Στόχος η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Στόχος η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων

Τη στόχευση των κομμάτων του ευρωμονόδρομου να ιδιωτικοποιηθούν τα δημόσια πανεπιστήμια αποκαλύπτουν οι πρόσφατες εξελίξεις με το άρθρο 16 και την αναγνώριση των ΚΕΣ

Διακηρυγμένος στόχος της διαδικασίας της Μπολόνια είναι η λειτουργία των δημόσιων πανεπιστημίων με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι μεταρρυθμίσεις της τελευταίας δεκαετίας («αξιολόγηση», πιστωτικές μονάδες, νόμος - πλαίσιο κλπ.), η επιχείρηση αναθεώρησης του άρθρου 16, καθώς και η ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας 36/05, η οποία αναγνωρίζει τα επαγγελματικά δικαιώματα που παρέχουν τα πιστοποιητικά των ΚΕΣ και των ιδιωτικών κολεγίων ως ισότιμα με εκείνα των πτυχίων δημόσιων πανεπιστημίων.

Χέρι βοηθείας στην κυβέρνηση παρέχει το ΠΑΣΟΚ, που κατά το παρελθόν νομοθέτησε την ίδρυση ιδιωτικού πανεπιστημίου (άσχετα αν τελικά έμεινε ανενεργό), ενώ ο Ευάγ. Βενιζέλος έχει εκφράσει νομική γνώμη ότι είναι δυνατή η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων και με το υπάρχον Σύνταγμα. Το παιχνίδι της κυβέρνησης και του ΠΑΣΟΚ παίζει ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, που επιδιώκει να αποπροσανατολίσει τη νεολαία και τους εργαζόμενους, υποστηρίζοντας ότι εφόσον το άρθρο 16 δεν αναθεωρήθηκε, η δημόσια ανώτατη εκπαίδευση έχει ...διασφαλιστεί!

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση «στενεύει» εκβιαστικά τα περιθώρια προς τα ιδρύματα προκειμένου να προχωρήσουν άμεσα στην υλοποίηση του νόμου - πλαισίου, που θεσμοθετεί την ιδιωτικοοικονομική τους λειτουργία. Πέρα από τις πρυτανικές και προεδρικές εκλογές, το βάρος πέφτει στη σύνταξη τετραετών ακαδημαϊκών - αναπτυξιακών προγραμμάτων (business plan) από τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Ηδη, το υπουργείο Παιδείας έχει αποστείλει εγκύκλιο στα ιδρύματα με την οποία ζητάει την κατάθεση των τετραετών προγραμμάτων μέχρι τις 30 Μάη. Οπως ορίζει ρητά ο νόμος - πλαίσιο - και επανέλαβε και ο υπουργός Παιδείας πρόσφατα - η μη κατάθεση τετραετούς προγράμματος εντός χρονοδιαγράμματος ισοδυναμεί με μη χρηματοδότηση του ιδρύματος! Οι Διοικήσεις «τρέχουν να προλάβουν» τις προθεσμίες, με το Πανεπιστήμιο Αθήνας να ζητάει από τα Τμήματα να παραδώσουν τα τετραετή προγράμματα μέχρι τις 26 Μάη και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αντίστοιχα μέχρι τις 23 Μάη.

Στο προσκήνιο η αναγνώριση των κολεγίων

Η κυβέρνηση αναζητά το νομικό «τρικ» για την ίδρυση ή αναγνώριση ιδιωτικών πανεπιστημίων προκειμένου να ασκήσει ακόμα πιο ασφυκτική πίεση στα δημόσια ιδρύματα να εφαρμόσουν τις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις. Την επιτάχυνση της νομικής «εφεύρεσης» για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, ζητάει και η ΕΕ, που στις 6 Μάη απέστειλε στην Ελλάδα αιτιολογημένη γνώμη για τη μη προσαρμογή της με την κοινοτική οδηγία 36/05. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η κυβέρνηση πρέπει να απαντήσει πειστικά ή να νομοθετήσει εντός δυο μηνών τουλάχιστον, διαφορετικά παραπέμπεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο!

Και τι δεν ακούσαμε τις τελευταίες μέρες από τον υπουργό Παιδείας υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων... Είπε ότι χρειάζεται ένα «σοκ» στην Ανώτατη Εκπαίδευση και αυτό δεν είναι άλλο από την αναθεώρηση του άρθρου 16 και την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων! Επί της ουσίας η αναγνώριση ιδιωτικών ιδρυμάτων προχωράει μέσα από τη νομοθετική ρύθμιση για την ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας 36/05 και την αναγνώριση των ΚΕΣ. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί τυπικά το άρθρο 16 να μην αναθεωρείται, ωστόσο πρακτικά προωθείται η συνύπαρξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα στην Ανώτατη Εκπαίδευση.

