Το ζήτημα του εορτασμού της 28ης Οκτωβρίου 1940 γίνεται, υπό ορισμένη έννοια, η κατάντια των ελευθεροφρόνων του κοσμοπολιτισμού από τη μια και των ντούρων αρχέγονων εθνικοφρόνων από την άλλη. Κοινός τους παρονομαστής η πολιτική εκμετάλλευση, κοινώς σπέκουλα, σ' ένα ζήτημα που οι εναπομείναντες μαχητές εκείνης της εποχής προτιμούν να σιωπούν «από ντροπή και πόνο». Η ντροπή βρίσκεται στην εξεζητημένη σπέκουλα της κάθε πλευράς για ένα γεγονός που μόνο συνειδητοποίηση χρέους προκαλεί. Ο πόνος αβάσταχτος για εκείνους που έδωσαν και τη ζωή τους στις δυο φάσεις του ηρωικού δράματος που ονομάστηκε συνολικά Εθνική Αντίσταση.

Σ' εκείνο τον αγώνα κοσμοπολίτες δεν υπήρχαν. Ηταν κρυμμένοι στα λαγούμια της Αιγύπτου που είχαν φροντίσει από την αρχή να μεταβούν αφήνοντας το λαό των Ελλήνων βορά στις ορέξεις του κατακτητή. Τότε ήταν που φάνηκε η θέληση της ψυχής του ανθρώπου, της ψυχής του κομμουνιστή. Τότε ήταν που σε πείσμα των βασανισμών και των εκτελέσεων «βρόντηξε ο Ολυμπος κι άστραψε η Γκιώνα». Ηταν τότε που σεμνές και ταπεινές μορφές γλίστρησαν σα σκιές στην κορυφή του Ολύμπου, μίλησαν με τους θεούς και πήραν τα νάματα της αλήθειας. Τότε οι λίγοι άγνωστοι και ταπεινοί έγιναν χιλιάδες, απλώθηκαν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας κι όρθωσαν από την προσωρινή νάρκη την εθνική συνείδηση των Ελλήνων. Εμελλε να μπουν στα κιτάπια της άγραφης, ανεπίσημης ελληνικής ιστορίας και να δεσπόζουν κάθε φορά που γίνεται συζήτηση για εκείνη την περίοδο. Κοιτάζοντας κανείς πίσω σ' εκείνη τη ματοβαμμένη ιστορική λύτρωση, γεμίζει αισιοδοξία για το μέλλον αυτής της πατρίδας. Ταυτόχρονα, γεμίζει από αίσθημα αηδίας, ζώντας τη σημερινή πραγματικότητα. Η αγοραία κοσμοπολίτικη ελευθεροφροσύνη από τη μια κι η ντούρα αρχέγονη εθνικοφροσύνη από την άλλη συναποτελούν τις δυο όψεις ενός ξεπερασμένου αντιδραστικού παρελθόντος.

Μέσα στη σπεκουλαδόρικη αποκοτιά τους δε σεβάστηκαν το νόημα εκείνης της Εθνικής Αντίστασης. Οι κοσμοπολίτες της παγκοσμιοποιημένης πολιτισμικής χαβούζας αρνούνται τις μαθητικές παρελάσεις που γίνονται για να τιμήσουν την Εθνική Αντίσταση στην ολότητά της. Φαίνεται ότι διαφωνούν και με τις στρατιωτικές παρελάσεις του ΕΛΑΣ και τη σημερινή συμμετοχή των επιζώντων. Οι ντούροι της ξεμωραμένης εθνικοφροσύνης προσπαθούν μάταια να συνδέσουν τις παρελάσεις μ' ένα βεβαρημένο για τις προδοσίες του «εθνικόφρον» ξενόδουλο παρελθόν. Οι δυο τους αποδέχτηκαν τελικά τη σολομώντεια λύση ότι τη σημαία των παρελάσεων κρατούν οι αριστούχοι μαθητές. Φαίνεται ότι γι' αυτούς οι μη αριστούχοι είναι λιγότερο πατριώτες. Πέρα από τη γελοία σπέκουλα και τις άθλιες σκοπιμότητες, το Αλβανικό Επος με την Εθνική Αντίσταση συναποτελούν τις δυο πράξεις του ενιαίου νικηφόρου εθνικού ιστορικού δράματος. Κοσμοπολίτες και εθνικοφρονούντες παίρνουν ανάσα ζωής από μια αντιδραστική σημερινή περίοδο που ζώνει τη ζωή των Ελλήνων.