Αναβρασμός επικρατεί στο χώρο της εκπαίδευσης στην Πορτογαλία. Η κυβέρνηση της χώρας, μέσω του υπουργείου Παιδείας, ανακοίνωσε, πριν από ένα χρόνο περίπου, πως θα προχωρήσει στη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος, ως το χειρότερο φυσικά για τους μαθητές, τους φοιτητές, τους καθηγητές και τους γονείς. Αυτή η μεταρρύθμιση, στην ουσία κατηγοριοποιεί τους μαθητές, αυξάνει την κοινωνική ανισότητα, μειώνει τις ευθύνες της κυβέρνησης.

Κατ' αρχήν, το σύστημα θα έχει δύο κατευθύνσεις: τη γενική και την τεχνολογική. Η γενική κατεύθυνση αφορά τους μαθητές που θέλουν να προχωρήσουν στο πανεπιστήμιο, ενώ η τεχνολογική κατεύθυνση είναι γι' αυτούς τους μαθητές που θέλουν να τελειώσουν το 12χρονο σχολείο και να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.

Η κατεύθυνση θα πρέπει να επιλεχθεί στην 9η τάξη. Ανάμεσα στις δύο κατευθύνσεις υπάρχουν αρκετές διαφορές. Οι μαθητές της τεχνολογικής κατεύθυνσης θα έχουν λιγότερες εκπαιδευτικές ώρες για τα βασικά μαθήματα, όπως είναι τα μαθηματικά, η γλώσσα, η φιλοσοφία κλπ. Επίσης, για τους μαθητές της κατεύθυνσης αυτής θα υπάρχει η δυνατότητα μιας 13ης χρονιάς γι' αυτούς που τελικά αποφάσισαν να προσπαθήσουν να μπουν στο πανεπιστήμιο. Ουσιαστικά πρόκειται για την κατηγοριοποίηση των σχολείων.

Παράλληλα, υπάρχει και το ζήτημα των 24 μαθημάτων. Ο ίδιος ο υπουργός Παιδείας τονίζει ότι είναι αδύνατο ένα σχολείο να παρέχει όλα αυτά τα μαθήματα. Αυτό δημιουργεί ακόμα περισσότερες ανισότητες μεταξύ των μαθητών που φοιτούν σε σχολεία στο εσωτερικό της χώρας και της παραλίας. Στην παραλία συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και η διανομή των σχολικών εγκαταστάσεων είναι μεγαλύτερη. Στο εσωτερικό της χώρας υπάρχει ένα σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κάθε 40 χιλιόμετρα. Ετσι, είτε από οικονομική άποψη είτε από άποψη ανάπτυξης της υπαίθρου, θα σημειωθούν ανισότητες.

Η διάρκεια των μαθημάτων θα αυξηθεί από 50 λεπτά που ισχύει σήμερα σε 90 λεπτά. Το θέμα αυτό τίθεται από τους μαθητές, ωστόσο δεν πρόκειται για θέμα πρώτης σημασίας. Αξίζει να σημειωθεί όμως, ότι αρκετοί ψυχολόγοι τονίζουν ότι 45 λεπτά είναι ο πιο κατάλληλος χρόνος συγκέντρωσης όπου ο μαθητής μπορεί να αφομοιώσει περισσότερη ύλη, ενώ από την πλευρά τους οι παιδαγωγοί επισημαίνουν πως η αύξηση της ώρας των μαθημάτων είναι και αντιπαιδαγωγική, μιας και μπορεί να οξύνει την απειθαρχία.

Παράλληλα, η κυβέρνηση δε φέρει καμία ευθύνη για πολλές βασικές πλευρές του σχολείου, οι οποίες περνάνε κατευθείαν στη διοίκηση του κάθε σχολείου. Δηλαδή, στη βασική εκπαίδευση, ακόμα και η διδακτέα ύλη θα επιλέγεται από τα εκτελεστικά συμβούλια των ίδιων των σχολείων, που θα μπορούν, για παράδειγμα, να επιλέξουν αν θα έχουν ή όχι μια ξένη γλώσσα. Επίσης, το αν θα εφαρμοστεί η 13η τάξη ή όχι θα το αποφασίζει το κάθε σχολείο χωριστά. Στις μικρότερες τάξης (από την 9η και κάτω) το ίδιο το σχολείο θα αποφασίζει αν και ποια παραπάνω μαθήματα θα εφαρμόσει. Η αποκέντρωση της παιδείας δημιουργεί μια σειρά από κοινωνικές ανισότητες που μπορεί να δει κανείς εύκολα και από το παρακάτω παράδειγμα. Ενα σχολείο που βρίσκεται σε πλούσια γειτονιά μπορεί να προσφέρει μαθήματα αγγλικών ή θεάτρου, ενώ ένα σχολείο σε φτωχή γειτονιά δε θα έχει τα λεφτά για έναν παραπάνω καθηγητή.

