Στις αρχές Σεπτέμβρη 1941, στελέχη του ΚΚΕ, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, συνέρχονται παράνομα με βασικό θέμα την ίδρυση του Εθνικοαπελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ). Στις 27/9/1941 επισήμως, με επικεφαλής το ΚΚΕ και τη συμμετοχή του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας (ΑΚΕ), της Ενωσης Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ) και του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΚΕ), υπογράφεται η ιδρυτική διακύρηξη του ΕΑΜ: α) Η επιβίωση του ελληνικού λαού, β) Η απελευθέρωση από τη φασιστική κατοχή και η απόκτηση ολοκληρωμένης ανεξαρτησίας της Ελλάδας, γ) Η λαϊκή κυριαρχία. Στο ιστορικό κάλεσμα του ΕΑΜ και των άλλων πατριωτικών δυνάμεων απάντησε θετικά σύμπας ο ελληνικός λαός. Εκτός από τους επικεφαλής (οι άκαπνοι) της αστικής τάξης - παλαιοκομματικοί, που συνιστούσαν «υπομονή» και «αναμονή»... στην κατοχή... στη σκλαβιά. Η ιστορική δράση του ΕΑΜ και των οργανώσεών του (ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, ΕΛΑΝ, ΕΑ, ΤΑ, ΕΠ) είναι ανεξάντλητη από ηρωισμούς και θυσίες:

Στις 10/10/1941, το ΕΑΜ απευθύνει το πρώτο διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό. Τον Οκτώβρη, οι μαχητικές εκδηλώσεις στην Αθήνα, οργανωμένες από το ΕΑΜ, με αφορμή την πρώτη επέτειο από την ιταλική φασιστική εισβολή. Το Νοέμβρη οργανώνεται η πρώτη παμφοιτητική απεργία από το ΕΑΜ. Το Δεκέμβρη γίνεται η απεργία πείνας των αναπήρων σ' όλα τα νοσοκομεία της Αθήνας. Το Γενάρη του 1942: Οι ανάπηροι του ελληνοαλβανικού έπους κατεβαίνουν σε αντιστασιακή διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας. Τον Απρίλη κυκλοφορεί η «Ελεύθερη Ελλάδα» του ΕΑΜ. Επίσης, γίνεται η πρώτη πανελλαδική απεργία των δημόσιων υπαλλήλων. Τον Ιούνη, εργάτες και φοιτητές της Αθήνας και του Πειραιά συγκρούονται με την Αστυνομία - τις αρχές κατοχής - με κύρια αιτήματα αντιφασιστικά για τη δημιουργία λαϊκών εστιών. Ο Αρης Βελουχιώτης αιχμαλωτίζει στην Γκιώνα απόσπασμα ιταλικό (Σεπτέμβρης). Τον Οκτώβρη γίνεται η απεργία των δημόσιων υπαλλήλων της Βόρειας Ελλάδας και η πανεργατική απεργία στο Βόλο μαζί με την απεργία των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης που έδωσαν φτερά ελευθερίας στο σκλαβωμένο λαό. Το Νοέμβρη (1942) ανατινάζεται η Γέφυρα του Γοργοπόταμου.

Το Δεκέμβρη γίνεται η μεγάλη απεργία στην Αθήνα και στον Πειραιά με τη σημαία του ΕΑΜ. Γίνονται συγκρούσεις. Πρώτος νεκρός είναι ο κομμουνιστής φοιτητής Μήτσος Κωνσταντινίδης... Το Φλεβάρη (1943) γίνεται η παναθηναϊκή απεργία - διαδήλωση με την καθοδήγηση του ΕΑΜ, κατά της πολιτικής επιστράτευσης των δυνάμεων κατοχής. Τον Ιούλη χιλιάδες Αθηναίοι υψώνουν πλακάτ: «Λευτεριά στην ελληνική Μακεδονία και Θράκη», «Εξω οι Βούλγαροι φασίστες από την Ελλάδα». Οι ιαχές «ΕΑΜ - ΕΑΜ, ΕΠΟΝ» ακούγονται παντού. 30 νεκροί, 300 τραυματίες είναι τα θύματα. Πέφτει νεκρή η 16χρονη ΕΠΟΝίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου από γερμανικό τανκ. Η επέκταση της βουλγαρικής κατοχής ματαιώνεται...

Σ' όλες τις πόλεις και τα χωριά ο λαός αντιστέκεται. Εντείνονται οι στρατιωτικές επιχειρήσεις. Το ΕΑΜ μοιράζει τρόφιμα στον πεινασμένο λαό. Στην ελεύθερη Ελλάδα ιδρύεται η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης. Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ και άλλοι προοδευτικοί δημοκράτες - διανοούμενοι συμμετέχουν. Η λαμπρή ιστορία της Εθνικής Αντίστασης μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ δεν έχει προηγούμενο. Ηταν ένας συναγερμός της Ιστορίας. Χάραξε τη γραμμή του παλλαϊκού αγώνα για την εθνική απελευθέρωση. Εγινε στις 12/10 η Απελευθέρωση της Αθήνας (1944) από τη γερμανική κατοχή. Τα τρία γράμματα, ΕΑΜ, φωτίζουν τους αντιιμπεριαλιστικούς, ταξικούς αγώνες της εργατικής τάξης.