Συγκλίσεις με γνώμονα τις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου παρατηρούνται στις τοποθετήσεις και την κινητικότητα των αστικών κομμάτων γύρω από την περιλάλητη συνταγματική αναθεώρηση, που προωθούν με βασικούς στόχους: Τη διαμόρφωση «σταθερών» στο ρευστό αστικό πολιτικό σκηνικό. Τη στήριξη της καπιταλιστικής ανάκαμψης. Τη διαμόρφωση ευρύτερων «συναινέσεων» μεταξύ των αστικών πολιτικών δυνάμεων, ακριβώς για να υπηρετηθούν οι στόχοι των μονοπωλίων. Αλλά και την εξασφάλιση «εναλλακτικών» στη διαχείριση της εξουσίας τους, μέσω πλαστών διαχωριστικών γραμμών.

Είναι χαρακτηριστικά όσα ειπώθηκαν τη Δευτέρα σε εκδήλωση για το Σύνταγμα, όπου οι Κυρ. Μητσοτάκης και Φώφη Γεννηματά κατέθεσαν τις προτάσεις των κομμάτων τους για τη συνταγματική αναθεώρηση, στον απόηχο προηγούμενης δήλωσης του Αλ. Τσίπρα ότι αυτή είναι από τα βασικά ζητήματα στα οποία πρέπει να προχωρήσει η «συνεννόηση» των βασικών αστικών πολιτικών κομμάτων...

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο Κυρ. Μητσοτάκης ζήτησε Σύνταγμα «που θα αναβαθμίζει το ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας χωρίς να αλλάζει τον τρόπο εκλογής του», «που θα διασφαλίζει την κυβερνητική θητεία με κατάργηση της δυνατότητας πολιτικών ελιγμών που κατατείνουν στην πρόωρη διάλυση της Βουλής».

Προτάσεις που λαμβάνουν υπόψη τη ρευστότητα στο αστικό πολιτικό σκηνικό - όπως αυτή εκδηλώθηκε όλα τα χρόνια της κρίσης - και την ενίσχυση του θεσμού του Πρόεδρου της Δημοκρατίας, με αλλαγές στην εκλογή του, στη θητεία και τις αρμοδιότητές του, σε μια εποχή που δεν μακροημερεύουν κυβερνήσεις.

Σημειωτέον, ο ίδιος, σε μια φαινομενικά αντίφαση, μόλις μια μέρα αργότερα, στη συζήτηση στη Βουλή σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, κρίνοντας ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να κυβερνήσει, την καλούσε να παραιτηθεί και να πάμε σε πρόωρες εκλογές.

Εξηγώντας τη στάση του, στελέχη της ΝΔ επιχειρηματολογούσαν ότι δεν ζούμε μια «κανονική περίοδο διακυβέρνησης». Οτι ο «κύκλος κανονικών - πλήρων θητειών» θα επιστρέψει μόλις επιστρέψει η «κανονικότητα» στη διαχείριση των φλεγόντων θεμάτων της ντόπιας αστικής τάξης, όπως η διαχείριση της οικονομίας, εξ ου και ζητούν πρόωρες εκλογές. Δείγμα της «ευελιξίας» με την οποία μπορούν να κινηθούν, όποτε χρειαστεί για το κεφάλαιο, στο φόντο των «αβεβαιοτήτων» του και της αξίωσης των εγχώριων μονοπωλίων για μεγαλύτερη κρατική στήριξη της προσπάθειας για ανάκαμψη των κερδών και της ανταγωνιστικότητάς τους, μέσω της παροχής κάθε είδους «κινήτρων» και «ασφάλειας».

Ζήτησε, άλλωστε, και Σύνταγμα «αναπτυξιακό, με κίνητρα για την προσέλκυση επενδύσεων, με ασφαλές φορολογικό και ασφαλιστικό περιβάλλον», «ευέλικτο, που αναθεωρείται με διαδικασία απλούστερη», «λιτό, με κατάργηση όλων των περιττών και δύστοκων διατάξεων που δεσμεύουν χωρίς να εισφέρουν στη συνταγματική αντοχή», «που θα καταργεί το μονοπώλιο της δημόσιας Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης με ριζική τροποποίηση του άρθρου 16», κ.ά.

