Η Συνθήκη του Μάαστριχτ πυροδότησε μια σειρά από διεργασίες τόσο στην οικονομία όσο και γενικότερα. Ηρθε, στις τότε συνθήκες, να απαντήσει στις νέες ανάγκες της ευρωπαϊκής πλουτοκρατίας, στην ανάγκη τους να διευρύνουν την ανταγωνιστικότητά τους, να αποβάλουν όσα πλέον κρίνονταν περιττά και αναχρονιστικά, να μοιράσουν νέους ζωτικούς χώρους και αγορές.

Αιχμή του δόρατος για την ντόπια πλουτοκρατία ήταν το τραπεζικό κεφάλαιο. Με κεντρικά σχεδιασμένο τρόπο και με τη στήριξη από το κράτος και τις κυβερνήσεις του δικομματισμού, πρωταγωνίστησε στις διεργασίες συγκέντρωσης κεφαλαίων, επέκτασης - επιχειρηματικής διείσδυσης, αρχικά μέσα στη χώρα και στη συνέχεια στην ευρύτερη γειτονική - ζωτική περιοχή. Ο κεντρικός σχεδιασμός για την εφαρμογή των σαρωτικών αναδιαρθρώσεων της περιόδου έχει να κάνει με τις βασικές -στρατηγικές κατευθύνσεις του μεγάλου κεφαλαίου στο πλαίσιο της ΕΕ. Τα υπόλοιπα ήταν αποτέλεσμα και επιχειρηματικών συμφωνιών και τακτικών από τις μερίδες του τραπεζικού κεφαλαίου. Το σημερινό τοπίο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα ελάχιστα θυμίζει τις αρχές της περασμένης δεκαετίας (του 1990), πριν από την εφαρμογή της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Ολα όσα μεσολάβησαν ακριβοπληρώθηκαν από τα λαϊκά στρώματα. Η υπερσυσσώρευση κερδών από τις ντόπιες τράπεζες, με μια σειρά δραστηριότητες εκείνης της περιόδου, αποτέλεσε την ικανή και αναγκαία συνθήκη πάνω στην οποία πάτησαν οι εξαγορές τραπεζών στα Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή. Αποτέλεσμα: Σήμερα, περίπου το 25% από τα κέρδη του ντόπιου τραπεζικού κεφαλαίου προέρχεται από τις μπίζνες τους στο εξωτερικό, με τη συνολική μάζα των κερδών να συνεχίζει να αυξάνει με εξουθενωτικούς ρυθμούς.

Ας δούμε τις σαρωτικές αναδιαρθρώσεις του ευρωμονόδρομου:

• Στις απαρχές της δεκαετίας του '90 ο δανεισμός των νοικοκυριών στις τράπεζες βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα.
• Εξαγορές - συγχωνεύσεις: Μέσα στη δεκαετία του '90 ξεκινούν και στη συνέχεια εντείνονται οι μεγάλες μετοχοποιήσεις των τραπεζών που βρίσκονταν στον έλεγχο της κυβερνήσεων. Ταυτόχρονα, κάνει την εμφάνισή του ένας νέος κύκλος συγκέντρωσης τραπεζών. Με φόντο τις κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, γιγαντώνονται τα μονοπώλια. Από τα μέσα της δεκαετίας οι εξαγορές - συγχωνεύσεις παίρνουν εκρηκτικές διαστάσεις. Ας θυμηθούμε μερικές: Η Eurobank (όμιλος Λάτση) εξαγοράζει την Interbank (1996) και αμέσως μετά τα υποκαταστήματα στην Ελλάδα της Credit Lyonais. Το 1998 βάζει πόδι στην «Εργασίας» και εξαγοράζει την Τράπεζα Αθηνών (μέχρι τότε συνιδιοκτήτες ήταν η Εθνική Τράπεζα και Κορεάτες μεγαλοεπιχειρηματίες). Την ίδια χρονιά (1998) ο όμιλος Λάτση εξαγοράζει και την Τράπεζα Κρήτης. Δυο χρόνια αργότερα (2000) με «επιθετική εξαγορά» και σε συνεργασία με τη γερμανική Deutsche Bank συγχωνεύεται ολοκληρωτικά με την Τράπεζα Εργασίας, για την οποία κονταροχτυπήθηκαν με την Πειραιώς. Οι Γερμανοί τραπεζίτες της Deutsche Bank στα τέλη του 2003 αποχώρησαν από τον όμιλο Λάτση, πουλώντας το 9,3% των μετοχών τους, σε αναζήτηση ακόμη μεγαλύτερων αποδόσεων και ευκαιριών σε άλλες, κυρίως γειτονικές τους, χώρες (Τσεχία, Πολωνία). Στο διάστημα της εδώ παραμονής του το γερμανικό τραπεζικό μονοπώλιο απέσπασε αστρονομικά ποσά για προμήθειες σε διάφορες εκδουλεύσεις για λογαριασμό των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ (σύμβουλοι ιδιωτικοποιήσεων, κρατικό χρέος, προμήθειες κ.ά.). Η Alpha bank (όμιλος Κωστόπουλου) τελειώνει - και τυπικά - την απορρόφηση της Ιονικής το 2000. Η Πειραιώς, την οποία ήδη από το 1992 είχε εκχωρήσει σε ιδιώτες η Εμπορική Τράπεζα, εξαγοράζει και τη Μακεδονίας - Θράκης (1998). Στα τέλη της δεκαετίας συγχωνεύεται και με τη Χίος (συμφερόντων Βαρδινογιάννη) και το 2002 αποσπά και τη μέχρι τότε υπό δημόσιο έλεγχο ΕΤΒΑ. Αρχές του 2004 είχαν εκχωρήσει και τη Γενική Τράπεζα στον γαλλικό τραπεζικό όμιλο Societe Generale. Στα επόμενα χρόνια τελειώνουν και οι τελευταίες εκκρεμότητες με τις υπό κρατικό έλεγχο τράπεζες: Εθνική και Εμπορική (η τελευταία πέρασε στη γαλλική Gredit Agricole) παραδόθηκαν πλήρως στους ιδιώτες από τις κυβερνήσεις του δικομματισμού, που λειτούργησαν συμπληρωματικά η μία στην άλλη στο πλαίσιο της ίδιας ακριβώς πολιτικής... Σχετικά πρόσφατα, με αιχμή τον επιχειρηματικό όμιλο της Μάρφιν, εκδηλώθηκε και στο χρηματοπιστωτικό τομέα νέα συγκέντρωση κεφαλαίων με την τριπλή συγχώνευση Μάρφιν - Εγνατία Τράπεζα - Λαϊκή Κύπρου.
• Ενόψει της διαδικασίας σύγκλισης με την ΟΝΕ, οι τραπεζίτες αποσπούν αμύθητα ποσά από τον κοινωνικά παραγόμενο πλούτο. Εν προκειμένω, ας σταχυολογήσουμε ορισμένες από τις δραστηριότητές τους: Τα παιχνίδια τους με την πάλαι ποτέ δραχμή και τις διαδοχικές υποτιμήσεις του νομίσματος. Τις συνεχείς παρεμβάσεις από την Τράπεζα της Ελλάδας με τη διάθεση ζεστού χρήματος για την ικανοποίηση των ορέξεων των τραπεζών. Το ανεβοκατέβασμα των δραχμικών επιτοκίων στη διατραπεζική αγορά. Τα παιχνίδια με τα κρατικά ομόλογα, δηλαδή με το κρατικό χρέος που άρχισε να παίρνει εξουθενωτικούς ρυθμούς. Και ακόμη τη Σοφοκλέους, μέσω της οποίας πλουτοκράτες (και τραπεζίτες) άντλησαν ζεστό και δωρεάν χρήμα με τα πολύ γνωστά αποτελέσματα για τα θύματά τους. Αυτά και άλλα ήταν τα συμπαρομαρτούντα της περιόδου της σύγκλισης με την ΟΝΕ, της πολιτικής των αναδιαρθρώσεων σε όφελος του μεγάλου κεφαλαίου, του «εκσυγχρονισμού» στη βάση της εξυπηρέτησης των νέων αναγκών τους για το μοίρασμα κλάδων και αγορών.