Η κυβέρνηση επιστρατεύει πλήθος κάλπικων επιχειρημάτων για να «ντύσει» με ελκυστικό περιτύλιγμα την προώθηση της «απελευθέρωσης» της «αγοράς» Ανώτατης Εκπαίδευσης. Υποστηρίζει ότι τα ιδρύματα δήθεν δε θα είναι ιδιωτικά, αλλά «μη κρατικά μη κερδοσκοπικά»! Η αλήθεια όμως είναι ότι τα ιδρύματα αυτά θα είναι ιδιωτικότατα και κερδοσκοπικότατα! Θα λειτουργούν με επιχειρηματικά κριτήρια, οι φοιτητές θα πληρώνουν δίδακτρα, οι καθηγητές θα εργάζονται όπως όλοι οι υπάλληλοι επιχειρήσεων, η διδασκαλία και η έρευνα θα προσαρμόζονται στις επιταγές της αγοράς.

Αλλωστε, ο υπουργός Παιδείας υπογράμμισε ότι «το μη κρατικό μη κερδοσκοπικό πανεπιστήμιο θα επιτρέψει σε ελληνικά και ξένα κεφάλαια να επενδύσουν στην εκπαίδευση στην Ελλάδα». Πέρα από το γεγονός ότι και σήμερα το κεφάλαιο «επενδύει» στην εκπαίδευση, η απελευθέρωση της αγοράς θα επιτρέψει στο κεφάλαιο να περιδιαβαίνει στα πανεπιστήμια (δημόσια και ιδιωτικά) και να παραγγέλνει έρευνα και εκπαίδευση κατά το δοκούν. Για το κεφάλαιο δεν υπάρχει επένδυση χωρίς κέρδος.

Μοχλός πίεσης για τα δημόσια

Η αναγνώριση ιδιωτικών ιδρυμάτων θα πιέσει ακόμα περισσότερο τα δημόσια πανεπιστήμια να προσαρμοστούν γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα στους κανόνες της αγοράς. Αλλωστε, όπως ο ίδιος ο υπουργός σημείωσε, μιλώντας στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου 16, η ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων και η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων οφείλει να συνδυαστεί «με τη θέσπιση ενός αυστηρού πλαισίου εφαρμογής, που θα θέτει συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις λειτουργίας και θα εδραιώνει στο σύνολο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, για όλους τους τύπους των ΑΕΙ, τις αρχές της αυτονομίας, της κινητικότητας, της αξιοκρατίας και της εξωστρέφειας». Ολοι οι «τύποι» των ΑΕΙ, είτε είναι δημόσια είτε ιδιωτικά, θα λειτουργούν με τους ίδιους όρους και τις ίδιες αρχές.

Στο όνομα του «ελεύθερου ανταγωνισμού», τα ιδιωτικά ιδρύματα θα ανταγωνίζονται με τα δημόσια για να λάβουν χρηματοδότηση, με τα δεύτερα να αγωνίζονται για να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους. Ο υπουργός Παιδείας ονομάζει τον ανταγωνισμό «άμιλλα που θα απελευθερώσει τις δυνάμεις του δημόσιου πανεπιστημίου». Στην πραγματικότητα, τα δημόσια πανεπιστήμια θα «τρέχουν» σε μια κούρσα ανταγωνισμού, όπου τα κριτήρια για το ποιο πανεπιστήμιο είναι «ανταγωνιστικό» και ποιο όχι, ποιο χρηματοδοτείται και ποιο όχι, τα θέτει η αγορά. Πρακτικά, τα δημόσια πανεπιστήμια θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε: Υποβάθμιση των σπουδών και των πτυχίων, «σκόντο» στη μόρφωση, προσαρμογή της διδασκαλίας και της έρευνας στις επιδιώξεις των επιχειρήσεων, επιβολή διδάκτρων στους φοιτητές...

Οσο για το επιχείρημα ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα χτυπήσουν «στο σκληρό της πυρήνα την παραπαιδεία», καταρρέει από την ίδια την πραγματικότητα. Στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που συνυπάρχει ιδιωτικός και δημόσιος τομέας, το αποτέλεσμα είναι η καλπάζουσα αύξηση της παραπαιδείας και ταυτόχρονα η τραγική υποβάθμιση του δημοσίου σχολείου.

