Σε αυτό το ταξίδι στο Ιόνιο δε θα επισκεφτούμε τις πάμπολλες ομορφιές των νησιών. Μας ενδιαφέρει η Γεωγραφία των ανθρωπωνυμίων τους.

Στην προσπάθειά του να επικρατήσει στη λεκάνη της Μεσογείου ο χριστιανισμός υιοθέτησε πολλά ειδωλολατρικά στοιχεία, όπως π.χ. πολλοί άγιοι του χριστιανισμού είναι μεταμφιεσμένοι θεοί και ήρωες της αρχαιότητας. Πίσω από τον άγιο Γεώργιο βρίσκεται ένας από τους αρχαίους ήρωες, ο Περσέας, πίσω από τον προφήτη Ηλία ο θεός Ηλιος ή ακόμη η παράσταση του αγίου Δημητρίου είναι πανομοιότυπη με αυτή του νεαρού ιππέα Δεξίλεω και σβήνει τη μορφή του Δημήτριου του Πολιορκητή, στη θέση του Διόνυσου ο άγιος Τρύφωνας, ο αϊ-Νικόλας παραμέρισε τον Ποσειδώνα κ.ά.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τους πολιούχους άγιους που αφθονούν στον ορθόδοξο και καθολικό χριστιανισμό (στους προτεστάντες σπανίζουν ή λείπουν τελείως). Είναι ένα από τα παγανιστικά στοιχεία που υιοθέτησε ο χριστιανισμός. Η Αθηνά ήταν η πολιούχος της Αθήνας (και άλλων πόλεων), πολιούχος των Δελφών ήταν ο Απόλλων, της Ολυμπίας ο Δίας, της Σπάρτης ο Ηρακλής, της Πάτμου η Πάτμια Αρτεμις, ο Αιακός ήταν ο πολιούχος ήρωας της Αίγινας, ο Διόνυσος λατρευόταν ως πολιούχος της Ανδρου κλπ. Ετσι και σήμερα κάθε πόλη έχει το δικό της πολιούχο και κάθε χωριό το δικό του άγιο.

Αυτή η σχέση αγίου και πόλης καθορίζει και τη γεωγραφία των ανθρωπωνυμίων της περιοχής. Στις περισσότερες περιπτώσεις βλέπουμε τα ονόματα κάποιων αγίων να αυξάνεται το ποσοστό τους στην πόλη που ο άγιος είναι πολιούχος, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην Πάτρα με τον Ανδρέα ή στη Φλώρινα με τον Παντελεήμονα. Υπάρχει όμως και η περίπτωση του Ιονίου όπου ανατρέπονται τα πανελλαδικά δεδομένα. Θα δώσουμε έμφαση στα ονόματα Σπυρίδων (στην πανελλαδική κατάταξη σε δείγμα 90.044 ανδρών είναι 16ο με ποσοστό 1,67%), Διονύσιος (30ό - 0.60%) και Γεράσιμος (41ο - 0,34%).

Ο Αγιος Σπυρίδων ονομάστηκε πρώτος έτσι. Δεν ξέρουμε το κοσμικό του όνομα. «Τιμάται κατεξοχήν στην Κέρκυρα, όπου βρίσκεται και το λείψανό του. Οπως πιστεύεται, ο άγιος Σπυρίδωνας πολλές φορές βγαίνει από την εκκλησία του και γυρίζει τη θάλασσα και τη στεριά, για να κάμει καλά και να βοηθήσει κείνους που τον επικαλούνται. Γι' αυτό χαλάει τα υποδήματά του και είναι αναγκασμένος να του τ' αλλάζουν κάθε τόσο». Εζησε περίπου το 270-348, ήταν κυπριακής καταγωγής και όσο ζούσε δεν είχε καμία σχέση με το νησί της Κέρκυρας. Πέθανε στην Κωνσταντινούπολη και με την άλωση της πόλης ένας ιερέας μετέφερε το σκήνωμά του στην Κέρκυρα. Εναν αιώνα αργότερα, περίπου στα 1589 κτίστηκε και ο ναός ο οποίος στεγάζει το σκήνωμα του αγίου.

