Ολοένα πιο τεταμένη και περίπλοκη γίνεται η κατάσταση στη Συρία όπου από τα μέσα Μάρτη βρίσκονται σε εξέλιξη διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της ηγεσίας Ασαντ. Η ενημέρωση σχετικά με τα τεκταινόμενα δίνεται με το σταγονόμετρο από τα επίσημα ΜΜΕ και, από την άλλη, μοναδική δίοδος πληροφοριών παραμένει το διαδίκτυο, το οποίο επικαλείται συνεχώς και το δίκτυο «αλ Τζαζίρα», μεταδίδοντας στοιχεία και εικόνες που κανείς δεν μπορεί να διασταυρώσει ως προς την αυθεντικότητά τους.

Η Δαμασκός επιμένει ότι βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα ευρύτερο σχέδιο αποσταθεροποίησης το οποίο υλοποιείται από «ένοπλες εγκληματικές ομάδες». Από την άλλη, σειρά αντικαθεστωτικών οργανώσεων και ανθρωπιστικών ΜΚΟ, των οποίων τόσο η χρηματοδότηση όσο και τα βαθύτερα κίνητρα δεν μπορεί παρά να προσεγγίζονται με επιφυλακτικότητα, καταγγέλλουν ένα ατελείωτο λουτρό αίματος αμάχων πολιτών, που σφαγιάζονται αδιακρίτως από τις ένοπλες δυνάμεις.

Πίσω από αυτό το θολό τοπίο το βέβαιο είναι ότι κατά εκατοντάδες περνούν τα τελευταία εικοσιτετράωρα Σύροι πολίτες τα σύνορα με την Τουρκία. Βέβαιο είναι, με βάση τουλάχιστον τις εικόνες που μεταδίδονται, ότι η πλειοψηφία όσων εμφανίζονται να διαδηλώνουν πρόσκεινται, άμεσα ή έμμεσα, σε θρησκευτικού χαρακτήρα οργανώσεις και αυτό αποδεικνύεται από τις χωριστές, κατά κύριο λόγο, διαδηλώσεις ανδρών και γυναικών, αλλά και από την αμφίεση των τελευταίων.

Επίσης βέβαιο είναι ότι οι συριακές αρχές, παρά τις αλλεπάλληλες διαβεβαιώσεις τους για ελεύθερη πρόσβαση παντού σε επιτροπές του ΟΗΕ και του Ερυθρού Σταυρού, δεν το έχουν πράξει. Οπως δεν έχουν υλοποιηθεί, λόγω όπως αναφέρεται των συνεχιζόμενων ταραχών, και οι εξαγγελίες του Προέδρου Ασαντ για άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που ισχύει στη χώρα από το 1963 και για μεταρρυθμίσεις ως προς την ελευθερία του Τύπου, τη σύσταση και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων. Παρ' όλα αυτά, δόθηκε γενική αμνηστία στους πολιτικούς κρατουμένους την περασμένη βδομάδα.

Στη συνολική αυτή ανησυχητική κατάσταση ήρθε να προστεθεί στα τέλη της εβδομάδας η είδηση ότι στην πόλη Τζισρ αλ Σουγκούρ, κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, έχασαν τη ζωή τους 123 στρατιώτες, μέσα σε μία μόλις μέρα. Ουδείς γνωρίζει τις ακριβείς συνθήκες κατά τις οποίες συνέβη αυτό. Αναμφισβήτητα, όμως, αποτελεί εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη και οδήγησε πολλούς αναλυτές στην εκτίμηση ότι το ενδεχόμενο η όλη κατάσταση να λάβει διαστάσεις εμφυλίου δε θα πρέπει να θεωρείται, πλέον, απίθανο.

Και ενώ το τοπίο, εσωτερικά, ως προς τα πραγματικά γεγονότα παραμένει συγκεχυμένο, η κατάσταση αρχίζει να αποσαφηνίζεται, σταδιακά, ως προς τη στάση και τις επιδιώξεις ορισμένων περιφερειακών και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Είναι προφανές ότι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία δεν προτίθενται ν' αναλάβουν στρατιωτική δράση απέναντι στη Συρία.