Η Φώφη Γεννηματά, αναγνωρίζοντας ότι «οι νέες κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν διεθνώς εξαιτίας της δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, οδήγησαν σε μια βαθιά πολιτική και ηθική κρίση», χαρακτήρισε «αναγκαίο ένα νέο "πολιτικό συμβόλαιο"», ζητώντας τις εξής αλλαγές:

«Ως προς τη μορφή του πολιτεύματος: Δημιουργία ισχυρών αντίβαρων στο πρωθυπουργοκεντρικό μοντέλο, αλλά παράλληλη διαφύλαξη του χαρακτήρα πολιτεύματός μας ως Προεδρευόμενης Δημοκρατίας. Η πρωτοκαθεδρία της κυβέρνησης στη χάραξη και υλοποίηση των δημόσιων πολιτικών δεν πρέπει να αμφισβητηθεί».

«Ως προς τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας: Υπάρχει περιθώριο ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων του (...) Μπορούμε ενδεικτικά να μιλήσουμε: Για την ουσιαστική εμπλοκή του Προέδρου στη διαδικασία επιλογής της ηγεσίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων και των επικεφαλής των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών. Για την ενίσχυση της αρμοδιότητάς του για σύγκληση του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών. Για την ενεργοποίηση του Προέδρου στο Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής».

«Αλλαγή του τρόπου ανάδειξης του Προέδρου της Δημοκρατίας». Κρίνοντας ότι η τέτοια εκλογική διαδικασία «υποβιβάζεται σε αντικείμενο κομματικής αντιπαράθεσης και χρησιμοποιείται για την επίτευξη πολιτικών σκοπιμοτήτων», ζητά «νέο, ορθολογικό σύστημα εκλογής», που να «αποσυνδέει τη διάλυση της Βουλής από την εκλογή του Προέδρου».

«Πρόωρη διάλυση της Βουλής». Μιλώντας για «σταθερότητα» ζήτησε «να περιορίσουμε το φαινόμενο της καταχρηστικής επίκλησης του περίφημου "εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας" για τη διάλυση της Βουλής, όποτε κρίνει η κυβέρνηση ότι είναι σκόπιμη για την ίδια η άμεση προσφυγή στις κάλπες. Πρέπει να απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία της Βουλής ώστε το ίδιο το Κοινοβούλιο να λειτουργεί ως θεσμικό αντίβαρο. Μπορούμε επίσης να εξετάσουμε ισχυρά αντικίνητρα για την πρόωρη διάλυση της Βουλής. Οπως τον περιορισμό της θητείας της νέας Βουλής στο υπόλοιπο της αρχικής 4ετίας. Στόχος μας σε κάθε περίπτωση πρέπει να είναι ο ορισμός σταθερής ημερομηνίας εκλογών».

«Αναθεώρηση του άρθρου 86 για την ποινική ευθύνη των υπουργών: Η άσκηση της ποινικής δίωξης πρέπει να παραμείνει στη Βουλή με τη συνδρομή δικαστικού οργάνου και με την κατάργηση των χρονικών ορίων της αποσβεστικής προθεσμίας».

Η Φ. Γεννηματά ζήτησε, επίσης, «αλλαγές όχι μόνο στο Σύνταγμα, σε όλο το πολιτικό σύστημα». Π.χ.:

«Τη ριζική αλλαγή του εκλογικού νόμου. Την κατάργηση της πολύ ενισχυμένης σήμερα αναλογικής, που έχει χάσει την αξία και την αποστολή της, σε μια εποχή ισχνών πλειοψηφιών που εκ των πραγμάτων επιβάλλουν συγκλίσεις και ευρύτερες συνεργασίες».

«Την κατάργηση του απόλυτου μπόνους των 50 εδρών και την αντικατάστασή του με ένα μικρότερο, 30 εδρών, μόνο για το πρώτο κόμμα ή τον συνασπισμό κομμάτων που έχει υπερβεί το 40%: Κίνητρο για κυβερνησιμότητα αλλά και για συμμαχίες».

«Το σπάσιμο των μεγάλων εκλογικών περιφερειών. Την εκπροσώπηση - επιτέλους - του απόδημου Ελληνισμού. Αλλά και τη διατήρηση τουλάχιστον του 3% ως πλαφόν εισόδου στη Βουλή και του σημερινού αριθμού των βουλευτών, μακριά από λαϊκιστικές κορόνες».

