Στη δύση του 19ου αιώνα και λίγο πριν την αυγή του 20ού ένα άθλημα άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Η ιδέα ανήκε στον Καναδό καθηγητή γυμναστικής Τζέιμς Σμιθ. Το άθλημα ονομάστηκε μπάσκετ, αφού οι παίκτες θα έπρεπε -παίζοντας μια μπάλα με τα χέρια- να τη βάλουν σε ένα καλάθι... Δηλαδή, για να ακριβολογούμε, σε δυο ανάποδες καρέκλες που βρίσκονταν ψηλά. Αργότερα βέβαια οι... καρέκλες αντικαταστάθηκαν από καλάθια, που σίγουρα ήταν πιο πρακτικά... Αυτά σαν ιστορικά στοιχεία για το άθλημα που ανδρώθηκε και έφθασε να είναι το δεύτερο σε προτίμηση, πίσω από το ποδόσφαιρο, στον αιώνα που, εδώ και λίγες ημέρες, μπήκε στην τελευταία του φάση...

Από τις αρχές λοιπόν του 20ού αιώνα το μπάσκετ άρχισε να ανεβαίνει σε δημοτικότητα, αφού πολλοί επέλεγαν να ασχοληθούν με το συγκεκριμένο άθλημα. Στις 18 Ιούνη του 1932 η ίδρυση της παγκόσμιας ομοσπονδίας μπάσκετ, ΦΙΜΠΑ, αποτέλεσε μια ημερομηνία - σταθμό για το άθλημα, καθώς πλέον άρχισε να βαδίζει σε άλλους δρόμους. Μετά από τέσσερα χρόνια και συγκεκριμένα την 1η Αυγούστου του 1936, το μπάσκετ κάνει την «παρθενική» του εμφάνιση και στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ενώ το 1949 ιδρύεται η δεύτερη μεγαλύτερη ομοσπονδία στο χώρο του αθλήματος, η Αμερικανική Ομοσπονδία Μπάσκετ, πιο γνωστή και σαν ΝΒΑ.

Τόσα χρόνια το μπάσκετ πρόσφερε και συνεχίζει βέβαια να προσφέρει δυνατές συγκινήσεις στους φιλάθλους. Υπάρχουν όμως ορισμένες στιγμές που θα μείνουν ανεξίτηλες στη μνήμη όλων. Στιγμές, που έκαναν τους φιλάθλους να μην πιστεύουν στα μάτια τους... Κάνοντας ένα φλας μπακ στο παρελθόν, ας θυμηθούμε ορισμένα από τα πιο σημαντικά περιστατικά του αθλήματος.

Στις 2 Μαρτίου του 1962 ο κόσμος έμεινε με... ανοιχτό το στόμα όταν έμαθε ότι ένας άνθρωπος κατάφερε να σημειώσει 100 πόντους στο παιχνίδι για το αμερικανικό πρωτάθλημα. Το όνομά του ήταν Γουίλτ Τσάμπερλεν και έμελλε να είναι ο άνθρωπος που άλλαξε την ιστορία στο αμερικανικό μπάσκετ. Μετά από τρία χρόνια το 1965 ήταν η σειρά ενός Ευρωπαίου παίκτη να γραφτεί και αυτός στο Πάνθεον με τις καλύτερες επιδόσεις. Ο Γιουγκοσλάβος Ραντοβόι Κόρατς, για μόλις ένα πόντο δεν κατάφερε να ισοφαρίσει το ρεκόρ του Τσάμπερλεν. Σημείωσε 99 πόντους στον αγώνα της Μπέογκραντ με την Αλβι για το Κύπελλο Πρωταθλητριών της Ευρώπης.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν σε όλη τη δεκαετία του 60 και οι «κόντρες» Σοβιετικών και Γιουγκοσλάβων για τα πρωτεία στη «Γηραιά ήπειρο». Κόντρες που ξεκινούσαν από επίπεδο συλλόγων και έφθαναν μέχρι τις εθνικές ομάδες.

