Η εκδήλωση δεν είχε το χαρακτήρα ιστορικής αναδρομής ή ανάλυσης μιας κινηματογραφίας που σφράγισε την εξέλιξη του παγκόσμιου σινεμά. Κύριο στόχο είχε να αναδείξει την πηγή της ανεξάντλητης δύναμης και έμπνευσης αυτού του κινηματογράφου, τους δεσμούς του με την Επανάσταση, την ενεργή συμμετοχή των δημιουργών στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Στο φουαγιέ υπήρχε μια καλαίσθητη έκθεση γνωριμίας με τους Σοβιετικούς κινηματογραφιστές και τις ταινίες τους. Χαρακτηριστικά ήταν τα ταμπλό που ήταν αφιερωμένα στη λογοκρισία που άσκησαν τα καπιταλιστικά κράτη στην ταινία του Αϊζενστάιν «Θωρηκτό Ποτέμκιν» (1925), απαγορεύοντας την προβολή της στη Γαλλία και την Αγγλία. Στην Ελλάδα προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1952! Στο ταμπλό μάλιστα υπήρχαν τα πρωτοσέλιδα του «Ριζοσπάστη» του 1927, που κατήγγειλε την απαγόρευση της ταινίας. Σε άλλο ταμπλό απεικονίζονταν τα τρένα προπαγάνδας, που κινητοποιούσαν πλατιές μάζες στο πλευρό της Επανάστασης. Στα βαγόνια είχαν και αίθουσα προβολής, αλλά και εργαστήριο παραγωγής φιλμ, μιας και τα πρώτα χρόνια η ΕΣΣΔ μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες της μόνο με φορητούς κινηματογράφους.

Στο τέλος της εκδήλωσης, σε πρώτη προβολή παρουσιάστηκαν κινηματογραφικά επίκαιρα από τα χρόνια της Επανάστασης του Τζίγκα Βερτόφ, με τίτλο «Ενα σινε-ποίημα για τον Λένιν», με συνοδεία ζωντανής μουσικής από τους εξαιρετικούς «Opera Chaotique», που ενθουσίασαν και συγκίνησαν τον κόσμο που είχε γεμίσει την Αίθουσα Συνεδρίων.

Στην εκδήλωση μίλησε ο Κώστας Σταματόπουλος, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ και σκηνοθέτης. Στην ομιλία παρεμβάλλονταν χαρακτηριστικά αποσπάσματα από σοβιετικές ταινίες της περιόδου, για να γίνει κατανοητή «η έκρηξη της κινηματογραφικής τέχνης που πουθενά δεν ήταν τόσο αισθητή, όσο στη μετεπαναστατική Ρωσία»...

Μεγάλο μέρος της ομιλίας του αφιερώθηκε στους κορυφαίους Σοβιετικούς κινηματογραφιστές Λεβ Κουλέσοφ, Αλεξάντερ Ντοβζένκο, Βσέβολοντ Πουντόβκιν, Τζίγκα Βερτόφ και Σεργκέι Αϊζενστάιν. Ξεχωριστή αναφορά έκανε στην Εσθήρ Σουμπ, άλλη μια τρανή απόδειξη ότι η Επανάσταση, απελευθερώνοντας συνολικά την εργατική τάξη από την ταξική σκλαβιά, έσπασε και τα πολλαπλά κοινωνικά, φυλετικά δεσμά των γυναικών, φέρνοντάς τες στο προσκήνιο και στο χώρο της Τέχνης. Παραθέτουμε αποσπάσματα από την κεντρική ομιλία.

Ο Κ. Σταματόπουλος σημείωσε αρχικά ότι «τα προεπαναστατικά χρόνια ο κινηματογράφος στη Ρωσία αλλά και στις άλλες καπιταλιστικές χώρες απλά κατέγραφε και αναπαρήγε κινούμενες εικόνες και σκηνές. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αποτελούσε μια βιντεοσκόπηση θεατρικής δράσης, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Από απλό ψυχαγωγικό θέαμα ολοκληρώθηκε ως τέχνη, πήρε δηλαδή καλλιτεχνική διάσταση και εξελίχθηκε στη νεότερη από τις Τέχνες, την ονομαζόμενη "έβδομη τέχνη", με την πρωτότυπη εργασία, την εφευρετικότητα, τους πειραματισμούς μιας γενιάς εμπνευσμένων πρωτοπόρων κινηματογραφιστών, που αναδείχτηκε τα πρώτα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση μέσα στη δυναμική της γέννησε τον κινηματογράφο ως τέχνη».

