«Θα πρέπει να πω στην κυβέρνηση και σε όσους προσβλέπουν στην κυβέρνηση με το μανδύα τον αριστερό ή τον κεντροαριστερό ότι το ΚΚΕ δε δέχεται μαθήματα για δημοκρατία και ιδιαίτερα για τα ατομικά δικαιώματα και για την ανεξιθρησκία. Από κανέναν δε δέχεται τέτοια μαθήματα».

Την κατηγορηματική αυτή δήλωση έκανε χτες στη Βουλή ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ Αντ. Σκυλλάκος, παρεμβαίνοντας στη συζήτηση για την ανέγερση Ισλαμικού Πολιτιστικού Κέντρου και τεμένους στην Παιανία, που προβλέπεται σε σχετικό άρθρο του νομοσχεδίου για την Ολυμπιάδα του 2004.

Είχαν προηγηθεί οι τοποθετήσεις του υφυπουργού Πολιτισμού Γ. Φλωρίδη και της εκπροσώπου του ΣΥΝ Μ. Δαμανάκη, οι οποίοι, στο όνομα της ανεξιθρησκίας, ζητούσαν από τους βουλευτές να ψηφίσουν τη διάταξη για την ανέγερση αυτού του Ισλαμικού Κέντρου στην Παιανία. Να σημειωθεί ότι στη συζήτηση του νομοσχεδίου στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή ο ΣΥΝ είχε ταχθεί υπέρ της ανέγερσης του τεμένους στο Γκάζι, θέση που άλλαξε στη συζήτηση στο Θερινό Τμήμα, όπου τάχθηκε υπέρ της κυβερνητικής θέσης.

«Υπάρχουν σοβαρά ερωτηματικά γιατί ο ΣΥΝ άλλαξε θέση», είπε ο Αντ. Σκυλλάκος και τόνισε: «Θα πρέπει να πει εδώ στη Βουλή, γιατί άλλα έλεγε η εισηγήτρια στην επιτροπή και άλλα λέει σήμερα. Εμείς λέμε την άποψή μας, τασσόμαστε κατηγορηματικά υπέρ του τεμένους στο Γκάζι για να εξυπηρετηθούν πραγματικά οι μουσουλμάνοι. Ολα τα υπόλοιπα είναι εκ του πονηρού. Εξυπηρετούν σκοπιμότητες συγκεκριμένες, συκοφάντησης των θέσεών μας».

Αποκαλύπτοντας την υποκρισία της κυβέρνησης στα όσα λέει για την ανεξιθρησκία, υπογράμμισε:

«Εάν η κυβέρνηση είχε ευαισθησίες για την ανεξιθρησκία γενικότερα, θα προχωρούσε από πολύ καιρό πριν στο χωρισμό της Εκκλησία από το κράτος. Ομως, μαζί με τη ΝΔ, αρνήθηκαν να αναθεωρήσουν ή έστω να συζητηθεί η αναθεώρηση αυτών των άρθρων. Το να έρχονται ορισμένοι τώρα και έτσι να εμφανίζεται από την πλευρά της κυβέρνησης ευαισθησία για τους μουσουλμάνους - που τόσα χρόνια ζητούσαν τζαμί και δεν τους δινόταν - και επιπλέον να δίνονται μαθήματα στο δικό μας κόμμα, ε, αυτά τα απορρίπτουμε κατηγορηματικά και διαμαρτυρόμαστε».

Η ψήφιση της συγκεκριμένης διάταξης αναβλήθηκε για την ερχόμενη Τρίτη, αφού, μετά από πρόταση ονομαστικής ψηφοφορίας που υπέβαλαν βουλευτές της ΝΔ, η συνεδρίαση διακόπηκε, αφού στην αίθουσα δε βρίσκονταν οι απαραίτητοι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ.

