Στις 7 του Μάρτη ξεκίνησε το 10ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Το Φεστιβάλ μεγαλώνει και δείχνει τα σημάδια των παιδικών ασθενειών. Ο αποκλεισμός αρκετών ελληνικών ταινιών δημιούργησε ένα αντίπαλο ρεύμα.

Στην τελετή έναρξης η διευθύντρια του Φεστιβάλ, Δέσποινα Μουζάκη, διαπίστωσε την ανάπτυξή του, την ποιοτική του άνοδο, χάρη «στη σκληρή δουλειά του καλλιτεχνικού διευθυντή, Δημήτρη Εϊπίδη». Εκείνος μίλησε για τον αριθμό των ταινιών που έχουν προβληθεί, με μια «λογιστική» αντίληψη για τον πολιτισμό, και όχι βάσει του πόσες ταινίες ήταν καλές - κινηματογραφικές και πόσες καθαρά τηλεοπτικές.

Με το ντοκιμαντέρ της Λυδίας Καρρά «Μια ζωή, μια εποχή. Μιχάλης Κακογιάννης» ξεκίνησε το Φεστιβάλ. Μια περιγραφική ταινία, γεμάτη μαρτυρίες σημαντικών καλλιτεχνών: Γιώργος Αρβανίτης, Ουόλτερ Λάσαλι, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Σαρλότ Ράμπλινγκ, κ.ά. Ελειπαν όμως οι απαντήσεις στα γιατί και στα πώς ο Κακογιάννης έφτασε σε αυτή την εκπληκτική κινηματογραφική και θεατρική δημιουργία. Χρειάζεται μια βαθύτερη μελέτη του έργου του Κακογιάννη.

Προβολές σε έξι αίθουσες πραγματοποιούνται στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Οι περισσότερες ταινίες «πνίγονται» από τηλεοπτική αισθητική. Μερικές όμως ξεχωρίζουν.

Θα αναφέρουμε τρεις ταινίες που είχαν ενδιαφέρον. Η ταινία της Εβα Βέμπερ «Η πόλη των γερανών» μιλά ποιητικά για τις σύγχρονες μεγαλουπόλεις. Γερανοί, άνθρωποι, αεροπλάνα, ψηλά κτίρια είναι «πρωταγωνιστές» ενός χορευτικού θεάματος, που δίνει μια γοητευτική άποψη των σύγχρονων μεγαλουπόλεων. Αυτή η ομορφιά κρύβεται πίσω από το απρόσωπο, την αλλοτρίωση στον αστικό χώρο.

Η σαγηνευτική και ανθρώπινη ταινία του Ιάπωνα Καζούγια Γιομαντά «Πούουντζι» θυμίζει τις εθνογραφικές ταινίες στη δεκαετία του 1970. Ο σκηνοθέτης παρακολουθεί τη ζωή μιας μικρής νομάδας στη Μογγολία και φτιάχνει το πορτρέτο της με την αφήγηση ενός Ιάπωνα περιηγητή. Ουσιαστικά, σκιαγραφεί, με αδιόρατες πινελιές, τη σύγχρονη Μογγολία, δείχνοντας τις αντιφάσεις, την ομορφιά, την απλή ζωή και τις βαθιά ανθρώπινες συμπεριφορές.

Η ταινία που μας εξέπληξε ευχάριστα είναι η ισλανδική «Στην άκρη του κόσμου», των Αρι Αλεξάντερ - Εργκις Μάγκνουσον. Η βία και ο βιασμός που έζησαν κάποια παιδιά, σε ένα άσυλο στην κοινότητα Μπρέιδαβικ, τη δεκαετία του 1950, αποτυπώνεται με όμορφο αλλά και σκληρό τρόπο, συγχρόνως. Οι αφηγήσεις, τα παλιά ντοκουμέντα, οι φωτογραφίες, το άσυλο, μονταρισμένα με το αϊζενσταϊνικό μοντάζ, δίνουν τη δυνατότητα να βρούμε τη συνιστώσα αυτών των αφηγήσεων, τη δική μας ιδεολογική θέση και να αντιδράσουμε. Εξαιρετική ταινία που αποδεικνύει ότι το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ μπορεί να συγκινήσει και να αποτελεί έργο υψηλής αισθητικής.