Μπροστά στη δραματική εξάπλωση της μάστιγας της ανεργίας που χτυπά την "πόρτα" σε όλο και περισσότερα σπίτια, που "καταβαραθρώνει" τα όνειρα χιλιάδων εργαζόμενων, άρχισαν να δημιουργούνται τα πρώτα "κύτταρα" οργάνωσης των ίδιων των ανέργων.Των ανθρώπων, που νιώθουν στο "πετσί" τους τι ακριβώς σημαίνει να είσαι στα "αζήτητα" και που λένε: "δεν πάει άλλο!".

Το Σωματείο Ανέργων Βορειοκεντρικής Εύβοιας ήδη έχει σημειώσει μια αγωνιστική παρουσία και δράση. Με δυο συγκεντρώσεις στη Χαλκίδα, με διαβήματα στους αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες, με συναντήσεις με εκπροσώπους των κομμάτων, με μια αισθητή παρουσία στα χωριά της Βορειοκεντρικής Εύβοιας, που πλήττονται και ερημώνουν και βεβαίως με τη διατύπωση συγκεκριμένων αιτημάτων τόσο για την άμεση ανακούφιση των ανέργων, όσο και για την παραγωγική ανάπτυξη της περιοχής σε όφελος των εργαζομένων.

Ανάλογη δραστηριότητα διαφαίνεται και σε άλλες περιοχές της χώρας. Ιδιαίτερα σε αυτές που η ανεργία έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις και που η κυβέρνηση - προωθώντας εντελώς συγκεκριμένα τους στόχους του ΣΕΒ για το χτύπημα των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, των εργασιακών σχέσεων και της πλήρους απασχόλησης - επιχειρεί να εντάξει στα περιβόητα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης, μετατρέποντας τους εργαζόμενους εκεί σ' ένα εργατικό δυναμικό δεύτερης κατηγορίας χωρίς στοιχειώδη δικαιώματα.

Τα πρώτα της "βήματα" κάνει η Επιτροπή Αγώνα Ανέργων Αθήνας, που πριν λίγο διάστημα πραγματοποίησε την πρώτη της σύσκεψη, ενώ έδωσε αγωνιστικό "παρών" στην παναθηναϊκή - πανεργατική συγκέντρωση της 5ης Μάρτη, κατεβαίνοντας με ξεχωριστό μπλοκ, ενώ ανάλογη πρωτοβουλία εκδηλώνεται στην περιοχή της Μαγνησίας.

Ανεργοι, "απασχολήσιμοι", άνθρωποι σκληρά χτυπημένοι από την κυβερνητική πολιτική και την ασυδοσία των εργοδοτών, συγκεντρώθηκαν στην πρώτη πλατιά σύσκεψη της Επιτροπής Αγώνα Ανέργων Αθήνας, κουβέντιασαν τον "πόνο" τους και αποφάσισαν να ενώσουν τη φωνή τους και - μαζί με τα εργατικά σωματεία - να ορθώσουν το ανάστημα και να παλέψουν για το δικαίωμα στη δουλιά και στη ζωή, το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια. Πίκρα, αγανάκτηση, οργή, αλλά και αποφασιστικότητα είναι τα συναισθήματα που κυριαρχούν στη συζήτηση που κάναμε με ορισμένους απ' τους ανθρώπους που συμμετείχαν σ' αυτή τη σύσκεψη, "αγκάλιασαν" την Επιτροπή και θέλουν να δώσουν τη μάχη για να απλωθεί παραπέρα, με στόχο τη δημιουργία ενός ισχυρού κινήματος ανέργων.