Αυτό όχι μόνο γιατί, ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, έχουν πολλά μέτωπα ανοιχτά (Ιράκ, Αφγανιστάν, Λιβύη), αλλά και γιατί γνωρίζουν πολύ καλά ότι αν πληγεί η Συρία, ανοίγει το «κουτί της Πανδώρας» για όλη την περιοχή, με δεδομένες τις στενές σχέσεις της Δαμασκού με οργανώσεις όπως η «Χεζμπολλάχ» και η «Χαμάς», την άμεση σύνδεσή της με το Λίβανο, αλλά και λόγω της αμυντικής συμφωνίας της Συρίας με το Ιράν. Επιπλέον, οι Ρωσία και Κίνα δηλώνουν, προς το παρόν τουλάχιστον, κατηγορηματικά αντίθετες ακόμη και στη λήψη επιπλέον κυρώσεων, με χαρακτηριστική την αντίδραση της Μόσχας που δηλώνει σε κάθε δυνατή ευκαιρία ότι «δεν υπάρχει κανένας λόγος λήψης μέτρων, εφόσον το οτιδήποτε συμβαίνει εντός Συρίας δεν απειλεί τη σταθερότητα και την ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής».

Η μη επιλογή της στρατιωτικής λύσης δε σημαίνει, φυσικά, ότι οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις που έχουν υιοθετήσει και υποβοηθούν την επιχειρηματολογία της αντιπολίτευσης δε θα ήθελαν μια «πιο συνεργάσιμη» συριακή ηγεσία από αυτήν του Μπάσαρ αλ Ασαντ, ο οποίος, πάντως, τα τελευταία χρόνια είχε συσφίξει σημαντικά τις σχέσεις του με τη Δύση σε όλα τα επίπεδα. Είναι γνωστό ότι η Ουάσιγκτον από το 2006 χρηματοδοτούσε αντικαθεστωτικές οργανώσεις (φέρεται να έχει δώσει 6 εκατομμύρια δολάρια) και κυρίως το Εθνικό Μέτωπο Σωτηρίας της Συρίας, που εδρεύει στο Βέλγιο, και ιδρύθηκε από τον Αμπντέλ Αλί Κχαντάμ, δεξί χέρι του Χαφέζ αλ Ασαντ.

Ο Κχαντάμ, ο οποίος έχει συγγενικούς δεσμούς με τη σαουδαραβική βασιλική οικογένεια (οπότε μπορεί κανείς εύκολα ν' αντιληφθεί ότι μπορεί να λάβει και από εκεί χρηματοδότηση, καθώς και η Σ. Αραβία επιδιώκει ενεργότερο ρόλο στα τεκταινόμενα), πέρασε από όλα τα κυβερνητικά πόστα ασφαλείας και υπήρξε σημαίνον στέλεχος του καθεστώτος. Παραιτήθηκε και αυτο-εξορίστηκε στη Γαλλία, το 2005, καταγγέλλοντας, τότε, την ηγεσία του Μπάσαρ αλ Ασαντ και διαμαρτυρόμενος, επί της ουσίας, επειδή δεν πέρασε στα χέρια του η εξουσία, όπως θεωρούνταν δεδομένο. Το ζήτημα, βέβαια, είναι ότι ο Κχαντάμ, και οι συν αυτώ, δεν έχουν λαϊκό έρεισμα αφού είναι ταυτισμένος με όλα όσα οι διαδηλωτές καταλογίζουν στην ηγεσία Ασαντ.

Αντίθετα, ο παράγοντας εκείνος που εμφανίζεται να έχει ισχυρό λαϊκό έρεισμα είναι η ισλαμική οργάνωση «Αδελφοί Μουσουλμάνοι», οι οποίοι είχαν υποστεί σκληρή καταστολή από τον Χαφέζ αλ Ασαντ το 1982, στη Χάμα, οπότε φέρονται να σκοτώθηκαν 10.000-20.000 μέλη τους. Την εντονότερη παρουσία τους μοιάζει να επιβεβαιώνει και το γεγονός ότι σειρά υπαρκτών προβλημάτων, τα οποία προκαλούν δικαίως την οργή του συριακού λαού, ερμηνεύονται σχεδόν αποκλειστικά μέσα από το πρίσμα των θρησκευτικών σεχτών και δογμάτων (η μειοψηφία των αλεβιτών απέναντι στην πλειοψηφία των σουνιτών κ.ο.κ.). Πρόκειται για επιχειρηματολογία που συμμερίζονται και οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, που «στηρίζουν» την αντιπολίτευση, αφού πρόκειται, αποδεδειγμένα, για έναν πολύ καλό τρόπο πρόκλησης διχασμού στους κόλπους ενός πληθυσμού, καθιστώντας τον, έτσι, πολύ πιο εύκολα χειραγωγήσιμο.

