εξουσίας, έτσι ώστε να ομονοούν πλήρως ως προς την απαξίωση του δημόσιου χαρακτήρα του πανεπιστημίου.

Πολλές είναι οι αντιρρήσεις μας στο κεφάλαιο 9 «Ρέκβιεμ στην ιδεολογία της προόδου» και τον επίλογο, όπου ο συγγραφέας εγκαταλείπει τη χιουμοριστική γραφή και καταθέτει τις δικές του απόψεις. Η κομματοκρατία λ.χ. έχει ονοματεπώνυμο: ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Δεν μπορούν συλλήβδην να μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι όλοι και όλα. 'Η όταν μιλά για το ελληνικό πανεπιστήμιο ως «μια κοινότητα εγωιστικών συμφερόντων, ανθρώπων που είναι ικανοί για όλα...». Το πανεπιστήμιο ούτε εκτός κοινωνίας είναι, ούτε σε αεροστεγή σωλήνα βρίσκεται. Οι αθλιότητες που καταγγέλλονται είναι παράγωγα του συστήματος. Το εκπαιδευτικό σύστημα, ήταν και παραμένει ένας από τους ισχυρότερους μηχανισμούς αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας.

Ούτως ή άλλως πρόκειται για ένα βιβλίο με πολλές ενδιαφέρουσες πτυχές και γλαφυρό τρόπο γραφής που αξίζει να το διαβάσουν τόσο οι εντός, όσο και οι εκτός των τειχών...

Νίκος Μολυβιάτης