Η οσμή του χρήματος, που είναι ικανή να συνεγείρει την κεφαλαιοκρατική συνείδηση, ήταν ιδιαίτερα αισθητή τη βδομάδα που μας πέρασε. Οσμή, η οποία εμφανίστηκε με τη μορφή του «Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς» (ΕΣΠΑ) 2007 - 2013, το οποίο τιμολογήθηκε στα 40 δισ. ευρώ. Αναμφίβολα, είναι «πολλά τα λεφτά». Πρόκειται, στην κυριολεξία, για πακτωλό χρημάτων. Τα χρήματα αυτά - σύμφωνα με όσα είπε την προηγούμενη Τετάρτη στο Ναύπλιο ο υπουργός Οικονομίας, Γ. Αλογοσκούφης, στο πλαίσιο της κυβερνητικής εκστρατείας για τη διαφήμιση του «ΕΣΠΑ» - «θα έχει στη διάθεσή της η χώρα για να κάνει ένα άλμα προς τα εμπρός»! Για το σκοπό αυτό έχει προσλάβει και γνωστό ηθοποιό, ο οποίος έχει επιφορτιστεί να κάνει το διαφημιστικό μήνυμα πιο εύπεπτο και πιο φιλικό προς το φιλοθεάμον κοινό.

Πριν περάσουμε στην παρουσίαση βασικών πλευρών του «ΕΣΠΑ» και των πολιτικών που μέσω του χρηματοδοτικού αυτού μηχανισμού επιδιώκει να προωθήσει η κυβέρνηση της ΝΔ, θα κάνουμε δύο παρατηρήσεις.

Παρατήρηση πρώτη: Εχει λεφτά η χώρα; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι αρκετά διφορούμενη. Οταν οι κυβερνητικοί παράγοντες αρνούνται να ικανοποιήσουν δίκαια λαϊκά αιτήματα, προβάλλουν το επιχείρημα των ...αντοχών της οικονομίας. Αυτές οι ...έρμες αντοχές της οικονομίας είναι το αγαπημένο σλόγκαν των κυβερνητικών παραγόντων - του ΠΑΣΟΚ χτες, της ΝΔ σήμερα - το οποίο ανασύρουν σε κάθε ευκαιρία, για να αρνηθούν αυξήσεις στις συντάξεις και στους μισθούς, τη χρηματοδότηση κοινωνικών τομέων, γενικότερα την ικανοποίηση ώριμων λαϊκών αιτημάτων. Αντίθετα, οι ίδιοι κυβερνητικοί παράγοντες που δικαιολογούν αντιλαϊκές επιλογές στο όνομα «των αντοχών της οικονομίας», δε διστάζουν να αλλάξουν ρόλο και θέση, και από ιδεολόγοι της «ψωροκώσταινας» να μεταλλαχτούν σε προπαγανδιστές «πακέτων» δεκάδων δισ. ευρώ. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση πάνε περίπατο «οι αντοχές της οικονομίας». Σε ρόλο διαχειριστή της πίτας των 40 δισ. ευρώ που καλούνται να μοιράσουν στις διάφορες μερίδες του κεφαλαίου, δεν έχουν θέση οι λογικές λιτότητας. Οταν διαπραγματεύονται με τους κεφαλαιοκρατικούς ομίλους ...παραδόξως τα όρια των αντοχών γίνονται υπέρ το δέον ελαστικά. Τείνουν στο άπειρο.