Τη δράση των «Αδελφών Μουσουλμάνων» όχι μόνο στη Συρία, αλλά στο σύνολο του αραβικού κόσμου υποστηρίζει ανοιχτά η Τουρκία, «εξάγοντας» ως πρότυπο το μοντέλο του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και ενισχύοντας τη θέση της ως περιφερειακή δύναμη. Είναι σαφές ότι δεν είναι τυχαίες ούτε οι αλλεπάλληλες «παραινετικές δηλώσεις» Ερντογάν προς τις αραβικές ηγεσίες της περιοχής, ούτε οι συνεχόμενες αναφορές των διαφόρων ισλαμικών κομμάτων στο «τουρκικό μοντέλο», ούτε οι πρόσφατες «προειδοποιήσεις» του ότι «η Τουρκία δε θα ανεχτεί μια νέα Χάμα». Αν και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός φέρεται έτοιμος να συνομιλήσει (για να προσεταιριστεί) και τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους», κάτι τέτοιο, προς το παρόν τουλάχιστον, στην περίπτωση της Συρίας δεν φαίνεται να έχει αποδώσει τους αναμενόμενους καρπούς.

Οι μεγαλεπήβολες επιδιώξεις του τουρκικού κεφαλαίου έρχονται σε αντίθεση με αυτές του πάλαι ποτέ καλού του συμμάχου, του ισραηλινού. Η ισραηλινή ηγεσία «δεν τα πήγαινε καλά» με τους Ασαντ, αφού επέμειναν στην πολιτική της απελευθέρωσης των κατεχόμενων αραβικών εδαφών από το Ισραήλ (συμπεριλαμβανομένων των υψωμάτων του Γκολάν) και υποστήριζαν παλαιστινιακές και λιβανικές οργανώσεις. Το Τελ Αβίβ συνεισέφερε στα σχέδια του αμερικανικού ιμπεριαλισμού για «κυβερνητικές αλλαγές» στη Συρία, αλλά σίγουρα δε βλέπει με καθόλου καλό μάτι την προοπτική ανάδειξης μιας ηγεσίας υπό τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους».

Πόσο μάλλον που ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μπορεί ν' αποκλειστεί ότι θα συμβεί και στην Αίγυπτο. Είναι ξεκάθαρο ότι το Ισραήλ θα ασκήσει όση περισσότερη πίεση μπορεί προκειμένου να μη δρομολογηθούν εξελίξεις ασύμφορες για τις επιδιώξεις του, ιδιαίτερα στην παρούσα φάση που βρίσκεται σε εξέλιξη και η διπλωματική εκστρατεία των Παλαιστινίων για μονομερή αναγνώριση και μάλιστα μέσα από την επίτευξη ενδο-παλαιστινιακής ενότητας (στην οποία συμμετέχει η «Χαμάς», επίσης παρακλάδι των «Αδελφών Μουσουλμάνων»).

Από τα παραπάνω, είναι ηλίου φαεινότερο ότι στη Συρία συγκρούονται ιμπεριαλιστικά και περιφερειακά συμφέροντα στην πλάτη, εννοείται, του συριακού λαού. Η σύγκρουση αυτή, φυσικά, δεν αφορά μόνο τη συγκεκριμένη χώρα, αλλά εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο ανακατατάξεων που έχει ήδη δρομολογηθεί για την επίτευξη των στόχων του ιμπεριαλιστικού σχεδίου περί «ευρείας Μέσης Ανατολής». Ανακατατάξεις που προσπαθούν απροκάλυπτα να χειραγωγήσουν τη, δίκαιη, λαϊκή αγανάκτηση και τις εξεγέρσεις των λαών της περιοχής, αξιοποιώντας θρησκευτικές διαφορές και αναχρονιστικά κατάλοιπα, όπως οι φυλές, για να πετύχουν τη διαφύλαξη του ελέγχου της πολύτιμης, γεωστρατηγικά και ενεργειακά περιοχής, από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τη διατήρηση στην εξουσία φίλα προσκείμενων στους ιμπεριαλιστές καθεστώτων, που θα «τηρούν τα προσχήματα» και δε θα πυροδοτούν οργή με τον αυταρχισμό τους.