Δεν επιβάλλεται φόρος άτυπης δωρεάς στις περιπτώσεις που κάποιο φυσικό πρόσωπο αγοράζει ακίνητο για το οποίο δικαιούται απαλλαγή από το φόρο μεταβίβασης ακινήτου ως πρώτη κατοικία. Ο φόρος άτυπης δωρεάς δεν επιβάλλεται για το ποσό μέχρι του οποίου έτυχε της απαλλαγής, ενώ για την αξία του ακινήτου ή για το καταβληθέν τίμημα που υπερβαίνουν το ποσό της απαλλαγής, επιβάλλεται ο σχετικός φόρος. Αυτό διευκρινίζεται μεταξύ άλλων σε εγκύκλιο που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Οικονομικών σχετικά με τις περιπτώσεις επιβολής φόρου άτυπης δωρεάς για την αγορά ακινήτου ή την ανέγερση οικοδομής από πρόσωπο που στερείται εισοδημάτων ή τα εισοδήματά του δεν είναι επαρκή για να καλύψουν το σύνολο της απαιτούμενης δαπάνης.

Διευκρινίζεται ακόμη ότι για την επιβολή του φόρου άτυπης δωρεάς λαμβάνονται υπόψη:

• Προκειμένου για αγορά ακινήτου, η αντικειμενική αξία του ακινήτου κατά το χρόνο της αγοράς, εφόσον αυτή είναι μεγαλύτερη από το αναγραφόμενο στο μεταβιβαστικό συμβόλαιο τίμημα. Αν πρόκειται για ακίνητο που βρίσκεται σε περιοχή όπου δεν ισχύει το αντικειμενικό σύστημα, λαμβάνεται υπόψη η αξία του ακινήτου όπως προσδιορίστηκε οριστικά από την εφορία, εφόσον αυτή είναι μεγαλύτερη από το τίμημα που αναγράφεται στο συμβόλαιο.
• Προκειμένου για ανέγερση οικοδομής, η αντικειμενική αξία του κτίσματος, εφόσον αυτή είναι μεγαλύτερη από τη συνολική δαπάνη που πραγματοποιήθηκε, όπως αυτή προκύπτει από τα νόμιμα παραστατικά.

Στην ίδια εγκύκλιο υπενθυμίζεται ακόμη ότι το ποσό της απαλλαγής από το φόρο μεταβίβασης ακινήτων ανέρχεται:

• Για αγορά οικοπέδου από άγαμο σε 8.050.000 δρχ. και από έγγαμο σε 14.950.000 δρχ., προσαυξανόμενο κατά 1.955.000 δρχ. για κάθε παιδί.
• Για αγορά οικίας ή διαμερίσματος από άγαμο σε 17.250.000 δρχ. και από έγγαμο σε 27.600.000 δρχ., προσαυξανόμενο κατά 5.750.000 δρχ. για κάθε παιδί.

Τέλος, επισημαίνεται ότι σε κάθε περίπτωση ανέγερσης οικοδομής από φυσικό πρόσωπο η οποία αποτελεί γι' αυτό πρώτη κατοικία, για την αξία της οικοδομής που αναλογεί στο εμβαδό που θεωρείται ότι καλύπτει τις στεγαστικές ανάγκες αυτού και της οικογένειάς του, δεν επιβάλλεται φόρος άτυπης δωρεάς. Ο φόρος αυτός επιβάλλεται όμως για την αξία της οικοδομής ή για τη δαπάνη ανέγερσης αυτής, που αναλογούν στο πάνω από το απαλλασσόμενο εμβαδό αυτής. Η νομοθεσία ορίζει πως οι στεγαστικές ανάγκες καλύπτονται εφόσον ο φορολογούμενος έχει δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας σε άλλη οικία ή διαμέρισμα επιφάνειας 35 τ.μ. προκειμένου για άγαμο, ή 70 τ.μ. προκειμένου για έγγαμο, προσαυξανόμενο κατά 15 τ.μ. για κάθε παιδί.