Στη συνέχεια αναφέρθηκε στα «καλλιτεχνικά κινήματα και ρεύματα που εμφανίστηκαν περίπου μια δεκαετία πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση - συνεχίζοντας την πορεία τους έως το 1930 - και ονομάστηκαν αργότερα από τους ιστορικούς τέχνης "Ρώσικη Πρωτοπορία". Η απελευθερωτική δύναμη της Οκτωβριανής Επανάστασης και η επιτάχυνση που αυτή έφερε στην κίνηση της Ιστορίας, αλλά και στην κίνηση της σκέψης και της συνείδησης, προσέδωσε πρωτοφανή ένταση και δυναμική στη δημιουργική αναζήτηση αυτών των καλλιτεχνών, οδηγώντας σε εκπληκτικά επιτεύγματα και στον τομέα του κινηματογράφου. Οι καινοτομίες που εμφανίζονται εκείνη την περίοδο στον κινηματογράφο, όπως η εισαγωγή του μοντάζ, το επικό στιλ, η χρησιμοποίηση σκηνών όπου πρωταγωνιστεί μαζικά ο εξεγερμένος λαός και άλλες επιτεύξεις που ακόμα και σήμερα θεωρούνται πρωτοποριακές, δεν ήταν εγκεφαλικά δημιουργήματα των σκηνοθετών. Ηταν το αποτέλεσμα μιας πυρετώδους προσπάθειας των συνεπαρμένων από τη Σοσιαλιστική Επανάσταση πρωτοπόρων Σοβιετικών κινηματογραφιστών να εκφράσουν το καινούργιο που σάρωνε τα πάντα στο πέρασμά του διαπερνώντας όλους τους τομείς της δράσης, όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Ταυτόχρονα, για πρώτη φορά οι καλλιτέχνες απευθύνονταν σε ένα τεράστιο κοινό, που προσπαθούσε να χορτάσει μια δίψα αιώνων για Τέχνη και Πολιτισμό. Με λίγα λόγια, η Οκτωβριανή Επανάσταση με την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος έβαλε τις βάσεις όχι μόνο για μια νέα κοινωνική πραγματικότητα, αλλά ενέπνευσε και μια νέα τέχνη στους καλλιτέχνες - δημιουργούς σε όλο τον κόσμο, την τέχνη για τον εργαζόμενο λαό και τη νέα κοινωνία, που θα καταργήσει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο (...).

Η πλειονότητα της διανόησης αντιμετώπισε εχθρικά την Οκτωβριανή Επανάσταση με εξαίρεση τους καλλιτέχνες της Ρώσικης Πρωτοπορίας, που γρήγορα ξεπέρασαν τις αρχικές αναστολές τους και την αγκάλιασαν με ενθουσιασμό (...)».

Στους καλλιτέχνες όμως της Πρωτοπορίας, «ιδιαίτερη επίδραση ασκούν οι θετικιστικές τεχνοκρατικές αντιλήψεις του Μπογκντάνοφ - πρωταγωνιστή της μαζικότερης τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια πολιτιστικής οργάνωσης, της "Προλετκούλτ" - στις οποίες ο Λένιν άσκησε κριτική με το βιβλίο του "Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός". Ο Μπογκντάνοφ απέρριπτε την πάλη των τάξεων ως κινητήρια δύναμη της Ιστορίας και κατέληγε σε μια θεωρία για βαθμιαία κατάργηση των ταξικών αντιθέσεων μέσω της τεχνολογικής προόδου».

Ο κινηματογράφος, σε αντίθεση με τις άλλες Τέχνες, βρίσκεται ακόμα μακριά από τέτοιες αναζητήσεις και ο λόγος είναι, όπως ανέφερε ο Κ. Σταματόπουλος, ότι «στον κινηματογράφο σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τα άλλα είδη Τέχνης εμποδίζεται η δυνατότητα του καλλιτέχνη να εκφραστεί ελεύθερα, αφού εξαρτάται άμεσα από τις απαιτήσεις των ιδιοκτητών της βιομηχανικά οργανωμένης κινηματογραφικής παραγωγής και τα εμπορικά, κερδοσκοπικά ή γενικότερα ιδεολογικά συμφέροντά τους. Στα πρώτα του βήματα, ο σοβιετικός κινηματογράφος αντιμετώπισε σοβαρές δυσκολίες (...)

