Ηιστορία απλή. Ρώσος εμιγκρές (Ολέγκ Μένσικοφ) επιστρέφει το 1946 στη Σοβιετική Ενωση μαζί με τη Γαλλίδα σύζυγό του (Σαντρίν Μπονέρ) και το γιο του, για ένα καινούριο ξεκίνημα. Τι είναι όμως η ΕΣΣΔ του 1946; Μια επίγεια κόλαση. Μοναδική τους ελπίδα η «αντιστασιακή» Γαλλίδα ηθοποιός (Κατρίν Ντενέβ), η οποία αγωνίζεται στην «ουμανιστική» Δύση να βγάλει τα πολυπόθητα διαβατήρια και ο σύζυγος, ο οποίος, κυνηγημένος από τις τύψεις για το «κακό» που έκανε στα προσφιλή του πρόσωπα, μετέρχεται όλων των μέσων για να τα σώσει... Η «ανατολή» της Δύσης, λοιπόν, και η «δύση» της Ανατολής. Η μονομαχία των δυνάμεων του «φωτός» και του «σκότους». Το σενάριο παλιό. Μας τα 'χουν ξαναπεί πολλές φορές αυτά.

Μόνο που εδώ ο σκηνοθέτης για να υποστηρίξει τη θέση του, χάνει και τη μνήμη του. «Ξεχνά» τα εκατομμύρια των Σοβιετικών νεκρών στον πόλεμο ενάντια στο φασισμό. «Ξεχνά» τον αγώνα των Σοβιετικών πολιτών να ανορθώσουν ένα κράτος που βγήκε θανάσιμα πληγωμένο από τον πόλεμο. Και τι κάνει; Εξισώνει τους κομμουνιστές με τους ναζιστές! Από την πρώτη κιόλας στιγμή. Η σκηνή με τους επαναπατριζόμενους που κατεβαίνουν από το πλοίο στην Οδησσό, όπου τους περιμένει «ο στρατός του Στάλιν», παραπέμπει ευθέως στον τρόπο υποδοχής των Εβραίων από τους Γερμανούς στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκτέλεση εν ψυχρώ ή στην καλύτερη περίπτωση ξύλο, φυλακή και εξορία. Η αντικομμουνιστική υστερία σε όλο της το μεγαλείο!

Και μετά; Ενας λαός ολόκληρος «διαβρωμένος»: εργάτες που γίνονται «χαφιέδες». Πολίτες που «πουλούν» την αξιοπρέπειά τους για να διασωθούν. Γυναίκες αναμφιβόλου ηθικής και στελέχη διεφθαρμένα, που «λαδώνονται», δολιοφθορούν, δολοφονούν. Και μέσα σε όλη αυτή την κόλαση η Γαλλίδα «ιδεολόγος», που παραδίδει «αγωνιστικά μαθήματα» ακόμη και στο σύζυγό της... καθώς «ξεχνά», προφανώς, ο σκηνοθέτης τους χιλιάδες Γάλλους δοσιλόγους. Και η ρώσικη κουλτούρα; Αυτή έχει μετατραπεί σε «υπηρέτη» του σταλινισμού. Πολύ απλά «δεν υπάρχει». Και όταν υπάρχει είναι για να διακωμωδηθεί.

Από την ταινία λείπει κάθε απόπειρα διαλεκτικής. Είναι περισσότερο από ψυχροπολεμική. Είναι απόλυτα μονόπλευρη. Οχι μόνο δεν επιχειρεί να ανιχνεύσει την ιστορική αλήθεια, αλλά κυρίως ΔΕ θέλει. Και αφήνει συναισθήματα οργής. Ακόμα και αν ήθελε να «ανοίξει τα μάτια των αριστερών» για το τι γινόταν «στη Ρωσία» του Στάλιν, καταφέρνει το εντελώς αντίθετο. Γιατί βαρεθήκαμε, πλέον, να παίζουμε το παιχνίδι του καλού, του κακού και του άσχημου. Κυρίως γιατί βαρεθήκαμε να το παίζουμε με ανάξιους αντιπάλους.

Οσο το «γιατί τώρα μια τέτοια ταινία;», ίσως εδώ είναι το μόνο θετικό σημείο αυτής της ιστορίας. Ισως, γιατί στην Ευρώπη οι εργαζόμενοι βλέπουν τη ζωή τους να γκρεμίζεται και το μέλλον τους αβέβαιο. Γιατί ο αιώνας που ανοίγεται μπροστά τους δεν είναι των «φώτων», αλλά της δικής τους δύσης. Και θα αναζητήσουν ξανά τις αξίες και την άλλη, τη διαφορετική ζωή. Γιατί θα θυμηθούν κάποιους που αγωνίστηκαν και πέθαναν για κάποιες ανθρώπινες αξίες. Κι αυτό δεν το θέλουν οι «ταγοί» μας. Δεν τους συμφέρει, γι' αυτό δεν το θέλουν καθόλου. Και ξαναμαγειρεύουν κάτι «συνταγές» που δεν τις σηκώνει το στομάχι μας. Μα καθόλου δεν τις σηκώνει...