Το 1972 στην Ολυμπιάδα του Μονάχου σημειώνεται η πρώτη ήττα των Αμερικανών από την ΕΣΣΔ, ύστερα από ένα σερί 62 νικών που είχαν οι Αμερικανοί. Στον τελικό της Ολυμπιάδας η εξέλιξη ήταν συναρπαστική και «έσπασαν καρδιές». Ο Αλεξάντερ Μπέλοφ σκοράρει στο τελευταίο δευτερόλεπτο και η ΕΣΣΔ παίρνει τη νίκη με 51-50, κατακτώντας την κορυφή του Κόσμου. Η όλη δεκαετία χαρακτηρίστηκε από κόντρες σπουδαίων παικτών. Του Σεργκέι Μπέλοφ της ΤΣΣΚΑ Μόσχας και του Ντίνο Μενεγκίν της Βαρέζε, αλλά και του Τσόσιτς, με το Σοβιετικό παίκτη συμπορευόμενος μαζί με την υπόλοιπη εθνική ομάδα να παίρνει τους περισσότερους τίτλους.

Στην πέρα όχθη του Ατλαντικού την εποχή εκείνη το «μεσουρανεί» το άστρο του Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ που με τη φανέλα των Λος Αντζελς Λέικερς κατέκτησε μέχρι το τέλος της καριέρας του 6 τίτλους, ενώ σημείωσε και 38.387 πόντους που αποτελεί σημαντικό ρεκόρ.

Στη δεκαετία του '80 η μεγάλη των «Πλάβι σχολή» φαίνεται να κερδίζει τα πρωτεία. Η αρχή έγινε στους Ολυμπιακούς της Μόσχας όπου η Γιουγκοσλαβία κατακτάει το χρυσό μετάλλιο με τους Σλάβνιτς, Ντελιμπάσιτς, Κιτσάνοβιτς, Τσόσιτς. Παράλληλα αρχίζει να ανατέλλει το ταλέντο του Ντράζεν Πέτροβιτς που αργότερα, χάρις στις περίτεχνες ενέργειές του, θα αποκτήσει το παρατσούκλι «Μότσαρτ του ευρωπαϊκού μπάσκετ». Στα τέλη της δεκαετίας του '80 οι Σοβιετικοί έχουν το δικό τους σύμβολο, και τι σύμβολο... Τεραστίων διαστάσεων, αφού μιλάμε για τον ύψους 2.21 Αρβιντας Σαμπόνις, το θαύμα της φύσης όπως χαρακτηρίστηκε. Στις ΗΠΑ το πρωτάθλημα του ΝΒΑ εκείνη την εποχή χαρακτηρίζεται από τις «κόντρες» των Λος Αντζελες Λέικερς με τους Μπόστον Σέλτικς .

Στην τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα οι «υψηλές πτήσεις» του Μάικλ Τζόρνταν στο πρωτάθλημα του ΝΒΑ οδηγούν τους Σικάγο Μπουλς στο να γράψουν τις πιο χρυσές σελίδες της ιστορίας τους. Την ίδια εποχή στην Ευρώπη η ΦΙΜΠΑ με αποφάσεις της αρχίζει να αλλάζει τη μορφή του μπάσκετ. Προσπαθώντας να μιμηθεί το ΝΒΑ, αλλάζει τη μορφή των ευρωπαϊκών κυπέλλων, με την κορυφαία αλλαγή τη δημιουργία της Ευρωλίγκα, απόγονο του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Η δεκαετία όμως αυτή αποτελεί ξεχωριστή και για τη χώρα μας αφού οι ελληνικές ομάδες αρχίζουν να βγαίνουν από την αφάνεια και να πρωταγωνιστούν ήπειρό μας.

Το να προσπαθήσει κανείς να μιλήσει για τους κορυφαίους σε ένα άθλημα, σίγουρα είναι κάπως... παρακινδυνευμένο. Η κρίση είναι εντελώς υποκειμενική, πλην ελαχίστων βέβαια εξαιρέσεων, που είναι κοινά αποδεκτές. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο μπάσκετ. Η πλειάδα παικτών που έχουν περάσει μέσα σε 100 χρόνια, μπορεί να κάνει την επιλογή να μοιάζει σταυρόλεξο για... προχωρημένους. Υπάρχουν όμως μερικοί παίκτες που έχουν βάλει τη δική τους σφραγίδα στο άθλημα. Ας δούμε αναλυτικά μερικούς από αυτούς και το τι έκαναν.