Ετσι, ο κινηματογράφος είναι η Τέχνη που ωριμάζει και αναπτύσσεται με την εδραίωση της Επανάστασης και όχι από τα πριν.

Ο Λένιν από νωρίς κατάλαβε τη διαφωτιστική και διαπαιδαγωγητική εμβέλεια του κινηματογράφου. Συνειδητοποίησε αμέσως την τεράστια εκφραστική του δύναμη και τη μεγάλη του απήχηση στις μάζες και τον αναγόρευσε "σαν την σπουδαιότερη απ' όλες τις Τέχνες" λέγοντας: "Εμείς, η νέα σοβιετική κυβέρνηση, θεωρούμε πως ο κινηματογράφος είναι η πιο σημαντική από όλες τις Τέχνες, ένα ζωτικό εργαλείο της Επανάστασης στον αγώνα για τη διαπαιδαγώγηση των νέων πολιτών". Από εκείνη τη στιγμή, επιστήμονες και καλλιτέχνες απ' όλους τους χώρους (θέατρο, μυθιστόρημα, αρχιτεκτονική, κατασκευές κ.α.) στρέφονται στον κινηματογράφο.

Παράλληλα, πάρθηκαν συγκεκριμένα μέτρα που ευνοούσαν την ανάπτυξη του κινηματογράφου. Το Διάταγμα για την εθνικοποίηση του κινηματογράφου, το 1919, τον απαλλάσσει από τις αυστηρές εμπορικές εξαρτήσεις του και διαμορφώνει συνθήκες, που επιτρέπουν την είσοδο των ρευμάτων της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας στη νεαρή και ακόμη ανεξερεύνητη ως προς τα εκφραστικά της μέσα "7η τέχνη"».

Αναφερόμενος στο σήμερα σημείωσε ότι «η αστική φιλολογία ειδικά στα πανεπιστήμια και στις καλλιτεχνικές σχολές, μην μπορώντας να κρύψει το μεγαλείο αυτών των δημιουργών, αλλοιώνει, αναθεωρεί και μπαίνει σε μεταφυσικές ερμηνείες του κοινωνικού πλαισίου όπου δημιουργήθηκαν και έδρασαν. Ολοι αυτοί οι σπουδαίοι τεχνίτες ήξεραν ότι ήταν δημιούργημα μιας τάξης που στην επαναστατική της έκρηξη πήρε την υπόθεση της εξουσίας στα χέρια της και από τη λάσπη βγήκε στο φως. Η κορυφή της διανόησης στον κινηματογράφο υποκλίθηκε σ' αυτήν την αλήθεια».

Ολοκληρώνοντας, ανέφερε ότι «η ιστορία και η εξέλιξη του σοβιετικού κινηματογράφου σηματοδοτεί μία νέα εποχή, μια νέα αντίληψη για την κινηματογραφία. Οχι μόνο για τις αισθητικές αναλύσεις των δημιουργών αλλά και τις πρωτοποριακές μορφικές αναζητήσεις του, που δεν έχουν ξεπεραστεί ούτε στις μέρες μας. Αλλά πάνω από όλα και κυρίως γιατί στα αριστουργήματά του έδωσε μια χειροπιαστή απόδειξη πως το καινούργιο σοσιαλιστικό περιεχόμενο είναι αυτό που απαιτεί και δημιουργεί νέες μορφές. Ο νεαρός σοβιετικός κινηματογράφος ισοπέδωσε όλες τις αστικές αντιλήψεις για την καταστροφή που επιφέρει στην τέχνη η στράτευσή της.

Εμείς πρέπει ως συμπέρασμα να κρατήσουμε και σε όλους τους τόνους να το διακηρύσσουμε ότι τη μεγάλη πορεία του παγκόσμιου κινηματογράφου ως επιστήμης, ως τέχνης και ως κοινωνικού αγαθού, σίγουρα την οφείλουμε στην Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση (...)».