Στην πρωτολογία της, η εισηγήτρια του ΚΚΕ Λ. Κανέλλη είχε τονίσει κατηγορηματικά: «Επιμένουμε ότι η ανάγκη δημιουργίας ενός ισλαμικού πολιτιστικού κέντρου είναι απαραίτητη. Αλλωστε, αυτό παραμένει πάγιο αίτημα του Αραβικού Συνδέσμου με αιτήσεις και αλλεπάλληλα χαρτιά και ποτέ δεν απαντήθηκαν από το 1971, δηλαδή έχει περάσει περίπου μία τριακονταετία. Η πρόταση η δική μας είναι για την περιοχή του Ελαιώνα στο Γκάζι, εκεί όπου υπάρχουν διάφορα μεγάλα εμπορικά κέντρα, όπως και το ίδιο το υπουργείο Πολιτισμού - που θα μετακινηθεί στον άξονα του Πειραιώς - θα μπορούσε να διευκολύνει τα μάλα, όχι μόνο τους μουσουλμάνους, αλλά και όσους θέλουν να προσφεύγουν για να μελετούν σε επίπεδο πολιτισμικό». Υπενθύμισε, δε, ότι το αντίστοιχο ισλαμικό κέντρο στις Βρυξέλλες βρίσκεται στην καρδιά της πόλης και μόλις 100 μέτρα από το γραφείο του Ρ. Πρόντι.

Το ΚΚΕ, είπε, επιφυλάσσεται για το συγκεκριμένο άρθρο και τόνισε ότι εάν η κυβέρνηση ήθελε στα αλήθεια να προωθήσει τις σχέσεις με τις μουσουλμανικές χώρες, σε ό,τι αφορά στο θρήσκευμα και τον πολιτισμό τους, θα είχε κατεβάσει αυτόνομα ένα νομοσχέδιο. Στην ψηφοφορία για το άρθρο, το ΚΚΕ θα ψήφιζε «παρών».

Από την πλευρά τους, οι βουλευτές της ΝΔ, μετά από διευκρινίσεις του υφυπουργού, ζήτησαν να θεωρηθεί ως προοϋπόθεση για την ανέγερσή του στην Παιανία, η πραγματοποίηση διαλόγου με την Τοπική και Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.

Ο υφυπουργός Πολιτισμού, Γ. Φλωρίδης, ισχυρίστηκε ότι είναι «επαμφοτερίζουσα» η θέση όσων διαφωνούν με την κυβερνητική θέση και τη συνέδεσε με το προχθεσινό συλλαλητήριο της Εκκλησίας στη Θεσσαλονίκη, λέγοντας ότι φοβάται πως «συνδέεται με το κλίμα των ημερών και ιδιαίτερα μετά από τις πραξικοπηματικές αντιλήψεις που εκφράστηκαν και στη Θεσσαλονίκη, οι οποίες αμφισβητούν την ισχύ του Συντάγματος και των νόμων». Εκανε δε λόγο για «συνωμοσιολογίες» και «προφάσεις εν αμαρτίαις» και απάλειψε από το άρθρο τα όσα συνέδεαν το εν λόγω Ισλαμικό Κέντρο με τους Ολυμπιακούς Αγώνες και την εξυπηρέτηση των διεθνών σχέσεων της χώρας.

Απαντώντας στα περί συνωμοσιών, η Λ. Κανέλλη κάλεσε τον υφυπουργό, εάν είναι ευαίσθητος στις συνωμοσίες, να ζητήσει «από τον πρόεδρο της Βουλής να μας εξηγήσει τις χθεσινές (προχθεσινές) δηλώσεις για συνωμοσία προς ανατροπή της κυβέρνησης», ενώ εξέφρασε την απορία της γιατί πρέπει να ανεγερθεί το τέμενος από κονσόρτσιουμ εταιριών.

Κατά του άρθρου, τάχθηκε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Α. Χρυσανθακόπουλος, ο οποίος είπε ότι το τέμενος μπορεί να γίνει και ένα άνδρο τρομοκρατίας διεθνώς, αν είναι φανατικοί ισλαμιστές από πίσω!