ΜΑΪΚΛ ΤΖΟΡΝΤΑΝ:Ο,τι και να γράψει κανείς για τον «ιπτάμενο Μάικλ» μάλλον θα είναι λίγο. Στις ΗΠΑ πήρε με διαφορά τον τίτλο του καλύτερου αθλητή του αιώνα. Στα 13 χρόνια της καριέρας του με τους Σικάγο Μπουλς κατέκτησε 6 πρωταθλήματα, ενώ αναδείχτηκε καλύτερος παίκτης για πέντε σεζόν. Είναι ο μόνος Αμερικανός μπασκετμπολίστας που έχει στην κατοχή του δυο Ολυμπιακά χρυσά μετάλλια. Την πρώτη φορά με την εθνική ΗΠΑ στην Ολυμπιάδα του Λος Αντζελες όταν ακόμα ήταν στο Πανεπιστήμιο και αργότερα στη Βαρκελώνη σαν μέλος της «Ντριμ Τιμ 1», της πρώτης (και ίσως καλύτερης) ομάδας επαγγελματιών παικτών που συμμετείχαν σε Ολυμπιάδα. Στην ιστορία θα μείνει το άλμα «έιρ» του Τζόρνταν, που πάταγε στη γραμμή των βολών και «κάρφωνε» την μπάλα στο καλάθι.

ΕΡΒΙΝΓΚ «ΜΑΤΖΙΚ» ΤΖΟΝΣΟΝ: Ο Τζόνσον σίγουρα έβαλε τη δικιά του σφραγίδα στο μπάσκετ αποτελώντας τον καλύτερο προπομπό πριν την έλευση του Τζόρνταν. Ο «ηγέτης» της εκπληκτικής ομάδας των Λέικερς στη δεκαετία του '80, ξάφνιασε τους πάντες όταν ανακοίνωσε ότι σταματάει πρόωρα την καριέρα του επειδή έχει προσβληθεί από ΕΪΤΖ. Κανείς δεν πρόκειται να ξεχάσει πότε τις εκπληκτικές ασίστ πάσες στους συμπαίκτες του, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν φανταστικές σε έμπνευση.

ΓΟΥΙΛΤ ΤΣΑΜΠΕΡΛΕΝ: Ο άνθρωπος που άγγιξε τα απόλυτα ποσοστά στην καριέρα του. Εκτός του ρεκόρ των 100 πόντων, σπουδαίο επίτευγμα ήταν και τα 55 ριμπάουντ. Οδήγησε τους Φιλαδέλφεια Σίξερς στο πρωτάθλημα του 1967, μια ομάδα που ακόμα και σήμερα θεωρείται σαν μια από τις πιο αξιόλογες όλων των εποχών. Εκτος από τους Σίξερς στέφθηκε πρωταθλητής και με τους Λέικερς το 1972. Πέθανε στις 12 Οκτώβρη του 1999.

ΜΠΙΛ ΡΑΣΕΛ: Ο Ράσελ ήταν αυτός που με την άφιξή του στη Βοστώνη το 1956 άρχισε να «ανάβει τις μηχανές» για τους Σέλτικς. Και μάλλον, από ό,τι αποδείχτηκε και αργότερα, τις άναψε για τα καλά. Αλλωστε τα 11 πρωταθλήματα με τους Μπόστον Σέλτικς το μαρτυρούν... Επίσης ειδική αναφορά θα πρέπει να γίνει και στην ικανότητά του στα «κοψίματα», όπως και στο να «μαζεύει» τα ριμπάουντ,

ΛΑΡΙ ΜΠΕΡΤ: Ο καλύτερος λευκός παίκτης στο ΝΒΑ μέχρι σήμερα, όπου τα πρωτεία τα είχαν οι έγχρωμοι παίκτες. Εξ ου και το παρατσούκλι του «ο μεγάλος λευκός». Το «γλυκό» αλλά και συνάμα «φαρμακερό» για τους αντιπάλους του σουτ, θα μείνει για πάντα στην ιστορία. Αγωνίστηκε στους Μπόστον Σέλτικς, με τους οποίους κατέκτησε τρεις φορές το πρωτάθλημα.