Οσο κι αν μιλάει η κυβέρνηση για «διευκόλυνση πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση», που δήθεν «θα απελευθερώσει τις μεσαίες και φτωχές οικογένειες από το υψηλό κόστος», πρόκειται για μια ακόμα πλάνη: Τα «φημισμένα» πανεπιστήμια και οι «πρωτοκλασάτες» σχολές θα παραμένουν απλησίαστες για τα παιδιά της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Για την πλειοψηφία των νέων, το μέλλον που ετοιμάζεται είναι να λαμβάνουν γνώσεις μιας χρήσης από τα «πανεπιστήμια», να «χρήζουν» διαρκούς επανακατάρτισης και να είναι φτηνοί και ευέλικτοι εργαζόμενοι.

Στρατηγική σύμπλευση του ΠΑΣΟΚ

Η σύμπλευση του ΠΑΣΟΚ με τη στρατηγική του κεφαλαίου και της ΕΕ, για ιδιωτικοποίηση των δημόσιων πανεπιστημίων είναι γνωστή και διατυπωμένη. Ακριβώς αυτήν τη σύμπλευση, που το ΠΑΣΟΚ την έχει εκφράσει και πρακτικά όταν ήταν κυβέρνηση, αλλά και με τοποθετήσεις στελεχών του, αξιοποίησε η κυβέρνηση την περασμένη εβδομάδα ως επιχειρηματολογία για την εμβάθυνση των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων.

Το γεγονός ότι το 1996, η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε ψηφίσει νόμο για την ίδρυση «Διεθνούς πανεπιστημίου Ελληνικών Σπουδών, ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου», παρά το άρθρο 16, αποτελεί «όπλο» στην επιχειρηματολογία της ΝΔ. Στο ιδιωτικό αυτό «μαγαζί» προβλέπονταν τα δίδακτρα, ωστόσο το «ίδρυμα» έμεινε ανενεργό.

Η θέση του ΠΑΣΟΚ υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι ξεκάθαρη και διατυπωμένη και από τον Γ. Παπανδρέου. Λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές, στις 7 Σεπτέμβρη 2007, σε συνέντευξη στον ΑΝΤ1, ο Γ. Παπανδρέου είχε τονίσει «έχουμε σήμερα στη χώρα μας ιδιωτικά πανεπιστήμια» (σ.σ. τα ΚΕΣ), ενώ είχε υπογραμμίσει: «Είμαι υπέρ του να μπορούν να υπάρχουν μη κερδοσκοπικά, μη κρατικά πανεπιστήμια, τα οποία θα πιστοποιούνται από το δημόσιο».

Στην ίδια συνέντευξη, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είχε επισημάνει ότι «το δημόσιο έχει χρέος να διαμορφώσει τους κανόνες για την ανώτατη εκπαίδευση σε αυτόν το χώρο, τον μη κρατικό», ό,τι δηλαδή λέει και η ΝΔ για «έλεγχο» και «πιστοποίηση» των ΚΕΣ. Οσο για τα δίδακτρα, ο Γ. Παπανδρέου είχε καλέσει «να μην είμαστε δογματικοί σε αυτό» και είχε ταχτεί υπέρ των «βοηθημάτων» στους φοιτητές που έχουν ανάγκη...

Τη νομική «κάλυψη» στις προθέσεις της κυβέρνησης έχει διατυπώσει ο Ευάγ. Βενιζέλος, σε βιβλίο του («Ατζέντα 16»), όπου σημειώνει ότι «η ισχύουσα διάταξη της παρ. 5 του άρθρου 16 (...) επιτρέπει στον κοινό νομοθέτη να θεσπίσει ειδικό νόμο για την ίδρυση μη κρατικών - μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων με τη μορφή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου», ενώ σε άλλο σημείο επισημαίνει: «Δεν πειράζει φυσικά αυτή η δυνατότητα να προβλεφτεί και ρητά στο Σύνταγμα».

Η στόχευση για ιδιωτικοποίηση και επιχειρηματική λειτουργία των δημόσιων πανεπιστημίων είναι κοινή στα κόμματα του ευρωμονόδρομου, αποτελεί πυρήνα των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων που απορρέουν από τη στρατηγική της Λισαβόνας και τη διαδικασία της Μπολόνια.

Ελένη ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