Παρατήρηση δεύτερη, συνέχεια της πρώτης: Ο πακτωλός των 40 αυτών δισ. ευρώ θα διατεθεί για την ευημερία όλων, θα εξυπηρετήσει το αποκαλούμενο εθνικό συμφέρον; Το 2013, με την ολοκλήρωση των προγραμμάτων, το σύνολο των πολιτών της χώρας και οι εργάτες και οι επιχειρηματίες, οι άνεργοι και οι αυτοαπασχολούμενοι, θα βρεθούν σε καλύτερη θέση; Αυτό θα μπορούσε να γίνει σε μια κοινωνία χωρίς ταξικές διαιρέσεις και χωρίς ανταγωνιστικές κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις. Είναι όμως γνωστό ότι στην ελληνική κοινωνία, στην οποία κυριαρχούν οι κεφαλαιοκρατικές παραγωγικές σχέσεις, το λεγόμενο εθνικό συμφέρον δεν είναι παρά μια επικίνδυνη αυταπάτη, μια φενάκη, την οποία επικαλούνται για να «κοιμίζουν» τις εκμεταλλευόμενες τάξεις. Οτι αυτό που τελικά επικρατεί είναι το ταξικό ανταγωνιστικό συμφέρον και, από την άποψη αυτή, το χρυσοφόρο «ΕΣΠΑ» μπορεί να γίνει ένα νέο επικίνδυνο όπλο στα χέρια της αστικής τάξης. Το οποίο, φυσικά, θα στρέψει κατά των εργαζομένων. Και όπως θα φανεί στη συνέχεια, η θέση αυτή ισχύει απόλυτα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε στην ομιλία του στο Ναύπλιο ο υφυπουργός Οικονομίας Γ. Παπαθανασίου, ο συνολικός προϋπολογισμός των περίπου 40 δισ. ευρώ του «ΕΣΠΑ» 2007 - 2013 αναλύεται στις ακόλουθες 4 παραμέτρους. 1) Η κοινοτική συνδρομή μέσω των διαφόρων ταμείων ανέρχεται σε 20,4 δισ. ευρώ. 2) Η εθνική συμμετοχή (κεφάλαια που θα καταβάλει ο ελληνικός κρατικός προϋπολογισμός) αγγίζει τα 12 δισ. ευρώ. 3) Τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας φτάνουν τα 5,3 δισ. ευρώ. 4) Η προσδοκώμενη συμμετοχή των ιδιωτών θα είναι περίπου 2,5 - 3 δισ. ευρώ στα εν λόγω έργα. Θα πρέπει μάλιστα να πει κάποιος στους κυβερνώντες ότι ακόμη και γι' αυτή τη μικρή - κάτω από 10% - συμμετοχή των ιδιωτών στα έργα θα πρέπει να κρατούν μικρό καλάθι. Γιατί οι ιδιώτες επιχειρηματίες έχουν μάθει να κάνουν δουλειές με ξένο χρήμα - ξένο ώσπου να το ιδιοποιηθούν - και δεν τους αρέσει να πειράζουν το κομπόδεμά τους, όσο μεγάλο και αν είναι. Υπάρχει άλλωστε και η ανάλογη εμπειρία των περιόδων του ΠΑΣΟΚ, όπου μπορούν να προστρέξουν.

Τα παραπάνω από μόνα τους συνιστούν μια αντίφαση, χαρακτηριστική του οικονομικού μας συστήματος. Γιατί όλοι σήμερα αναγνωρίζουν ότι με αφετηρία το μακρινό ήδη 1994 τα επιχειρηματικά κέρδη βρίσκονται σε τροχιά ανόδου, η οποία χρόνο με το χρόνο εντείνεται. Τεράστιες μάζες υπεραξίας οδεύουν κάθε χρόνο στα θησαυροφυλάκια των επιχειρήσεων και των τραπεζών, οι οποίες γνωρίζουν μια παρατεταμένη άνοιξη κερδοφορίας. Κι όμως, βασικός επενδυτικός μοχλός παραμένει το κράτος ή, από τη σκοπιά της ΕΕ, ο διακρατικός ευρωπαϊκός πολιτικός μηχανισμός.

Επί της ουσίας, και το νέο «ΕΣΠΑ» - όπως και τα προηγούμενα Κοινοτικά Πλαίσια - συνιστά μια κρατικομονοπωλιακή ρύθμιση. Μια ρύθμιση ουσιαστικής στήριξης της διαδικασίας αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου και, από την άποψη αυτή, είναι εμφανής ο αποφασιστικός ρόλος του καπιταλιστικού κράτους στο σύνολο των οικονομικών σχέσεων που πραγματοποιούνται στη χώρα. Χρειάζεται δε η επισήμανση αυτή, ώστε να γίνει κατανοητό πόσο υποκριτικό είναι τελικά το σύνθημα του «λιγότερου κράτους». Τα ίδια τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ο ρόλος του καπιταλιστικού κράτους, ως μηχανισμού στήριξης του μονοπωλιακού κεφαλαίου, όχι μόνο δε μειώνεται, αλλά στις σημερινές συνθήκες αυξάνεται. Και δεν αλλάζει σε τίποτα το γεγονός αυτό το ότι ένα σεβαστό μέρος της χρηματοδότησης του «ΕΣΠΑ» προέρχεται από τα ευρωπαϊκά κοινοτικά ταμεία. Σε όλους εκείνους τους ευρωλάγνους που μας υπενθυμίζουν ότι ...η ανάπτυξη της Ελλάδας στηρίζεται στα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων, απλώς θα τους επισημάνουμε ότι ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος της υπεραξίας που αποσπούν τα ευρωπαϊκά μονοπώλια πραγματοποιείται στην ελληνική αγορά. Καθότι η εισαγωγική διείσδυση προς τη χώρα μας καλά κρατεί.