«Την ενίσχυση του συστήματος ελέγχου της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων».

«Την οικοδόμηση ενός λειτουργικού κράτους (...) Με μόνιμους γενικούς γραμματείς σε κρίσιμα χαρτοφυλάκια. Με σταθερή και δίκαιη αξιολόγηση. Αποκέντρωση. Ηλεκτρονική διακυβέρνηση».

Παραπέρα, έκανε σαφές ότι το κόμμα της είναι ανοιχτό να μετάσχει στο «διάλογο για τη συνταγματική αναθεώρηση», με βασικό στόχο τη σύμπηξη ευρύτερων κυβερνητικών σχημάτων συνεργασίας: «Οφείλουμε, όλοι μαζί, να εργασθούμε μεθοδικά και μελετημένα. Για να αναζητήσουμε και να πετύχουμε δημιουργικές συναινέσεις».

Διόλου τυχαία, άλλωστε, οι προτάσεις της προέδρου του ΠΑΣΟΚ συμπίπτουν σχεδόν απόλυτα με όσα διαρρέονται από την κυβέρνηση για τα σχετικά σχέδιά της.

Ο ίδιος ο Αλ. Τσίπρας, σε συνέντευξή του ήδη από το Νοέμβρη του 2015, έλεγε ότι σκοπεύει να απευθύνει πρόσκληση «εθνικού διαλόγου» σε κόμματα και φορείς για το Ασφαλιστικό, την Παιδεία, τη συνταγματική αναθεώρηση και το Προσφυγικό.

Λίγες βδομάδες αργότερα, το Φλεβάρη του 2016, διαχέονταν - ως στόχοι της κυβέρνησης - στην «Αυγή» πολλά απ' όσα ιεράρχησε τη Δευτέρα η Φ. Γεννηματά:

Οτι η κυβέρνηση θα φέρει έναν «αναλογικότερο εκλογικό νόμο που θα διατηρεί κάποια μορφή bonus». Οτι πρόθεση του αρμόδιου υπουργείου είναι ο εκλογικός νόμος «να πριμοδοτεί εκείνον που θα κόβει πρώτος το νήμα»με 25 - 30 έδρες.

Οτι ως «νικητής» θα νοείται όχι κατ' ανάγκη το πρώτο κόμμα, αλλά και μια συμμαχία κομμάτων. «Με άλλα λόγια, ο εκλογικός νομοθέτης θα ευνοεί τις προγραμματικές προεκλογικές συμμαχίες, με κοινή κάθοδο στις εκλογές και κοινό ψηφοδέλτιο», έγραφε η εφημερίδα του ΣΥΡΙΖΑ.

Λέγεται, επίσης, ότι στην κυβέρνηση εξετάζεται το μπόνους να αποδίδεται εφόσον ο «νικητής» έχει ποσοστό άνω του 40% και τουλάχιστον μία μονάδα διαφορά απ' τον δεύτερο. Οτι κλίνουν υπέρ της διατήρησης του ορίου του 3% για είσοδο στη Βουλή. Δεδομένη παρουσιάζεται και η απόφαση για σπάσιμο των τεσσάρων μεγαλύτερων περιφερειών (Α' και Β' Αθηνών, Αττικής και Α' Θεσσαλονίκης), ενώ σκέψεις υπάρχουν και για «οροφή» στη βουλευτική θητεία, στα 12 χρόνια.

Πέραν, εξάλλου, της πρότασης Γεννηματά για έλεγχο στη χρηματοδότηση των κομμάτων, η κυβέρνηση φαίνεται να σχεδιάζει και άλλες παρεμβάσεις στην εσωτερική τους λειτουργία, ζήτημα που απασχολεί τα επιτελεία του συστήματος εδώ και χρόνια (βλ. Συμβούλιο της Ευρώπης, ΕΕ κ.ά.). Εξετάζεται η σκέψη παρέμβασης στον τρόπο ανάδειξης των υποψηφίων κάθε κόμματος, π.χ. οι δύο πρώτοι κάθε ψηφοδελτίου να ορίζονται απ' τον επικεφαλής του κόμματος και οι υπόλοιποι να αναδεικνύονται μέσω προκριματικών εκλογών, μεταξύ είτε των ψηφοφόρων, είτε των μελών του κόμματος στην αντίστοιχη περιφέρεια.

