Εικόνες βιβλικής καταστροφής είναι αυτές που αντικρίζει ο επισκέπτης στον ορεινό όγκο που εκτείνεται βορειοδυτικά των Ιωαννίνων και το γκρίζο κυριαρχεί πια παντού κάνοντας κυρίως ακόμα πιο γκρίζα και μαύρη την πραγματικότητα για τους ακρίτες κατοίκους της περιοχής. Μιας περιοχής που οι άνθρωποί της, παρά τις αντιξοότητες, προσπαθούν να κρατηθούν στον τόπο τους και που τώρα θρηνεί 7 αδικοχαμένους νεκρούς και μετράει εκατοντάδες άστεγους πυρόπληκτους κατοίκους, που βρίσκονται σε κατάσταση απελπισίας. Αυτή η εικόνα της καταστροφής και του μαύρου ήρθε να συμπληρώσει την πλήρη εγκατάλειψη, αποτέλεσμα των κυβερνητικών πολιτικών που εδώ και χρόνια εφαρμόζονται στην Ηπειρο. Είναι η ερήμωση των χωριών, το αναγκαστικό φευγιό των όποιων νέων, η ανυπαρξία στοιχειωδών υποδομών, οι κακοτράχαλοι, παραμελημένοι δρόμοι και τα δάση που έγιναν απροσπέλαστοι λόγκοι από την εγκατάλειψη. Τα μύρια όσα προβλήματα διαβίωσης που ξεριζώνουν τους ανθρώπους από τις πατρογονικές εστίες τους και τώρα οι εγκληματικές ευθύνες των υπευθύνων που αφήνουν την περιοχή να γίνεται στάχτη.

Το οδοιπορικό του «Ρ» είναι αποκαλυπτικό της κατάστασης που επικρατεί στα χωριά που βρίσκονται μια ανάσα από τα αλβανικά σύνορα. Η οικολογική διάσταση της καταστροφής κόβει την ανάσα. Τα πανέμορφα καταπράσινα δάση, που στολίζουν τις ποικιλόμορφες βουνοπλαγιές και τις ρεματιές στα βουνά Μουργκάνα και Κασσιδιάρη, έγιναν και γίνονται σταδιακά κάρβουνο και τα κουφάρια των δέντρων, κυρίως πουρνάρια, κουμαριές και ρείκια, στέκουν βουβοί μάρτυρες της καταστροφής που πραγματοποιήθηκε σε ένα διάστημα τουλάχιστον μισού μήνα, που η αναλγησία του κρατικού μηχανισμού άφησε τον τόπο να κατακαίγεται. Οι μικρές δυνάμεις που ρίχτηκαν στο έργο της καταστολής, μόνο μετά την καταστροφή και δυστυχώς μετά τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, μιλάμε για δέκα πυροσβεστικά οχήματα και 4-5 αεροπλάνα και ελικόπτερα σε μια τεράστια δασική έκταση, είναι ανήμπορες να ελέγξουν την κατάσταση. Το σχέδιο όμως, αν και ανομολόγητο, είναι πλέον διαπιστωμένο. Με τα πενιχρά μέσα που διαθέτει η κρατική μηχανή επιχειρείται η προστασία μόνο των χωριών της περιοχής και αφήνονται δεκάδες εστίες να κατατρώγουν το παρθένο δάσος. Και η διάταξη των ελάχιστων πυροσβεστικών δυνάμεων είναι αποδεικτική για αυτό.

Οι άνθρωποι των ακριτικών χωριών της Αετόπετρας, της Γρανιτσοπούλας, του Ριζού, της Αγίας Μαρίνας, της Καστάνης, με τους λιγοστούς μόνιμους κατοίκους, μιλούν γι' αυτή τη θλιβερή εικόνα της εγκατάλειψης που βιώνουν, καταγγέλλουν την ανυπαρξία κινήτρων και την ανυπαρξία οποιασδήποτε ενέργειας της πολιτείας που θα μπορούσε να κρατήσει τον κόσμο στον τόπο του. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια των ανθρώπων της Αγίας Μαρίνας, όταν η αποστολή της εφημερίδας βρέθηκε στο χωριό λίγο μετά την κηδεία των τριών θυμάτων της πυρκαγιάς. Στο καφενείο το κλίμα είναι βαρύ, αλλά ο κόσμος, κάτοικοι και συγγενείς των θυμάτων, δε μασάει τα λόγια του. «Μας άφησαν να καούμε, μας έχουν εγκαταλείψει, ούτε με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς δεν υπήρχε αυτή η κατάσταση». μας λέει αγανακτισμένη η μαυροφορεμένη σεβάσμια γερόντισσα Βασιλική Ντάκα και συμπληρώνει «για 20 μέρες η φωτιά έκαιγε στο Αλβανικό και δεν έκαναν τίποτα. Δεν πάει καιρός που μας πήραν το στρατό και μας φέρανε τους φύλακες, που όμως δεν τους βλέπουμε ποτέ. Μόνο όταν θέλουν την ψήφο εμφανίζονται, αλλά δεν κάνουν τίποτε για να μείνουν οι νέοι στο χωριό. Δεν έχουμε ούτε δρόμο της προκοπής, ούτε σχολείο, ούτε παπά. Τώρα ήρθε και η καταστροφή και μας αποτέλειωσε. Στο χωριό δεν ήρθε κανένας να πάρει τους ηλικιωμένους, καήκανε τα σπίτια που φτιάχτηκαν εδώ πάνω με αίμα, που μας έπνιξαν οι θάλασσες και η ξενιτιά». Η απόγνωση και η οργή είναι διάχυτη σε όλα τα πρόσωπα. Οι καταγγελίες αλληλοσυμπληρώνουν η μια την άλλη. «Εδώ πάνω η κατάσταση είναι απερίγραπτη. Δεν υπάρχει καμιά ασφάλεια. Πήρανε τα φυλάκια του στρατού, ήρθαν οι λιγοστοί συνοροφύλακες και η Μουργκάνα έχει γίνει το πέρασμα για κάθε είδους λαθρεμπόριο από μαφίες σε Αλβανία και Ελλάδα», «τώρα ήρθε και η φωτιά, που την άφησαν και μας έκαψε και ολοκληρώθηκε το κακό». «Καταστραφήκαμε παιδί μου, και το χωριό μας πάει έσβησε». Λέξεις των κατοίκων που ελάχιστα περιγράφουν την απελπισία και την απόγνωσή τους.