Σε ερώτηση αν τίθεται ζήτημα έναρξης διαδικασίας του χωρισμού κράτους-Εκκλησίας, ο Δ. Ρέππας απάντηση αρνητικά. «Γνωρίζετε, είπε, πολύ καλά ότι η κυβέρνηση δεν έχει αντιμετωπίσει τέτοιο θέμα. Στις δε συζητούμενες διατάξεις του Συντάγματος, προκειμένου να προχωρήσει η Βουλή στο ενδεχόμενο αναθεώρησής τους, δεν περιλαμβάνονται εκείνες των άρθρων 3 και 13 του Συντάγματος που αναφέρονται στο θέμα. Πρέπει να τονίσω, για άλλη μια φορά, ότι η συντεταγμένη πολιτεία, η κυβέρνηση, δε θεωρεί ότι στις σχέσεις της με την Εκκλησία υπάρχει πεδίο σύγκρουσης.Η κυβέρνηση, εξ ορισμού, δεν εμπλέκεται σε οποιασδήποτε μορφής αντιδικία με την Εκκλησία και δεν είναι δυνατόν η κυβέρνηση να δημιουργήσει ένα πλαίσιο διαλόγου πολιτικής μορφής ή διαπραγμάτευσης με την Εκκλησία. Οι ρόλοι είναι διακριτοί. Η Εκκλησία ασκεί τα πνευματικά και κοινωνικά καθήκοντά της».

Ο υπουργός Τύπου, αναφερόμενος στην προχτεσινή συγκέντρωση της Εκκλησίας στη Θεσσαλονίκη, είπε: «Τέτοιες εκδηλώσεις, ασφαλώς, δεν προσιδιάζουν στο χαρακτήρα της ελληνικής Εκκλησίας. Με απορία και προβληματισμό ακούμε πολλούς ισχυρισμούς και γεννώνται πολλά ερωτηματικά. Ποιος είναι ο λόγος που αναφέρονται όλα αυτά τα σενάρια, τα οποία στηρίζονται σε ισχυρή φαντασία κάποιων και μόνον και δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα; Αλλά η σκοπιμότητα είναι προφανής. Και νομίζω ότι η σκοπιμότητα, όπως εκδηλώθηκε και μετά τη χτεσινή (σ.σ. προχτεσινή) συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη, δεν είναι άλλη από τη διεκδίκηση ενός ρόλου, ο οποίος είναι ξένος προς την παράδοση και το ουσιαστικό περιεχόμενο της αποστολής της Εκκλησίας».

Οσον αφορά το διάλογο είπε ότι η κυβέρνηση είναι ανοιχτή, με τον όρο ότι δε θα συζητηθεί το θέμα των ταυτοτήτων. «Η οδός του διαλόγου, σημείωσε ο Δ. Ρέππας, είναι αυτή που πρέπει να ακολουθείται από την Εκκλησία. Για μας, ο δρόμος αυτός παραμένει πάντοτε ανοιχτός. Ο αρμόδιος υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων είναι ανά πάσα στιγμή στη διάθεση των εκπροσώπων της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδας, προκειμένου να συζητήσουν θέματα, τα οποία αφορούν την Εκκλησία, το ρόλο της και τις σχέσεις της με το κράτος. Οσον αφορά το θέμα των ταυτοτήτων, η κυβέρνηση έχει αποσαφηνίσει τη θέση της. Παραμένουμε σε αυτή τη θέση. Δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης αυτό το συγκεκριμένο θέμα. Υπάρχουν, όμως, προβλήματα τα οποία η Εκκλησία πρέπει να αντιμετωπίσει, όπως αυτά που έχουν σχέση με την απονομή της εκκλησιαστικής Δικαιοσύνης, με την εκκλησιαστική εκπαίδευση, με τα έργα ανάπτυξης της Εκκλησίας».