Δε χρειάζεται βέβαια να υπενθυμίσουμε ότι και το «ΕΣΠΑ» αποτελεί ένα επιπλέον εργαλείο προώθησης της περιβόητης στρατηγικής της Λισαβόνας. Σύμφωνα μάλιστα με τον Γ. Παπαθανασίου, «το ποσοστό του ΕΣΠΑ που κατευθύνεται σε δράσεις που εξυπηρετούν τους στόχους της Λισαβόνας κυμαίνεται στο 65%, ενώ στο Γ΄ ΚΠΣ ήταν στο 50%». Από εκεί και πέρα το έργο διακλαδώνεται σε 8 τομεακά και 5 περιφερειακά προγράμματα.

Η κυβέρνηση της ΝΔ, μέσω του «ΕΣΠΑ», συνεχίζει τις πολιτικές των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της χώρας, ώστε το «ελληνικό» κεφάλαιο να είναι σε θέση να διαδραματίσει το διπλό του ρόλο. Αυτό του μεσάζοντα και μεταπράτη (στις σχέσεις του με το ευρωπαϊκό και αμερικανικό κεφάλαιο) και αυτό της ηγεμονικής δύναμης (ως προς τις βαλκανικές και μεσογειακές του βλέψεις).

Από την άποψη αυτή η μερίδα του λέοντος κατευθύνεται και πάλι στο κατασκευαστικό κεφάλαιο, καθώς για τη δημιουργία υποδομών προβλέπεται να διατεθούν 7,4 δισ. ευρώ. Σημαντικά κονδύλια κατευθύνονται σε πολιτικές «αναμόρφωσης» της αγοράς εργασίας και της εκπαίδευσης, με στόχο πάντα τη δημιουργία «πολυκαταρτισμένων», στην ουσία μισοανειδίκευτων και φθηνών - για τις ανάγκες αξιοποίησης από το κεφάλαιο - εργατών. Για το σκοπό αυτό θα διατεθούν συνολικά 5,2 δισ. ευρώ (3 δισ. στο υπουργείο Απασχόλησης με το πρόγραμμα «Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού») και άλλα 2,2 δισ. ευρώ στο υπουργείο Παιδείας για την προώθηση προγραμμάτων κατάρτισης - Πρόγραμμα «εκπαίδευση και διά βίου μάθηση». Σημαντικά κονδύλια, ύψους 2,77 δισ. ευρώ, θα δοθούν στο ΥΠΕΧΩΔΕ για την ανάπτυξη του «πράσινου» καπιταλισμού (Πρόγραμμα «περιβάλλον - αειφόρος ανάπτυξη»), ενώ ακόμη θα διατεθούν 1,7 δισ. ευρώ για το Πρόγραμμα «ανταγωνιστικότητα- επιχειρηματικότητα» και 1,15 δισ. ευρώ για την «ψηφιακή σύγκλιση».

Αγριες διαθέσεις φαίνεται ότι διακατέχουν την κυβέρνηση της ΝΔ για την αγορά εργασίας. Στο πλαίσιο προώθησης της κεντρικά καθοριζόμενης «στρατηγικής για την απασχόληση» είναι αποφασισμένοι να επιφέρουν νέα αποφασιστικά πλήγματα στη σταθερή εργασία και να καθιερώσουν ως κυρίαρχες τις λεγόμενες και ελαστικές μορφές απασχόλησης, οι οποίες, επί της ουσίας, καταργούν κάθε έννοια εργατικής προστασίας.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Γ. Αλογοσκούφη, η κυβέρνηση, μέσω των προγραμμάτων του «ΕΣΠΑ», προτίθεται:

• Να αναμορφώσει 600 προγράμματα σπουδών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
• Να προωθήσει τη συμμετοχή ενός εκατομμυρίου τριακοσίων χιλιάδων (1.300.000)! ατόμων σε δράσεις διά βίου μάθησης. Με δεδομένο ότι το εργατικό δυναμικό της χώρας ανέρχεται στα 5 εκατομμύρια, αυτό απλά σημαίνει ότι ένας στους τέσσερις εργαζόμενους θα περάσουν από τα αντίστοιχα προγράμματα. Αλλα 300.000 άτομα πρόκειται να περάσουν από προγράμματα κατάρτισης.

Πρόκειται για εφιαλτικά στοιχεία, τα οποία αποκαλύπτουν εφιαλτικές προθέσεις. Απλώς λένε ότι δεν μπορούν, αλλά ούτε θέλουν να εγγυηθούν τη σταθερή απασχόληση. Οτι το μέλλον των σημερινών παιδιών που θα επανδρώσουν αύριο την αγορά εργασίας είναι οι δουλειές του ποδαριού των 600 - 700 ευρώ.

Οι άνθρωποι απλώς δηλώνουν τις προθέσεις τους. Αν θα τα καταφέρουν κιόλας, είναι μια άλλη υπόθεση που σηκώνει πολλή συζήτηση...