Είναι επίσης χαρακτηριστική και ενδεικτική της ανυπαρξίας της κρατικής μηχανής η μαρτυρία της εγγονής του άτυχου ζευγαριού Χρήστου και Μαρίας Κυρίτση, που δεν πρόλαβε να διαφύγει. Η Μαρίκα Κυρίτση με οργή μας περιέγραψε την τραγελαφική κατάσταση, που όταν πήγε να παραλάβει τις σορούς των παππούδων της έφτυσε αίμα για να έρθει ασθενοφόρο από το Δελβινάκι, αλλά και στο νοσοκομείο των Ιωαννίνων που της αρνήθηκαν ασθενοφόρο για τη μεταφορά των σορών στο νεκροτομείο. Τελικά, όπως σημείωσε, το ζήτημα ήταν οικονομικό και αναγκάστηκε να φέρει η ίδια και η οικογένειά της γραφείο τελετών.

Η εικόνα απόγνωσης επικρατεί από άκρη σε άκρη σε όλο το χωριό. Οι ξεσπιτωμένοι άνθρωποι να μην μπορούν να πιστέψουν το κακό που τους βρήκε. Η πολιτεία να έχει ετοιμάσει ένα υποτυπώδες καταυλισμό με σκηνές και η εφιαλτική συνέχεια να ορθώνεται απειλητική για τους ακρίτες.

Και στα άλλα χωριά από την Κάτω Λάβδανη, την Χαραυγή μέχρι την Καστάνη η εικόνα είναι αντίστοιχη, όπου κυριαρχεί ο πόνος για τα ανθρώπινα θύματα, η οργή και η αγανάκτηση ξεχειλίζει. «Επρεπε η φωτιά να χτυπηθεί στην αρχή της, από τα αλβανικά, δεν έπρεπε να την αφήσουν να καίει ανεξέλεγκτα από τις 6 Αυγούστου», θα μας πουν οι κάτοικοι στο Ριζό. Η ερήμωση και εκεί είναι εμφανής, οι ανύπαρκτες δουλιές που δεν μπορούν να κρατήσουν τους νέους, η κτηνοτροφία που φθίνει. Η εικόνα σε όλη την περιοχή, στις πλαγιές και τους κάμπους, και εκεί που έχουν ήδη καεί και εκεί που υπάρχει ακόμα πράσινο, είναι μια. Η εγκατάλειψη, το μαράζωμα. Ελάχιστες μονάδες και καλλιεργήσιμα εδάφη μπορεί να διακρίνει κανείς. Αυτή είναι προφανώς και η κατάσταση που θέλει να επιβάλει η εφαρμοζόμενη κυβερνητική πολιτική. Να εκκαθαριστεί ο τόπος, ώστε ευκολότερα να μπορεί να γίνει κατανομή αυτής της γης σε λίγα χέρια.

Στην ειδυλλιακή Καστάνη, μερικά μόλις μέτρα από την Αλβανία, η συζήτηση στο καφενείο επιβεβαιώνει την ανησυχία των ανθρώπων για την τύχη του τόπου τους. Ανησυχούν γιατί η φωτιά που καίει για μέρες πλησιάζει το χωριό, ενώ τα μέσα κατάσβεσης δεν επαρκούν. Αυτή ήταν και η κραυγή αγωνίας που ύψωσαν στον υφυπουργό Γεωργίας και τον περιφερειάρχη Ηπείρου, που επισκέφτηκαν την περιοχή, το Σάββατο το μεσημέρι και του ζήτησαν περισσότερες δυνάμεις. Οι λιγοστοί όμως άνθρωποι, μόνιμοι κάτοικοι και επισκέπτες χωριανοί, διαπιστώνουν ότι η ζωή εκεί φθίνει. Δεν υπάρχουν τα κίνητρα για να μείνουν οι νέοι. Οσοι προσπαθούν να επιστρέψουν χτίζοντας ένα σπιτάκι, συναντούν μεγάλες δυσκολίες. Τώρα με την καταστροφική πυρκαγιά διαπιστώνουν ότι η κατάσταση θα γίνει ακόμα πιο δύσκολη.