Ο υπουργός Τύπου άφησε αιχμές για τη μη προσφυγή της Εκκλησίας στο Συμβούλιο Επικρατείας. «Θα μπορούσε, είπε, η Εκκλησία, η οποία αντιδρά και επιτίθεται σε μια τέτοια επιλογή, να αξιοποιήσει, μεταξύ των άλλων, και τη δικαστική οδό, προσφεύγοντας στο Συμβούλιο της Επικρατείας ή σε άλλα όργανα της χώρας μας ή της ΕΕ, προκειμένου να διεκδικήσει μία απόφαση υπέρ των απόψεών της. Το απέφυγε και όλοι γνωρίζετε γιατί. Εμείς, από τη δική μας πλευρά, επαναλαμβάνω, γνωρίζουμε ότι η επιλογή στην οποία έχουμε προχωρήσει είναι ορθή. Θεωρούμε πως δεν είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο η Εκκλησία αναπτύσσει, τελευταία, αυτή τη δραστηριότητα. Ισως είναι μόνο η αφορμή. Αλλά αυτό και πάλι δίνει σε όλους τη δυνατότητα να βγάλουμε ένα κεντρικό συμπέρασμα: Οτι επιδιώκεται - αυτή είναι η πρόθεση και ο πραγματικός στόχος από την πλευρά της Εκκλησίας - ένας ρόλος, ο οποίος είναι ξένος προς την παράδοση και το ουσιαστικό περιεχόμενο της αποστολής της».

Κατά τ' άλλα, διαβεβαίωσε ότι δεν έχει απασχολήσει την κυβέρνηση το ενδεχόμενο κατάργησης του σταυρού από την ελληνική σημαία. Οσο για το θέμα του όρκου, αυτό, είπε, έχει αντιμετωπιστεί. «Γνωρίζετε, είπε, ότι ουδείς υποχρεώνεται στο δικαστήριο ή όπου αλλού να δώσει όρκο στο Ευαγγέλιο, αν δεν είναι δική του επιλογή. Επίσης, ουδείς υποχρεώνεται να προβεί σε πολιτικό γάμο». Και πρόσθεσε: «Δεν αντιμετωπίζουμε θέμα καθιέρωσης, ως υποχρεωτικού, του πολιτικού γάμου. Εχω απαντήσει - και τις προηγούμενες ημέρες - ότι δεν έχει απασχολήσει την κυβέρνηση τέτοιο ζήτημα».

Στις «δάφνες» του συλλαλητηρίου της Θεσσαλονίκης επαναπαύεται η εκκλησιαστική ηγεσία και προετοιμάζεται για το συλλαλητήριο της Αθήνας, που θα γίνει την ερχόμενη Τετάρτη, ενισχύοντας την αποπροσανατολιστική αντιπαράθεση με την κυβέρνηση.

Ο αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος σε δηλώσεις του χτες στον Ρ/Φ σταθμό της Αθήνας «9,84», προσπάθησε να απαντήσει σε όσα του χρεώνονται επικαλούμενος τη «θέληση του λαού». Και διαβεβαίωσε ότι «εμείς δεν επιδιώκουμε συγκυβέρνηση». Αλλά διεκδίκησε για λογαριασμό της Εκκλησίας, «να διατυπώνουμε γνώμη και να είμαστε συνομιληταί για θέματα τα οποία μάς ενδιαφέρουν».

«Είναι, είπε, η θέληση του λαού, η Ελλάδα να παραμείνει μια χώρα έτσι όπως την ξέρουμε, με την παράδοσή της και με την ιστορία της. Αυτό ζητάμε και δε θέλουμε τίποτα άλλο. Αυτό δε, είναι συμβατό και με την πρόοδόμας και με τον εκσυγχρονισμό μας». Επίσης προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις περί διεκδίκησης πολιτικού ρόλου εκ μέρους του λέγοντας: «Δεν αναμειγνυόμεθα εις την πολιτικήν, ούτε θέλουμε να εμπλέξουμε την Εκκλησία σε τέτοιου είδους επιχείρηση. Είμαστε μακριά από τα κόμματα, γι' αυτό και δε ζητήσαμε από κανένα κόμμα να μας συμπαρασταθεί. Ζητήσαμε απλώς από το λαό του Θεού, το λαό της Εκκλησίας, ο οποίος μάλιστα αν θέλετε ανήκει και σε μια ευρύτερη γκάμα κομμάτων».