Κι όλα αυτά - όπως συμφωνούν άλλωστε ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, αλλά και το Ποτάμι, πιθανόν και άλλες δυνάμεις - οι κυβερνώντες προσανατολίζονται να τα «τρέξουν» σύντομα. Το επιβεβαίωσε και ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Σ. Φάμελλος, συγκαταλέγοντας την Τετάρτη στα επόμενα βήματα της κυβέρνησης τη «συνταγματική αναθεώρηση, συμπεριλαμβανομένης της τροποποίησης του νόμου περί ευθύνης υπουργών».

Τέλος, η συζήτηση περί συνταγματικής αναθεώρησης δεν σκιαγραφεί μόνο τα πεδία συναίνεσης των αστικών πολιτικών δυνάμεων - όπως ορίζονται από τις ανάγκες του κεφαλαίου να αναθερμάνει την οικονομία του -, αλλά και τις νέες διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους, όπως αυτές καθορίζονται πάλι από ανάγκες του κεφαλαίου, να εξασφαλίζει κι εναλλακτικές στην αστική διακυβέρνηση.

Ενδεικτικό ως προς αυτό είναι άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Δημοκρατία», την Τετάρτη, με τίτλο «AΡΙΣΤΕΡΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ» και υπότιτλο: «Το εργαλείο του Τσίπρα για νέες διαχωριστικές γραμμές».

Γράφει στον απόηχο της κοινοβουλευτικής αναμέτρησης της Τρίτης για τη «διαπλοκή»: «Το πολιτικό σύστημα έχει ήδη κάνει την υπέρβασή του και προετοιμάζεται για τον επόμενο γύρο (...) Οι πολιτικές δυνάμεις εστιάζουν στη συνταγματική αναθεώρηση και στον εκλογικό νόμο (...) Οταν ο Τσίπρας αρχίσει να χάνει λαϊκή υποστήριξη (μετά την εφαρμογή του Φορολογικού), τότε θα έχει μία και μόνη επιλογή: Να διχάσει και να ορθώσει νέες διαχωριστικές γραμμές. Το Σύνταγμα είναι ιδανικό εργαλείο προς τούτο».

Προσθέτει: «Οι κυβερνητικοί συνασπισμοί και οι πλειοψηφίες του μέλλοντος περνούν μέσα από την αντίληψη που έχουν τα κόμματα για το Σύνταγμα και τους θεσμούς: Πρόεδρος Δημοκρατίας, Εκκλησία, Δικαιοσύνη, εκλογικό σύστημα, ανεξάρτητες Αρχές. Και πάλι το Σύνταγμα είναι ιδανικό εργαλείο προς τούτο (...) Η ώρα αυτή, αν η ΝΔ δεν το έχει καταλάβει, πλησιάζει».

Εξηγεί: «Οι απόψεις που διατύπωσε η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ (...) ταυτίζονται απολύτως με τις θέσεις του ηγετικού πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ. Σε επόμενη στροφή θα προστεθούν, με πρωτοβουλία Τσίπρα, τα ζητήματα της αναθεώρησης του άρθρου 14 για τα ΜΜΕ, στο πνεύμα της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τον βασικό μέτοχο, όσο και ο διαχωρισμός κράτους - Εκκλησίας (...) Τότε η ΝΔ θα πρέπει να αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει».

Και καταλήγει: «Καλή η πρόταση Μητσοτάκη στην πρώτη ανάγνωσή της, αλλά, με εξαίρεση το άρθρο 16, συντηρητική. Η πρόταση ΣΥΡΙΖΑ σε ορισμένα ζητήματα θα είναι φιλελεύθερη, για να δημιουργήσει ρήγματα στους υπό μετεγγραφή εκσυγχρονιστές της ΝΔ, και σε άλλα αριστερή, για να γκρουπάρει ΠΑΣΟΚ - Ποτάμι μαζί του. Τότε τι γίνεται; Θα γυρίσουμε στις ρίζες;», βάζει το ερώτημα στην ηγεσία της ΝΔ για το πού θα προσανατολίσει τότε το κόμμα: Στο κέντρο ή στα δεξιά...