Από την έναρξη του πολέμου και της κατοχής, η πλειοψηφία των καλλιτεχνών συμμετείχε στην Αντίσταση και παράνομα και νόμιμα, μέσω της Τέχνης τους, αλλά και μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ. Υπήρχαν, βέβαια, και εκείνοι που είτε συνεργάστηκαν με τον κατακτητή, είτε συνιστούσαν ανοιχτά τη συνεργασία μαζί του. Πώς δρούσαν όμως οι καλλιτέχνες μέσα στις συνθήκες επικράτησης του φασισμού και πολέμου.

• Οργάνωναν πάρτι με καλλιτεχνικό περιεχόμενο για τη συγκέντρωση χρημάτων υπέρ του αγώνα και της Εθνικής Αλληλεγγύης. Eπιτροπές που έκαναν διαβήματα στους εκπροσώπους της ελληνικής και γερμανικής κυβέρνησης για το σταμάτημα της τρομοκρατίας και την παύση των εκτελέσεων. Ψυχαγωγία για τους ανάπηρους στα νοσοκομεία σε συνεργασία με τις οργανώσεις του ΕΑΜ αναπήρων.Γράφανε σκετς καραγκιόζη και ανεβάζανε παραστάσεις κουκλοθεάτρου στα παιδικά συσσίτια.
• Συμμετείχαν στην προπαγάνδα της αντίστασης και στην ενημέρωση του λαού της Αθήνας.
• Οι λογοτέχνες έστελναν κείμενα στα παράνομα αντιστασιακά φύλλα. Μία μέρα πριν την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, ο Σικελιανός (με πιο ελληνοκεντρικό περιεχόμενο) και ο Βάρναλης(έδινε το κοινωνικό περιεχόμενο της αντίστασης των καλλιτεχών) με άρθρα τους σήμαιναν το σύνθημα της πνευματικής αντίστασης.
• Οι εικαστικοί έχουν τεράστια προσφορά στην επιμέλεια του παράνομου υλικού που τυπωνόταν σε παράνομα τυπογραφεία. Η πιο μεγάλη τους επίδοση όμως ήταν οι αφίσες τοίχου. Με τη βοήθεια ενός πρόχειρου πιεστηρίου έφτασαν να τυπώνουν μέχρι και 2.000 αφίσες τη μέρα.
• Οι μουσικοί γράφουν τραγούδια που αν και δεν ηχογραφήθηκαν εκείνη την εποχή διαδίδονται από στόμα σε στόμα. Συμμετοχή στην Αντίσταση είχαν και οι μουσικοί από τις ορχήστρες. Οι εργαζόμενοι στην Ορχήστρα του Ωδείου Αθηνών αρνήθηκαν να γίνουν Ορχήστρα που θα κάλυπτε κυρίως τις ανάγκες των κατακτητών, ενώ αξιοσημείωτη ήταν η κίνηση των μουσικών της Ορχήστρας της Λυρικής να ακυρώσουν μεγάλη συναυλία για τους Γερμανούς κατακτητές.
• Το ΣΕΗ το Σεπτέμβρη του 1942 κατεβαίνει σε απεργία, διεκδικώντας την ικανοποίηση δεκαπέντε αιτημάτων που αναφέρονται στον επισιτισμό και γενικά στη βελτίωση των όρων διαβίωσης των ανέργων, συνταξιούχων και ενεργών μελών του Σωματείου, καθώς και των οικογενειών τους. Το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ιδρύθηκε με πρωτοβουλία των εικαστικών καλλιτεχνών μέσα στην Κατοχή.
• Πολλοί καλλιτέχνες εντάχθηκαν στον ΕΛΑΣ και συμμετείχαν στην ένοπλη πάλη.

Από το 1943 μέχρι και την απελευθέρωση, την περίοδο δηλαδή που την ευθύνη είχε η Ηλέκτρα Αποστόλου, όλη αυτή η δραστηριότητα κορυφώθηκε. Το επιτελείο των καλλιτεχνών που δημιουργήθηκε δίπλα της έδωσε εκείνη την περίοδο τον καλύτερό του εαυτό. Ο τομέας της διαφώτισης υπό την καθοδήγηση της Ηλέκτρας λειτούργησε σαν μία εξαίσια αγωνιστική ορχήστρα. Από πολλές μαρτυρίες φαίνεται πως η Ηλέκτρα δεν καθοδηγούσε ψυχρά, μα εμψύχωνε, ξεσήκωνε τον ενθουσιασμό των συνεργατών της, τους έπειθε. Αλλωστε, η Ηλέκτρα με την πλατιά μόρφωσή της πίστευε πως τα σχέδια που κάνουν οι αγωνιστές για τη μετάπλαση της κοινωνίας, μέσα στην επιστημονικότητά τους έχουν κάτι από τα ωραία όνειρα των ανθρώπων. Αθελά μας οι αγωνιστές είμαστε και λίγο καλλιτέχνες, έλεγε.