Για τα επόμενα βήματα της ιεραρχίας, μετά και τη συγκέντρωση της Αθήνας, ο αρχιεπίσκοπος επιφυλάχτηκε διαβεβαιώνοντας ότι «είμαστε συνετοί και σώφρονες άνθρωποι» και ότι το ίδιο είναι και από την «άλλη μεριά».

Ωστόσο ο εκπρόσωπος του αρχιεπισκόπου, μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος Θεόκλητος, σε δηλώσεις του στο Ρ/Φ σταθμό «Φλας», προανήγγειλε κλιμάκωση των κινητοποιήσεων με νέα βήματα, αν η κυβέρνηση συνεχίσει την αδιάλλακτη στάση της. Ενώ ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος, ανέφερε στον ίδιο σταθμό, ότι η Εκκλησία δεν πρόκειται να υποταχθεί σε αποφάσεις που απειλούν την πνευματική ελευθερία.

Στο μεταξύ οι διαφοροποιήσεις υποβόσκουν στους κόλπους της ιεραρχίας με τους μητροπολίτες Ζακύνθου, Θηβών και Ιωαννίνων να βγαίνουν στα τηλεοπτικά παράθυρα, εκφράζοντας τις διαφωνίες τους στην επίσημη γραμμή της Εκκλησίας.

Η μια όψη του αποπροσανατολισμού του λαού από τα πραγματικά του προβλήματα ήταν η «λαοσύναξη» στη Θεσσαλονίκη. Την ίδια ώρα προχτές στον Πειραιά ο Ομιλος Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας διοργάνωνε συζήτηση με θέμα «Ορθοδοξία και Ορθολογισμός». Μόνο η αναφορά των ομιλητών, αλλά και μερικών από τους παραβρισκόμενους στο ακροατήριο αρκεί για να φανεί ότι ήταν η άλλη όψη του ίδιου αποπροσανατολιστικού νομίσματος.

Στη «σύναξη» του Πειραιά ομιλητές ήταν ο αυτοπαρουσιαζόμενος ως συγγραφέας Στέλιος Ράμφος,ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Στέφανος Μάνος και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Παπανδρέου.Μαζί με αυτούς παρόντες και ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος, γνωστός για τις ακραίες θατσερικές του απόψεις, ο επίσης εμφανιζόμενος ως συγγραφέας Μίμης Ανδρουλάκης, γνωστός για το ρόλο του ως μαϊντανού σε τέτοιες συνάξεις, ο πρώην νομάρχης Πειραιά Χρήστος Φωτίου, που μεταξύ άλλων έχει προτείνει την ελεύθερη χορήγηση ηρωίνης στα νοσοκομεία στους ηρωινομανείς, και ο Νίκος Μπίστης, που αναζητά εναγώνια τη στέγασή του κάτω από την εκσυγχρονιστική ομπρέλα του ΠΑΣΟΚ.

Και μόνο από την επιλογή των ομιλητών και τη σύνθεση του ακροατηρίου θα ήταν ασυγχώρητη αφέλεια αν κάποιος περίμενε να γίνει η οποιαδήποτε αναφορά στα πραγματικά λαϊκά ή εθνικά προβλήματα. Αντίθετα, η προσπάθεια των ομιλητών ήταν να αποδείξουν ότι οι κυβερνητικές επιλογές, που φυσικά γίνονται για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της αστικής τάξης, είναι προς το συμφέρον και της Εκκλησίας, η οποία πρέπει όμως να εκσυγχρονιστεί για να μην έχει την τύχη των σοσιαλιστικών καθεστώτων της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Ολα αυτά, διανθισμένα με μπόλικο αντικομμουνισμό και όρκους πίστης στην Ορθοδοξία.