Το Σπυρίδων κυριαρχεί στο νησί. Είναι πρώτο με διαφορά. Εχει 89 εμφανίσεις (και 2 το Σπύρος) σε δείγμα 560 ανδρών με τον δεύτερο Γιώργο να έχει 60. Το θηλυκό Σπυριδούλα, με 5 εμφανίσεις σε δείγμα 289 γυναικών, έχει ποσοστό 3,93% (0,35% το πανελλαδικό). Το Γεράσιμος με τις 7 εμφανίσεις δεν είναι μέσα στην πρώτη δεκάδα, αλλά το ποσοστό του (1,25%) είναι πολύ υψηλότερο από το πανελλαδικό (0,34%), ενώ το Διονύσιος με τις 4 εμφανίσεις του (0,71%) είναι πιο κοντά στο πανελλαδικό του ποσοστό (0,60%) και 3 εμφανίσεις έχει το Διονυσία. Ιδιαίτερα ενισχυμένο εμφανίζεται το όνομα Αναστάσιος που είναι στην 9η θέση (2,32%) με 13 εμφανίσεις (15η πανελλαδικά - 1,62%), όπως επίσης και το Αλεξάνδρα με 9 εμφανίσεις και ποσοστό 3,11% (0,98% το πανελλαδικό). Τα Σπυρέτα, Σπυρούλα, Σπυρίδω από 1 εμφάνιση στο πανελλαδικό δείγμα.

Η Ζάκυνθος με τον άγιο Διονύσιο, που έζησε και έδρασε στη Ζάκυνθο από τα μέσα του 16ου αιώνα ως και τις αρχές του 17ου. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Δραγανίγος ή Γραδενίγος Σιγούρος, όταν έγινε μοναχός πήρε το όνομα Δανιήλ και όταν εχρίσθη επίσκοπος Αίγινας έλαβε το όνομα Διονύσιος προς τιμήν του Διονύσιου του Αρεοπαγίτη που ήταν ο πρώτος Αθηναίος που πείστηκε από τον Απόστολο Παύλο και ασπάστηκε το χριστιανισμό (και η Εκκλησία ήδη τον τιμούσε ως άγιο). Ο Ζακυνθινός άγιος όμως τον επισκίασε.

Το όνομα Διονύσιος είναι αρχαίο ελληνικό και προήλθε κατ' επέκταση από αυτό του θεού Διόνυσου. Αρχίζει να χρησιμοποιείται εκτεταμένα από τους χριστιανούς από τους μεσαιωνικούς χρόνους. Στη Ζάκυνθο σήμερα είναι πρώτο με 40 εμφανίσεις σε δείγμα 309 ανδρών και ακολουθεί ο Νικόλαος με 34, ο Σπυρίδων με 30 (και 2 ο Σπύρος) και ο Ιωάννης με 309. Το Γεράσιμος έχει 3 εμφανίσεις. Και εδώ ο Αναστάσιος έχει ισχυρή παρουσία με 10 εμφανίσεις όσες και το Αναστασία στις γυναίκες, ενώ εντύπωση προκαλεί η χαμηλή θέση του Γιώργου (7η) με 18 εμφανίσεις. Το Διονυσία με 7 εμφανίσεις στο δείγμα 161 γυναικών είναι στην 4η θέση με ποσοστό 4,34% (0,32% το πανελλαδικό). Υψηλό είναι επίσης το ποσοστό της Παρασκευής με τις 9 εμφανίσεις και πολύ χαμηλό της Ελένης με τις 6 εμφανίσεις.

Πολιούχος του νησιού ο άγιος Γεράσιμος, πνευματικός πατέρας κατά κάποιο τρόπο του αγίου Διονυσίου. Εζησε τον 16ο αιώνα, καταγόταν από τα Tρίκαλα Κορινθίας και το κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος. Στην Κεφαλονιά προς το τέλος της ζωής του ίδρυσε το μοναστήρι του στο οποίο αρκετοί κάτοικοι άφηναν την περιουσία τους. Λίγα χρόνια μετά την ίδρυσή του το μοναστήρι διέθετε αξιόλογη περιουσία και χάρη στις προσπάθειες του Γεράσιμου απέφυγε την καταβολή φόρου στους Βενετούς. Στις δεήσεις του μοναχού Γεράσιμου αποδόθηκαν ο τερματισμός της παρατεταμένης ανομβρίας και η αποφυγή της τουρκικής κατάληψης του νησιού το 1571.

