Το Μάη του 2009, κατά την επίσκεψή του στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο Γάλλος Πρόεδρος, Σαρκοζί, παρέστη στην τοποθέτηση του πρώτου «λίθου» για την κατασκευή του παραρτήματος του Μουσείου του Λούβρου στο Αμπου Ντάμπι. Ο «Ρ» σχολίαζε, μεταξύ άλλων (ένθετο «7 μέρες μαζί» 26/7/2009): Σε κάθε άλλη περίπτωση, η εν λόγω είδηση θα ήταν περισσότερο "κοσμικού" ενδιαφέροντος. Εν προκειμένω, όμως, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό γεγονός για τον τρόπο που ο καπιταλισμός αντιλαμβάνεται τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς και, πιο συγκεκριμένα, των μουσείων».

Την περασμένη Κυριακή, η εφημερίδα «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ανέφερε ότι ο εμίρης του Κατάρ, σεΐχης Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ Θανί, ενδιαφέρεται να αγοράσει το γνωστό «οίκο» δημοπρασιών έργων τέχνης, «Κρίστις». Είναι χρήσιμο να ληφθεί υπόψη πως οι «Κρίστις» όσο και οι επίσης γνωστοί «Σόθμπις» είναι οι μεγαλύτερες εταιρείες δημοπρασιών στον κόσμο και διακινούν, μεταξύ άλλων, και αρχαιότητες, η προέλευση των οποίων ενίοτε αμφισβητείται ως προς τη «νομιμότητά» της. Σε κάθε περίπτωση, αυτοί οι δύο «οίκοι» «συμβολοποιούν» ένα σημαντικό εννοιολογικό μέρος του όρου, «εμπορευματοποίηση της τέχνης».

Αυτή η συνέχεια της «πολιτιστικής» δραστηριότητας των «πετρελαιάδων» του Περσικού Κόλπου και της Αραβικής Θάλασσας, αν και αποτελεί ένα μόνο μέρος της επενδυτικής «μανίας» στην οποία επιδίδονται τα τελευταία χρόνια σε μία «γκάμα» κλάδων που ξεφεύγουν του άμεσα ενεργειακού, ωστόσο, αποτελεί μία ακόμη σαφή ένδειξη του αυξανόμενου ρόλου της τέχνης - ή τουλάχιστον της αγοραίας εκδοχής της - στις προσπάθειες του συστήματος να δημιουργήσει αμυντικά «αναχώματα» στις συνέπειες της σημερινής, αλλά και των επερχόμενων οικονομικών κρίσεων. Στην προκειμένη περίπτωση, του Κατάρ δηλαδή και των ΗΑΕ, εκτός της κρίσης υπάρχει και η μελλοντική πιθανότητα να πάψει το πετρέλαιο να αποτελεί πηγή κερδοφορίας, οπότε είναι φυσικό ένα μέρος των συσσωρευμένων υπερκερδών τους να προσανατολίζονται στη δημιουργία υποδομών που μπορούν να αποτελέσουν στο μέλλον εναλλακτικές πηγές κερδοφορίας. Και ο πολιτισμός, σε συνδυασμό με τον τουρισμό, τις κατασκευές και τα ακίνητα, φαίνεται ότι αποτελούν κλάδους - «κελεπούρια» για τους εμίρηδες. Αλλωστε, ο προσανατολισμός των «πετροδόλαρων» σε επενδύσεις στον πολιτιστικό τομέα «αντανακλά» - τηρουμένων των αναλογιών και του τρόπου που εκφράζεται - τη μετατροπή, από την ΕΕ, του πολιτισμού σε πεδίο αύξησης της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου.

Βέβαια, είναι νωρίς να βγουν ασφαλή συμπεράσματα για το πώς και κατά πόσον ο πολιτιστικός τομέας θα είναι το μελλοντικό «Ελντοράντο» του καπιταλισμού. Προς το παρόν όμως, τα κέρδη ρέουν άφθονα από τις «πολιτιστικές μπίζνες» και οι προσδοκίες αυξάνονται. Το «Λούβρο» του Αμπου Ντάμπι και η «πολιτιστική» επιθετικότητα του Κατάρ αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Γι' αυτό και οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» σημειώνουν ότι το Κατάρ, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου στον κόσμο, στοχεύει, επενδυτικά, σε τράπεζες και ακίνητα, αλλά το εμιράτο έχει μεγάλες φιλοδοξίες και στον πολιτισμό.

Πριν δύο χρόνια στο Κατάρ εγκαινιάστηκε το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης, ενώ το Δεκέμβρη αναμένονται τα εγκαίνια του Μουσείου Σύγχρονης Αραβικής Τέχνης. Εμπειρογνώμονες της πολιτιστικής «αγοράς» εκτιμούν ότι και άλλα μουσεία θα «ξεφυτρώσουν» στην αραβική άμμο τα επόμενα χρόνια. Εξάλλου, τα μέλη της κυβερνώσας οικογένειας του Κατάρ είναι συλλέκτες έργων τέχνης εδώ και χρόνια και πολύ καλοί πελάτες και των «Κρίστις» (σ.σ. οι οποίοι παρεμπιπτόντως δηλώνουν ότι δεν έχουν λάβει κάποιο επίσημο αίτημα εξαγοράς από το εμιράτο).

Για τον εμίρη Χαμάντ αλ Θανί, τα πράγματα είναι «απλά»: «Χτίζουμε ένα μουσείο και μέσω των "Κρίστις" μπορούμε να αποκτούμε τα απαραίτητα αντικείμενα γι' αυτό το μουσείο»! Δηλαδή, για ποιο λόγο να κουράζεσαι να αγοράζεις όλα τα παιχνίδια... όταν μπορείς να έχεις το μαγαζί των παιχνιδιών...

Ενα τέτοιο καινούριο «παιχνίδι» είναι και τα έργα τέχνης για τους εμίρηδες. Ακόμη και η βρετανική εφημερίδα «Τέλεγκραφ» έγραφε πέρυσι για «μυστικοπαθές καταναλωτικό ξεφάντωμα» των εμίρηδων, προσθέτοντας ότι «ο κόσμος της τέχνης» υποπτευόταν για καιρό ότι τα Εμιράτα «αλώνουν» τις ιδιωτικές «συλλογές» και κλείνουν αβέρτα συμφωνίες εξαγοράς έργων σπουδαίων ζωγράφων. Μάλιστα, μερικά από αυτά τα έργα που «φιγουράρουν» σε εκθέσεις σε υπερπολυτελή ξενοδοχεία του Αμπου Ντάμπι... θεωρούνται «εξαφανισμένα»...

Αλλά με ακριβώς τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζει την τέχνη και τον πολιτισμό και η Δύση του... «Διαφωτισμού», η οποία, παρά τα παραπάνω, ανοίγει «παραρτήματα» μουσείων της στην έρημο και δεν έχει κανένα πρόβλημα να δει καλλιτεχνικούς θησαυρούς της στο Κατάρ. Προφανώς, αυτήν την «μπίζνα» εννοεί η ΕΕ με βαρύγδουπους όρους όπως «πολυ-πολυτισμικότητα». Στο κάτω - κάτω, από την Ευρώπη είναι οι «εμπειρογνώμονες» που με αφορμή το «Λούβρο» του Αμπου Ντάμπι και το «πανηγύρι» των έργων τέχνης εκτιμούσαν ότι τα εμιράτα «στηρίζουν» με αυτούς τους τρόπους την «αγορά», εν μέσω οικονομικής κρίσης...