Οι κινητοποιήσεις ή και τα ξεσπάσματα που εκδηλώνονται αυτό το διάστημα σε ευρωπαϊκές χώρες - και κυρίως στη Γαλλία και στη Γερμανία - αλλά και η εξέλιξή τους, αναδεικνύουν την οξύτητα του προβλήματος σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, καθώς και την ανάγκη της ανάπτυξης ενός αξιόπιστου - και γι' αυτό γερά δεμένου με το εργατικό κίνημα - κινήματος ανέργων. Ενός κινήματος, ικανού να βγάλει τον άνεργο από τη "γωνία" που τον οδηγούν, να τον φέρει κοντά στους άλλους ανέργους και τα εργατικά συνδικάτα, να τον βγάλει στο δρόμο της διεκδίκησης και του συντονισμένου αγώνα. Ενός κινήματος, που θα προβάλει με σαφή τρόπο το δίκιο και τα αιτήματα του ανέργου. Θα κατακτά την αλληλεγγύη και την κοινή δράση με τους άλλους εργαζόμενους, αντιπαλεύοντας τους σκόπιμα τεχνητούς διαχωρισμούς που θέλουν τον άνεργο "απέναντι" με τον εργαζόμενο. Θα αποκαλύπτει και θα καταπολεμά μια πολιτική που - στο όνομα της αντιμετώπισης της ανεργίας - χτυπά τις εργατικές κατακτήσεις και δικαιώματα, εξαπλώνει τη "μαύρη" εργασία και πολλαπλασιάζει τους "απασχολήσιμους", επιδοτεί αβέρτα την εργοδοσία, ξεκοκαλίζοντας τα ταμεία του ίδιου του ΟΑΕΔ, πετσοκόβει και αυτό το ελάχιστο αναιμικό σύστημα προστασίας από την ανεργία και τελικά αυξάνει την ίδια την ανεργία.

Στα άμεσα αιτήματα που διατυπώθηκαν κατά την πρόσφατη σύσκεψη της Επιτροπής Ανέργων Αθήνας, περιλαμβάνονται: Καταγραφή όλων όσοι ζητούν δουλιά και άμεση επιδότησή τους μέχρι να βρουν δουλιά, με μόνη προϋπόθεση της κάρτα ανεργίας. Αύξηση του επιδόματος ανεργίας στο 80% του βασικού ημερομισθίου της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης. Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όσο θα διαρκεί η ανεργία. Κάρτα απεριόριστων διαδρομών για τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Κατάργηση του νομοθετικού πλαισίου που επιτρέπει τη μερική απασχόληση. Μείωση των υπερωριών. Δημόσιες παραγωγικές επενδύσεις για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

"Είσαι μεγάλη". Αυτή η φράση "κυνηγά" την Κούλα,έχει στοιχειώσει τη ζωή της, έχει γίνει ο μόνιμος εφιάλτης της. "Καταπέλτης", για το μέλλον που της στερούν θα πει:

"Είμαι πέντε χρόνια άνεργη. Είμαι απ' τον κλάδο του ιματισμού, απ' τον κλάδο που καρκινοβατεί επειδή το θέλουν κάποιοι. Παίρνω καθημερινά εφημερίδα και ψάχνω στις αγγελίες. Ο,τι δουλιά να είναι δηλαδή. Παίρνω τηλέφωνο, τρέχω, αλλά τίποτα. Σου λένε "θέλουμε νέα, εμφανίσιμη". Οπου και να πάω η ίδια κουβέντα: "είσαι μεγάλη". Για όνομα του θεού! Είμαι μόνο 42 χρονών. Ωρες - ώρες με πιάνει απελπισία. Ξυπνάω το πρωί, μιλάω μόνη μου, αναρωτιέμαι: "Τι ήθελα και ξύπνησα;". Μετά τσαντίζομαι, πώς να το κάνουμε δε γέρασα επειδή το θέλουν αυτοί. Είμαι νέα και θέλω να ζήσω. Ξέρω από δουλιά. Από 16 χρονών δουλεύω. Σκέψου ότι έχω ήδη 5.000 ένσημα.

Αυτοί που διαμορφώνουν τις πολιτικές ευθύνονται. Μας στερούν το δικαίωμα στη ζωή, μας στερούν το δικαίωμα να ονειρευόμαστε. Μας σπρώχνουν στη μιζέρια, θέλοντας να μας μετατρέψουν σε άβουλα εξαθλιωμένα πλάσματα. Δε θα τους κάνω το χατίρι. Είμαι νέα ακόμα, διεκδικώ μια καλύτερη ζωή και θα παλέψω γι' αυτό".