Το τελικό συμπέρασμα από τα όσα ειπώθηκαν ήταν ότι δικαιώνονται πλήρως οι εκτιμήσεις του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ, πως πίσω από ένα αναγκαίο αστικό εκσυγχρονισμό, όπως η μη αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες, που έπρεπε να έχει ήδη γίνει πριν πολλά χρόνια, επιδίωξη της κυβέρνησης είναι η πλήρης υποταγή του λαού στους σχεδιασμούς των ιμπεριαλιστικών κέντρων, ενώ η αντίδραση της ηγεσίας της Εκκλησίας στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς δεν απαντά στα σύγχρονα προβλήματα του λαού και στους κινδύνους που τον απειλούν.

Ο Στέλιος Ράμφος έθεσε το ερώτημα εάν χωρά η λογική στην Ορθοδοξία, κάνοντας εκτενή αναδρομή στον Μεσαίωνα και λέγοντας ότι από το 1350 ως τις μέρες μας η Ορθοδοξία παραμένει εδραία στις θέσεις της. Ακολούθως υποστήριξε ότι εξέλιξη των μεσαιωνικών εκκλησιαστικών καθεστώτων ήταν τα σοσιαλιστικά καθεστώτα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, χωρίς φυσικά να μπει στον κόπο να αποδείξει τα λεγόμενά του, αρκούμενος στο ότι έδωσε εξετάσεις αντικομμουνισμού. Καταλήγοντας και χωρίς να έχει απαντήσει στο αρχικό του ερώτημα, είπε ότι αυτό που χρειάζεται για τη σύσφιξη κράτους και Εκκλησίας είναι ένας προσεκτικά μελετημένος χωρισμός του κράτους από την Εκκλησία.

Ο Στέφανος Μάνος, απαντώντας στο ερώτημα του Στέλιου Ράμφου, είπε ότι εξ ορισμού κάθε θρησκεία υπερβαίνει τον ορθολογισμό. Ακολούθως με θρησκευτική πίστη υποστήριξε την Ευρωπαϊκή Ενωση. Τα πράγματα θα ήταν μάλλον αναμενόμενα εάν ο αρχηγός των Φιλελευθέρων έμενε στις γνωστές του θέσεις. Εντασσόμενος όμως και αυτός στο αντικομμουνιστικό κλίμα των ημερών ταύτισε το ΚΚΕ με τους ακροδεξιούς και τους τρομοκράτες, λέγοντας ότι το ερώτημα είναι αν θα πάμε προς τη Δύση, ή αν θα μείνουμε απομονωμένοι στην Ανατολή όπως θέλουν το ΚΚΕ και οι τρομοκρατικές οργανώσεις! Καταλήγοντας είπε ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι έτοιμη να ακούσει τη φωνή της λογικής, ξεχνώντας ότι το κόμμα του όταν τόλμησε να εμφανιστεί αυτοτελώς στις εκλογές δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει ούτε μια ποσοστιαία μονάδα.

Ο Γιώργος Παπανδρέου σημείωσε ότι το θέμα δημιουργήθηκε επειδή η Εκκλησία θέλησε να αναμειχτεί σε ένα ζήτημα που σχετίζεται με τις σχέσεις κράτους και πολίτη. Πρόσθεσε ότι ο πραγματικός φόβος της Εκκλησίας είναι μήπως χάσει τον έλεγχο που ασκεί στους πιστούς μέσω μιας διοικητικής διαδικασίας, όπως είναι οι ταυτότητες, σημειώνοντας ότι πρέπει να πάψει να ζητά το δεκανίκι του κρατισμού και να απελευθερωθεί από το κράτος. «Η απελευθέρωση της Εκκλησίας από το κράτος θα βοηθήσει και τις δύο μεριές», είπε. Τέλος, τάχθηκε κατά της διενέργειας δημοψηφίσματος λέγοντας ότι σε ζητήματα ατομικών δικαιωμάτων δεν τίθεται θέμα πλειοψηφίας και μειοψηφίας, αναρωτώμενος πώς θα αντιδρούσαν αυτοί που ζητούν δημοψήφισμα εάν σε κάποια γειτονική χώρα γινόταν δημοψήφισμα για τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας ή των ορθοδόξων.

