Η «οικονομική ολοκλήρωση» της Ενωσης Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) είναι το κύριο ζήτημα της συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών και συνεργαζόμενων χωρών, που άρχισε χτες στη Σιγκαπούρη με χαρακτηριστικό σύνθημα «Ευέλικτοι και καινοτόμοι» και αναμένεται να ολοκληρωθεί αύριο με σειρά συναντήσεων της Ενωσης με εκπροσώπους κρατών που έχουν προσκληθεί.

Οι υπουργοί στην 51η Συνάντησή τους κατέληξαν σε μια κοινή διακήρυξη ενώ ουσιαστικά προετοιμάζουν την 33η Συνάντηση των αρχηγών κρατών που έχει προγραμματιστεί για το Νοέμβρη. Η διακρατική αυτή καπιταλιστική ένωση ξεκίνησε το 1967 από τις Ινδονησία, Μαλαισία, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη και Ταϊλάνδη και στη συνέχεια έγιναν σταδιακά μέλη το Μπρουνέι, το Βιετνάμ, το Λάος, η Μιανμάρ και η Καμπότζη. Οι φιλοδοξίες των ηγετών της Ενωσης, που αντιπροσωπεύουν τα συμφέροντα των αστικών τάξεων των χωρών τους, είναι αυτή να αναδειχθεί «4η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη του πλανήτη» αξιοποιώντας τα σημαντικά πλεονεκτήματα που έχει συνολικά η περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού, ως μεγάλη αγορά με νεαρό και πολυπληθές εργατικό δυναμικό και λόγω του φυσικού πλούτου που διαθέτει. Ετσι η Ενωση προξενεί το ενδιαφέρον ισχυρών «παικτών» στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, όπως οι ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, που επιδιώκουν προνομιακές σχέσεις για την προώθηση των δικών τους μονοπωλιακών ομίλων. Στη Σιγκαπούρη έχουν μεταβεί επίσης και οι ΥΠΕΞ της Ρωσίας και των ΗΠΑ, Σεργκέι Λαβρόφ και Μάικ Πομπέο, αντίστοιχα, αν και μια μεταξύ τους συνάντηση δεν είχε προγραμματιστεί, χωρίς να αποκλείεται και εντελώς.

Πάντως, τις μέρες αυτές είχαν προγραμματιστεί εκτός από τις πολλές διμερείς συναντήσεις και ορισμένες βασικές πολυμερείς συναντήσεις. Χαρακτηριστικά το ASEAN+3 με την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Το ASEAN+8, με Κίνα, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ινδία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ηνωμένες Πολιτείες και Ρωσία, καθώς και το Περιφερειακό Φόρουμ ASEAN (ARF), συναντήσεις με την Ευρωπαϊκή Ενωση αλλά και εκπροσώπους χωρών όπως η Βόρεια Κορέα - που έχει αποστείλει διπλωματική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον ΥΠΕΞ της, Ρο Γιονγκ Χο - το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν, η Τουρκία, το Ιράν, η Σρι Λάνκα, η Παπούα-Νέα Γουινέα, το Ανατολικό Τιμόρ, η Μογγολία.

Στο κοινό ανακοινωθέν των 26 σελίδων επαναλαμβάνονται οι γενικόλογες διακηρύξεις για προσήλωση στο «ελεύθερο εμπόριο», ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ισχυροποίηση των δομών που έχει συγκροτήσει η Ενωση (όπως η Οικονομική Εταιρική Σχέση). Σημειώνεται δε η ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι σύγχρονες προκλήσεις της «ψηφιακής επανάστασης» σε «έναν κόσμο που αλλάζει και γίνεται πιο πολυπολικός». Προφανώς οι επικλήσεις αυτές γίνονται από την ανάγκη των αστικών τάξεων να παίξουν έναν πιο ενεργό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία ώστε να μπορούν να σταθούν στο σφοδρό ανταγωνισμό με ισχυρότερες δυνάμεις.

Ως είθισται σε τέτοια κείμενα, γίνεται αναφορά και στο ζήτημα της ασφάλειας και της ανάγκης συνεργασίας για την «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας» ή φυσικών καταστροφών.

Το ζήτημα επίσης της αποπυρηνικοποίησης της Κορεατικής Χερσονήσου ήταν στο επίκεντρο της διακήρυξης αλλά αναμενόταν να τεθεί και στο Περιφερειακό Φόρουμ της ASEAN αύριο Σάββατο 4 Αυγούστου, όπου θα μιλήσει και ο ΥΠΕΞ της Βόρειας Κορέας, πρώτη φορά μετά τις συναντήσεις της ηγεσίας της χώρας με την ηγεσία της Νότιας Κορέας και των ΗΠΑ.