Αυτός ήταν ο μονόδρομος της ΟΝΕ. Ξεκίνησε με το Μάαστριχτ και τη σύμφωνη γνώμη ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ. Οι αναδιαρθρώσεις της προηγούμενης περιόδου έστρωσαν το χαλί για την επέκταση των ντόπιων τραπεζικών ομίλων και στον ευρύτερο ζωτικό χώρο. Η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα εξαγορά είναι αυτή της τουρκικής Φινάνσμπανκ από τον όμιλο της Εθνικής Τράπεζας. Είναι απόλυτα βέβαιο ότι η συγκέντρωση θα συνεχιστεί τόσο μέσα στη χώρα όσο και στο εξωτερικό. Οι ντόπιες τράπεζες ήδη έχουν αποσπάσει πολύ μεγάλα μερίδια και πρωταγωνιστούν και στη βαλκανική τραπεζική αγορά. Στη βάση αυτών των εξελίξεων, η Τράπεζα της Ελλάδας (από το 2002) με μια ακόμη κρατικομονοπωλιακού χαρακτήρα ρύθμιση αναλαμβάνει την εποπτεία των ντόπιων τραπεζών και για τις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους στις αγορές του εξωτερικού.

Η τρέχουσα δεκαετία επίσης αποδεικνύεται χρυσή για τους τραπεζίτες: Με βάση τα επίσημα στοιχεία των ισολογισμών στο διάστημα 2000-2007 μοιράστηκαν αστρονομικά κέρδη ύψους 20 δισ. ευρώ!

Η ανταγωνιστικότητα του τραπεζικού κεφαλαίου ενισχύθηκε και ενισχύεται απλόχερα και από τη σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ. Για παράδειγμα, το οριστικό ξεμπέρδεμα με την Εθνική Τράπεζα έγινε επί των ημερών της. Ομως η «νέα τομή» αφορά στη συρρίκνωση των ασφαλιστικών εισφορών από την πλευρά του τραπεζικού κεφαλαίου. Είναι η εξέλιξη της βαθμιαία κλιμακούμενης επίθεσης κυβέρνησης και πλουτοκρατίας με στόχο τα ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα, στις κατευθύνσεις που απαιτούν οι διεθνείς ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί (ΔΝΤ, ΕΕ κ.ά.) και οι ενώσεις συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου. Το κέρδος από τη νέα κρατικομονοπωλιακή λύση φτάνει για τις τράπεζες που ευνοήθηκαν (όπως Εθνική, Εμπορική, Πειραιώς κ.ά.) σε πολλά εκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Η εξέλιξη συνεπάγεται πολλά περισσότερα διαθέσιμα κεφάλαια και κέρδη για τους τραπεζίτες. Ο λοιπός «ανταγωνισμός» είχε ήδη κερδίσει να καταβάλλει χαμηλότερες ασφαλιστικές εισφορές από τα προηγούμενα χρόνια...

Μια ακόμη κρατικομονοπωλιακή ρύθμιση που σχεδίασε και εφαρμόζει σήμερα η κυβέρνηση της ΝΔ είναι οι «συμπράξεις» ανάμεσα σε κράτος και ιδιώτες. Τις εποφθαλμιούν και οι τραπεζίτες, αναλαμβάνοντας το ρόλο του χρηματοδότη και συμβούλου ιδιωτικών κεφαλαίων, που ετοιμάζονται να βάλουν κάτω από τη δική τους πολύχρονη διαχείριση και εκμετάλλευση τα μεγάλα και μικρότερα έργα υποδομής, κρατικές υπηρεσίες, με στόχο τη μεγέθυνση της κερδοφορίας τους.