Πέρσι, στις 24 του Μάρτη άρχισαν οι πρώτες κινητοποιήσεις των μαθητών σε 7 πόλεις, και συνεχίστηκαν μέχρι και τον Απρίλη. Τον ίδιο μήνα, το Συντονιστικό Σχολείων της περιφέρειας Κοΐμπρα, κάλεσε τους συλλόγους των μαθητών σε εθνική συνάντηση για να αποφασίσουν κοινούς τρόπους αγώνα. Ετσι, πέρυσι στις 11 του Μάη περίπου 70.000 μαθητές κατέβηκαν σε κινητοποίηση σε ολόκληρη τη χώρα με τα παρακάτω αιτήματα:

• διακοπή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης (να διακοπεί ώστε να υπάρξει πρώτα διάλογος)
• εκπλήρωση του νόμου περί σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, πράγμα που υπάρχει, ωστόσο, δεν εφαρμόζεται
• να αναλάβει η κυβέρνηση την ευθύνη της και να πάρει μέτρα για τις άσχημες συνθήκες που επικρατούν στα σχολεία
• το τέλος των πολυάριθμων όρων σε ό,τι αφορά την είσοδο στα πανεπιστήμια.

Σε αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης των μαθητών και των κινητοποιήσεών τους, το υπουργείο ανακοίνωσε ότι θα αρχίσει διάλογο με τους μαθητές. Από τη μεριά τους, οι καθηγητές, μέσω της Ομοσπονδίας τους, εξέφρασαν την απόλυτη αλληλεγγύη τους με τους μαθητές.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού όμως, διορίστηκε νέος υπουργός Παιδείας. Αυτός προχώρησε στην εφαρμογή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα και άλλες κινητοποιήσεις το Νοέμβρη και το Δεκέμβρη. Πριν λίγους μήνες, το Γενάρη, το Συντονιστικό Σχολείων της περιφέρειας της Κοϊμπρα κάλεσε τους συλλόγους των μαθητών σε μια ακόμα πανεθνική συνάντηση, για να αποφασίσουν τις επόμενες ενέργειές τους. Τα αιτήματα παραμένουν ίδια.

Στις 8 του Φλεβάρη, περισσότεροι από 100.000 μαθητές κατέβηκαν στους δρόμους σε ολόκληρη τη χώρα. Η αλληλεγγύη στους μαθητές απ' όλη τη χώρα μεγαλώνει. Από την πλευρά της, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Κομμουνιστικού Κόμματος Πορτογαλίας (PCP) παρουσίασε σχέδιο για να διακοπεί ο νόμος.

Στις 23 του Φλεβάρη, το Κοινοβούλιο της χώρας άρχισε τη συζήτηση για τη διακοπή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, ύστερα από πρόταση του ΚΚΠ. Στη Βουλή συμμετέχουν 6 κόμματα, αλλά το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS), που είναι και στην κυβέρνηση, κατέχει ακριβώς τους μισούς (115) από τους βουλευτές. Ετσι, παρά το γεγονός ότι όλοι οι υπόλοιποι βουλευτές όλων των άλλων κομμάτων ψήφισαν να διακοπεί η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, οι βουλευτές του PS αποφάσισαν να συνεχιστεί. Την ίδια ώρα, μπροστά στη Βουλή, πραγματοποιούσαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας αντιπρόσωποι των μαθητών απ' όλη τη χώρα, απαιτώντας να διακοπεί η μεταρρύθμιση.

Οι μαθητές αποφάσισαν να συνεχίσουν τις διαμαρτυρίες τους μέχρι «να μας ακούσουν», όπως τονίζουν στο σύνθημά τους.

Τόσο το Κομμουνιστικό Κόμμα Πορτογαλίας, όσο και η Κομμουνιστική Νεολαία βρίσκεται στο πλευρό των μαθητών και δείχνουν την αλληλεγγύη τους.

Η βουλευτής του ΚΚ Πορτογαλίας, Λουίζα Μεσκίτα, μιλώντας στην εφημερίδα «Αβάντε», όργανο της ΚΕ του ΚΚΠ, τόνισε ότι η κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος προχώρησε σε αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος, οι οποίες αναδεικνύουν τη βαθιά άγνοιά της για την κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία της χώρας.

«Η κυβέρνηση κατάφερε το συντονισμό των καθηγητών, των εκπαιδευτών, των ερευνητών, των φοιτητών, των μαθητών και των γονέων, οι οποίοι και διαδήλωσαν κατά των προτεινόμενων αλλαγών. Η κυβέρνηση μιλά με τον εαυτό της και αυτό το μονόλογο τον ονόμασε διάλογο», επισήμανε η κομμουνίστρια βουλευτής.

Από την πλευρά της, το μέλος της Γραμματείας της Κομμουνιστικής Νεολαίας της Πορτογαλίας και βουλευτής του ΚΚ Πορτογαλίας, Μαργκαρίντα Μποτέλιου, επισημαίνει: «Θεωρούμε ότι πρέπει να ξεκινήσει μια διαδικασία διαλόγου με ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα. Ιδιαίτερα με τους νόμιμους εκπροσώπους των μαθητών που είναι οι ενώσεις τους», και πρόσθεσε ότι η κυβέρνηση βρίσκεται μόνη της στην υπεράσπιση αυτής της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, έχοντας απέναντί της ολόκληρη τη χώρα.