Οπως ανακοινώθηκε ακόμα, οι ΥΠΕΞ της ASEAN συμφώνησαν σε ένα κείμενο - «οδικό χάρτη» που θα αποτελέσει τη βάση των διαπραγματεύσεων για έναν κώδικα δεοντολογίας για τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, ένα ζήτημα που προκαλεί πολλές τριβές ειδικά με τις Φιλιππίνες και το Μπρουνέι. Πάντως, ο ΥΠΕΞ της Σιγκαπούρης, Βιβιάν Μπαλακρισνάν, έσπευσε να δηλώσει ότι αν και η «συμφωνία αποτελεί ορόσημο» αυτό δεν σημαίνει πως «οι διαπραγματεύσεις έχουν τελειώσει ή πως έχουν επιλυθεί όλες οι ανταγωνιστικές απαιτήσεις σε σχέση με την επικράτεια στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας», ενώ κατέληξε ότι «θα ήταν πρόωρο να καθοριστεί μια προθεσμία για τις διαπραγματεύσεις».

Από την πλευρά του, ο Κινέζος ΥΠΕΞ, Γουάνγκ Γι, σημείωσε ότι «οι διαπραγματεύσεις μπορούν να επισπευστούν αν εξαιρεθούν οι εξωτερικές παρεμβάσεις», «φωτογραφίζοντας» το ρόλο των ΗΠΑ. Επίσης, σημείωσε ότι η Κίνα θέλει να διευρύνει τη συνεργασία και τις επενδύσεις με όλες τις χώρες της περιοχής, θυμίζοντας ότι έχει υπογραφεί η λεγόμενη Εταιρική Σχέση Κίνας - ΑSEAN 2030 και ότι τα επόμενα χρόνια θα παράσχει ακόμα μεγαλύτερη οικονομική στήριξη.

Χαρακτηριστική ήταν η παρέμβαση του ΥΠΕΞ της Ρωσίας, Σ. Λαβρόφ στη συνάντηση με τους ΥΠΕΞ της ASEAN, ο οποίος τους κάλεσε να συμμετάσχουν στο έργο της «μεγάλης Ευρασίας». Είπε χαρακτηριστικά: «Το μεγάλο ευρασιατικό έργο είναι, θα έλεγα, ο στόχος, τον οποίο πρέπει να συμφωνήσουμε και να προσδιορίσουμε τους δρόμους μέσω των οποίων θα φθάσουμε σ' αυτόν και στην επίτευξη του οποίου προσκαλούμε όλες τις χώρες που βρίσκονται σ' αυτόν τον τεράστιο γεωπολιτικό χώρο. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η μεγάλη ευρασιατική συνεργασία δεν συνιστά ένα εκ των προτέρων έργο που αποφασίζεται σε στενό κύκλο και οι υπόλοιποι λένε ότι αυτοί είναι οι όροι με βάση τους οποίους θα συνεργασθούμε».

Οπως φαινόταν από χτες, υπήρχαν διεργασίες για να προετοιμαστεί ανάμεσα στις δύο πλευρές, Ρωσία και ASEAN, μια συμφωνία συνεργασίας στον κυβερνοχώρο.

Από την πλευρά των ΗΠΑ, ο ΥΠΕΞ, Μ. Πομπέο, που πραγματοποιεί μίνι περιοδεία στην περιοχή (χτες ήταν στην Μαλαισία, σήμερα και αύριο Σάββατο στη Σιγκαπούρη και θα ακολουθήσει η Ινδονησία), επιχειρεί να προωθήσει τη θέση της χώρας του για «ανοιχτό Ινδικό και Ειρηνικό», που επί της ουσίας είναι προσπάθεια να ανταγωνιστεί πρωτίστως την Κίνα, που διευρύνει την παρέμβασή της στην περιοχή και εντάσσει όλο και περισσότερες χώρες της στα μεγαλεπήβολα σχέδια των κινεζικών ομίλων για τους σύγχρονους «δρόμους του μεταξιού» (Μια ζώνη, ένας δρόμος). Ταυτόχρονα, ο Πομπέο θέλει να πιέσει ακόμα περισσότερο στο ζήτημα της Κορέας, ζήτημα που επίσης εντάσσεται στον ευρύτερο ανταγωνισμό στην περιοχή.