Η ίδρυση της ΚΝΕ το 1968, με απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ήρθε να καλύψει το κενό που υπήρχε από την πολύχρονη απουσία οργάνωσης νεολαίας του ΚΚΕ. Στα επτάμισι περίπου χρόνια που μεσολάβησαν από την ίδρυση της ΚΝΕ έως το 1ο της Συνέδριο, η Οργάνωση είχε αναπτύξει πλούσια δράση και είχε βάλει τη σφραγίδα της στην αγωνιστική διαπαιδαγώγηση και στους αγώνες της νεολαίας. Η πλούσια αυτή πείρα έγινε αντικείμενο συζήτησης τόσο στην προσυνεδριακή διαδικασία όσο και στο ίδιο το Συνέδριο. Η προσυνεδριακή δουλειά κράτησε 6 μήνες και μέσα από αυτή τη διαδικασία αναδείχτηκε ο προβληματισμός και η πείρα όλων των Οργανώσεων, συζητήθηκαν οι θέσεις του ΚΣ, ενώ η ΚΝΕ απέκτησε εκλεγμένα καθοδηγητικά όργανα σε όλη την κλίμακα από τα Γραφεία των ΟΒ έως τα Συμβούλια των Οργανώσεων Περιοχών.
Τις εργασίες του Συνεδρίου παρακολούθησαν αντιπρόσωποι από πάνω από 20 ξένες Οργανώσεις απ' όλο τον κόσμο, πολλοί από τους οποίους απηύθυναν και χαιρετισμό από το βήμα του Συνεδρίου, ενώ πολλές άλλες Οργανώσεις έστειλαν χαιρετιστήρια μηνύματα. Επίσης, μια σειρά αντιπρόσωποι, με αφορμή την παρουσία τους στη χώρα μας, έδωσαν και συνέντευξη Τύπου για τις εξελίξεις στις χώρες τους.
Η εναρκτήρια εκδήλωση του Συνεδρίου έγινε μέσα σε κλίμα ενθουσιασμού το απόγευμα της Τετάρτης 18 Φλεβάρη 1976. Το Σπόρτιγκ δονούταν από τα συνθήματα, μικρά παιδιά μοίραζαν γαρίφαλα στους προσκεκλημένους, ενώ στην έναρξη τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή προς τιμήν των χιλιάδων ηρώων που έπεσαν στις επάλξεις του αγώνα. Στην έναρξη παρευρέθηκε πολυπληθής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ, με επικεφαλής τον Α' Γραμματέα Χαρίλαο Φλωράκη, κι ακόμα πλήθος ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών, με εξέχουσα τη μορφή του μεγάλου κομμουνιστή ποιητή Γ. Ρίτσου, πρεσβευτές ξένων χωρών, δήμαρχοι, εκπρόσωποι εργατικών σωματείων, εκπρόσωποι πολιτικών νεολαιών και μαζικών φορέων.
Την Κυριακή 22 Φλεβάρη του 1976, το πρωί, έγινε μεγάλη συγκέντρωση στο γήπεδο του Πανιωνίου, προς τιμήν του 1ου Συνεδρίου. Πλήθος κόσμου από κάθε γωνιά της Αττικής πλημμύρισε το γήπεδο, όπου αντήχησε το σάλπισμα του 1ου Συνεδρίου: «Εμπρός για μια πιο γερή και πιο μαζική ΚΝΕ, ριζωμένη βαθιά, παντού όπου ζει, δουλεύει, μορφώνεται η νέα γενιά». Ακολούθησαν χαιρετισμοί, απαγγελίες ποιημάτων και τραγούδια που ξεσήκωσαν τον κόσμο.