Ευρύτερες ιδεολογικές και πολιτικές διαστάσεις έδωσε ο Στ. Μάνος σχολιάζοντας το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης. «Στέλνουμε ως Ελλάδα ένα εξαιρετικά δυσάρεστο και κακό μήνυμα, ότι αντιστεκόμαστε στον εκσυγχρονισμό, στην πορεία προς την Ευρώπη» (!), είπε μιλώντας στον «Φλας» και πρόσθεσε: «Τη στιγμή που η Ελλάδα μπαίνει στην ΟΝΕ, την ίδια στιγμή έχει πολύ μεγάλες θρησκευτικού περιεχομένου συγκεντρώσεις. Σε καμία ευρωπαϊκή χώρα δε θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο»! Ζήτησε επίσης από την ιεραρχία να ματαιώσει τη συγκέντρωση της Αθήνας, γιατί «μόνο ζημιά θα προκαλέσει την επομένη των τελετών για την είσοδο στην ΟΝΕ» και κάλεσε τους πολίτες να μη συμμετέχουν στο συλλαλητήριο της Αθήνας.

Η Β. Παπανδρέου σε δηλώσεις της τόνισε πως «μερίδα της ιεραρχίας φαίνεται ότι θέλει να εξυπηρετήσει πολιτικούς στόχους» και πρόσθεσε ότι «η Εκκλησία πρέπει να είναι παράγων ενότητας και όχι διχασμού και παραπληροφόρησης, όπως έγινε χτες από τον αρχιεπίσκοπο, που στην ομιλία του είπε για προθέσεις της κυβέρνησης που δεν ισχύουν».

Ο πρόεδρος του ΔΗΚΚΙ Δ. Τσοβόλας, σχολιάζοντας την προχτεσινή συγκέντρωση της Θεσσαλονίκης και την ομιλία του Αρχιεπισκόπου, δήλωσε: «Ηταν μια μεγάλη σε όγκο και παλμό συγκέντρωση, όπου εκφράστηκε ένα πολύ μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού, ενάντια σ' αυτόν τον εμπαιγμό».

Στη συνέχεια, ο Δ. Τσοβόλας είπε: «Η τακτική που ακολούθησε ο κ. Σημίτης και η κυβέρνησή του, απέναντι σ' αυτό το θέμα φαίνεται τυπική και ανούσια, στην ουσία όμως κρύβει την ισοπέδωση του ελληνικού πολιτισμού, που άξονές του είναι: Η φιλοπατρία, η κοινωνική δικαιοσύνη, η εθνική ανεξαρτησία, η ειρήνη και η πρόοδος». Παράλληλα, ανέφερε, ότι «η ρήξη αυτή προκλήθηκε από την κυβέρνηση, χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος, προκειμένου να επιτύχει τρεις στόχους». Ο Δ. Τσοβόλας, δήλωσε ότι όλα αυτά γίνονται: «Πρώτον, για τον αποπροσανατολισμό του λαού, την ώρα που οριστικοποιούνται οι διαδικασίες για την ονομασία του κράτους των Σκοπίων. Δεύτερον, για να μη συζητάει κανείς τις δεσμεύσεις της χώρας, που οριστικοποιούνται, έναντι της Ευρώπης, οι οποίες είναι σκληρές, αντιλαϊκές και έχουν αρνητικές επιπτώσεις για την πλειοψηφία του ελληνικού λαού. Οπως και να μη συζητάει κανείς, για το Κυπριακό, που προχωράει σε κλείσιμο, προς Συνομοσπονδία και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις που εξελίσσονται με νέες υποχωρήσεις».

Και κατέληξε ο Δ. Τσοβόλας: «Θεωρώ απαράδεκτο, να έρχεται ένα τέτοιο θέμα αυτή τη στιγμή, που άλλα θέματα οικονομικά, κοινωνικά και εθνικά βρίσκονται σε προτεραιότητα».