ΝΤΡΑΖΕΝ ΠΕΤΡΟΒΙΤΣ: Ολος ο κόσμος πάγωσε εκείνη την ημέρα, στις 7 Ιούνη του 1993 όταν ο «Μότσαρτ»... έπαιξε το ρέκβιεμ του σε έναν αυτοκινητόδρομο της Γερμανίας. Το 1989 στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας έκανε το καλύτερο «κοντσέρτο» του, όταν στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων, μεταξύ της Τσιμπόνα και της Καζέρτα (113-117) σημείωσε 62 πόντους, κάνοντας τους 44 πόντους του κορυφαίου των νικητών Οσκαρ Σμιτ να φαντάζουν πολύ λίγοι. Θα περάσει από τη Ρεάλ Μαδρίτης πριν κάνει το μεγάλο άλμα για το ΝΒΑ, όπου αγωνίστηκε στους Νιου Τζέρσεϊ Νετς και στο Πόρτλαντ.

ΚΡΕΖΜΙΡ ΤΣΟΣΙΤΣ: Ο «Κρέζο» που «έφυγε» στις 25 Μάη του 1995 χτυπημένος από τον καρκίνο θεωρείται από πολλούς ως κορυφαίος σέντερ όλων των εποχών για την Ευρώπη. Αν και είχε πολλές προτάσεις από ομάδες του ΝΒΑ τις απέρριψε όλες, προκειμένου να παίξει στη «Γηραιά ήπειρο». Συμμετείχε σε 4 Ολυμπιάδες, ενώ ήταν μέλος της πεντάδας που πήρε το χρυσό στη Μόσχα. Επίσης έχει κατακτήσει και δυο παγκόσμια πρωταθλήματα. Διατέλεσε προπονητής της εθνικής Γιουγκοσλαβίας, ενώ πέρασε και για λίγους μήνες και από τη χώρα μας, αναλαμβάνοντας την ΑΕΚ, την οποία φιλοδοξούσε να φθάσει ψηλά.

ΣΕΡΓΚΕΪ ΜΠΕΛΟΦ: Ο κορυφαίος Σοβιετικός ήταν ένας παίκτης - ορχήστρα. Οταν έκανε σουτ όλοι οι συμπαίκτες του γυρνούσαν στην άμυνα!!! Τόσο σίγουροι ήταν για την ευστοχία του. Αλλωστε και οι Αμερικανοί υποκλίθηκαν στο ταλέντο του. Τον αποκαλούσαν «ο Αμερικανός που γεννήθηκε στη Σιβηρία». Τώρα είναι από τους κορυφαίος κόουτς στην Ευρώπη.

ΑΡΒΙΝΤΑ ΣΑΜΠΟΝΙΣ: Το «θαύμα της φύσης»μ όπως αποκαλούσαν τον πανύψηλο γίγαντα, έμεινε στην ιστορία για τις κινήσεις του, που - αν και ψηλός - θύμιζαν πλέι μέικερ. Αν και... μετακόμισε στο ΝΒΑ στα 31 χρόνια του, πραγματοποίησε αξιόλογη καριέρα. Η πρώτη μεγάλη του επιτυχία ήταν το 1988 στην Ολυμπιάδα της Σεούλ, όπου οδήγησε την ΕΣΣΔ στο χρυσό μετάλλιο. Στην Ευρώπη αγωνίστηκε στη Ζαλγκίρις Κάουνας, στη Βαγιαδολίδ και τη Ρεάλ Μαδρίτης, μέχρι που πήρε τη μεταγραφή για τους Πόρτλαντ.

ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΛΗΣ: Ο «Νικ δε Γκρικ» όπως έγινε γνωστός στο διεθνές προσκήνιο, ήταν ο άνθρωπος που έδωσε πνοή στο ελληνικό μπάσκετ. Από το 1979 που ήρθε στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ, για λογαριασμό του Αρη, κατέκτησε 8 πρωταθλήματα, 5 κύπελλα, ενώ έπαιξε και σε τρία φάιναλ φορ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Ενα Κύπελλο Ελλάδας κατέκτησε και με τη φανέλα του Παναθηναϊκού. Είναι ο 1ος σκόρερ όλων των εποχών για την Α Εθνική με 12.856 πόντους και δεύτερος σκόρερ όλων των εποχών με τη φανέλα της Εθνικής. Με το εθνικό μας συγκρότημα κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο της Ευρώπης το 1987 και το ασημένιο το 1989, ενώ παράλληλα ήταν και πρώτος σκόρερ, όπως και στο Μουντομπάσκετ της Ισπανίας το 1986. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του απέρριψε πολλές προτάσεις για επιστροφή στις ΗΠΑ.