Στα ανθρωπωνύμια του νησιού, όπως και σε αυτά της Λευκάδας, σαν να συναντώνται όλες οι θρησκευτικές παραδόσεις του Ιονίου. Πρώτο το Γεράσιμος (ο άξιος να βραβευτεί, βραβευμένος) με 52 εμφανίσεις σε δείγμα 444 ανδρών, τρίτο το Σπυρίδων με 34 και τέταρτο το Διονύσιος με 33. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται το Παναγιώτης με 35 εμφανίσεις. Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνιση πολλών σύνθετων, κυρίως με το Σπύρος που έχουν από μία εμφάνιση: Σπυρανδρέας, Σπυρογιάννης, Σπυρονικόλας, Σπυρογεράσιμος. Και εμφάνιση το Γεωργοδιονύσιος. Και στην Κέρκυρα έχουμε το Σπυροδιονύσιος 1 εμφάνιση και το Σπυραντώνης 2. Εχουμε καταγράψει από άλλη πηγή και τα Σπυράγγελος, Γερασιμάγγελλος που δεν εμφανίζονται στο δείγμα το πανελλαδικό. Ιδιαίτερα χαμηλό και εδώ το ποσοστό του Γιώργου με 15 εμφανίσεις και πολύ υψηλό αυτό του Χαράλαμπου με 11 εμφανίσεις (2,47%, ενώ το πανελλαδικό είναι 1,41). Ισως συνδέεται με το γεγονός ότι πολιούχος Ληξουρίου είναι ο άγιος Χαράλαμπος. Το Διονυσία 3 εμφανίσεις σε δείγμα 260 γυναικών, το Γερασιμία 2, 1 το Γερασιμούλα όπως και το Σπυριδούλα. Ιδιαίτερα αισθητή είναι η παρουσία του ονόματος Αγγελική με 14 εμφανίσεις στη δεύτερη θέση (το ίδιο ενισχυμένη σε Κέρκυρα και Ζάκυνθο), της Αναστασίας με 9 εμφανίσεις, της Ιωάννας, της Αικατερίνης και της Ελευθερίας με 6, της Μαρίνας, της Ευαγγελίας και της Θεοδώρας με 5 και της Αλεξάνδρας με 4.

Η Λευκάδα έχει πολιούχο την Παναγιά Φανερωμένη. Παρότι και εδώ διαταράσσεται η τάξη των ανθρωπωνυμίων, εντούτοις είναι πιο ισορροπημένη σε σχέση με τα άλλα νησιά του Ιονίου. Πρώτο το Γεώργιος με 28 εμφανίσεις σε δείγμα 325 ανδρών, δεύτερο το Σπυρίδων με 26 (και το Σπύρος 1), το Δημήτριος με 23, το Νικόλαος 20, το Κωνσταντίνος 19, το Ιωάννης 17, το Διονύσιος 15, το Χρήστος 13, το Ηλίας 12, το Γεράσιμος 11 και το Ευστάθιος 10 (πολύ ενισχυμένο σε σχέση με το πανελλαδικό του ποσοστό). Στα γυναικεία το Σπυριδούλα έχει 2 εμφανίσεις σε δείγμα 150 γυναικών και το Διονυσία 1. Ιδιαίτερα αισθητή είναι στα γυναικεία ονόματα το Αμαλία (2,66% το τοπικό ποσοστό και 0,28% το πανελλαδικό) και το Ανδρονίκη (2,66% το τοπικό ποσοστό και 0,17% το πανελλαδικό) με 4 εμφανίσεις το καθένα στην 9 και 10η θέση. Τα άλλα 8 της δεκάδες είναι: Μαρία, Ιωάννα από 8 εμφανίσεις, Ειρήνη 7, Αικατερίνη, Αναστασία, Βασιλική, Ελένη από 5 και Δήμητρα 4.