Γνώριζα, βέβαια, εκ πείρας τη μυστηριώδη γοητεία αυτού του «Βασιλικού παιγνιδιού», του μοναδικού απ' όλα όσα επινόησε ο άνθρωπος που με ανωτερότητα ξεφεύγει από την τυραννία της τύχης και δε χαρίζει τις δάφνες της νίκης παρά μόνο στην εξυπνάδα, ή μάλλον σ' ένα ορισμένο είδος εξυπνάδας.

Μήπως, όμως, αδικούμε το σκάκι ονομάζοντάς το παιγνίδι; Δεν είναι μια επιστήμη κι αυτό, μια τέχνη, κάτι μετέωρο ανάμεσα στα δύο ίσως σαν τη σαρκοφάγο του Μωάμεθ που αιωρείται μεταξύ ουρανού και γης, μια σύνθεση μοναδική που ενώνει όλα τα ζεύγη των αντιθέτων;

Πανάρχαιο κι όμως διαρκώς νέο. Μηχανικό στη διάταξή του, δε λειτουργεί παρά μόνο χάρη στη φαντασία. Περιορισμένο σ' ένα στενό γεωμετρικό πλαίσιο και ταυτόχρονα απεριόριστο στους συνδυασμούς του. Εξελισσόμενο ασταμάτητα αλλά παντοτινά στείρο.

Μια σκέψη που δεν οδηγεί πουθενά, μια άλγεβρα που δεν υπολογίζει τίποτα, μια τέχνη χωρίς έργα, μια αρχιτεκτονική χωρίς υλικό.