Την αυθαιρεσία των εργοδοτών έχει νιώσει για τα καλά η Σοφία Καραπάτσα,η οποία πριν δυο μήνες απολύθηκε απ' τη βιοτεχνία ετοίμων ενδυμάτων που δούλευε και ακόμα δεν έχει πάρει την αποζημίωσή της. "Τα 30 ημερομίσθια - θα πει - που προβλέπονται ως αποζημίωση για τα πεντέμισι χρόνια δουλιάς, βέβαια δε με σώζουν, αλλά είναι κάτι και τέλος πάντων τα δικαιούμαι γιατί τα δούλεψα. Μαζί με μένα απολύθηκαν και άλλες δύο συναδέλφισσες. Ο εργοδότης δικαιολόγησε τις απολύσεις, λέγοντας απλά: "μείωση προσωπικού". Σε αυτούς τους δυο μήνες έχω κάνει κάποιες ενέργειες μήπως βρω κάποια δουλιά, αλλά ως τώρα δεν έχω δει κάποιο "φως". Ευτυχώς που έκανα οικονομίες τα χρόνια που δούλευα και έχω λίγα χρήματα για να συντηρούμαι αυτήν την περίοδο που είμαι άνεργη".

Από μικρό παιδί στα τσαγκαράδικα. Εμπειρος τεχνίτης, έφτασε στα 50 του να χάσει τη δουλιά του, και μαζί μ' αυτή τις ελπίδες και την αυτοπεποίθησή του. Ο λόγος για τον 58χρονο Διονύση Αρβανιτάκη,που απ' το '90 είναι ουσιαστικά άνεργος. Λίγο πριν μπει στην τελευταία ευθεία για τη συνταξιοδότησή του, βρίσκεται "βυθισμένος" στη φτώχεια, στην ανεργία και στην αβεβαιότητα.

Οπως θα πει, "εκεί που δούλευα, με τα λίγα που έπαιρνα ζούσα φτωχικά, αλλά είχα την αξιοπρέπειά μου. Αυτά τα τελευταία χρόνια έχουν όμως αλλάξει πολλά στη ζωή μου. Η ηλικία μου και η εμπειρία μου είναι εμπόδιο πια. Οχτώ χρόνια τώρα ψάχνω για μεροκάματο. Κοιτάζω στις εφημερίδες, ρωτώ τους συναδέλφους, αλλά τίποτα. Οπου και αν πάω με ρωτάνε πόσο χρονών είμαι. Με το που ακούνε την ηλικία μου, προφασίζονται ότι οι δουλιές δεν πάνε καλά και διάφορα τέτοια...

Μετά από τόσα χρόνια δουλιάς, έχω αποκτήσει μεγάλη εμπειρία, αλλά πια οι εργοδότες δεν τη "χρειάζονται", γιατί θέλουν νέους και αλλοδαπούς για να τους κάνουν ό,τι θέλουν. Προσπαθώ με κάθε τρόπο και με όλα τα μέσα για να καταφέρω να δουλεύω 4 μήνες τουλάχιστον το χρόνο. Για να μπορώ να έχω δηλαδή την ασφάλισή μου και να παίρνω επίδομα ανεργίας. Δεν είναι βέβαια αρκετό. Αντιμετωπίζω σοβαρό οικονομικό πρόβλημα".

Σταματά λίγο να μιλά, το σκέφτεται και τελικά με φωνή γεμάτη πίκρα εξομολογείται: "Αναγκαστικά με συντηρεί η γυναίκα μου. Ναι, μετά από τόσα χρόνια δουλιάς. Ελπίζω στη σύνταξη. Σε δυο χρόνια αν όλα πάνε καλά πιστεύω να πάρω σύνταξη. Ομως όλα αυτά που λένε πως θα αυξήσουν το όριο συνταξιοδότησης, με κάνουν να ανησυχώ πολύ".

Το δικό της "σταυρό" κουβαλά μονάχη η Βαγγελιώ εδώ και πέντε χρόνια περίπου. Από τότε που έκλεισε η βιοτεχνία που δούλευε και πετάχτηκε στο δρόμο της ανεργίας. Με ανακατεμένα συναισθήματα, απελπισίας και αγανάκτησης θα πει: "Εχω ξεχάσει πλέον πόσο καιρό είμαι άνεργη. Είναι, ουσιαστικά, πέντε χρόνια περίπου. Εκανα και κάποια μεροκάματα ενδιάμεσα. Δούλευα σε μια βιοτεχνία ιματισμού που έκλεισε. Ψάχνω παντού, χτυπάω πόρτες, αλλά μου τις κλείνουν γιατί - λένε - είμαι μεγάλη. Ακόμα και για καθαρίστρια που ζήτησα να δουλέψω δε με πήραν γιατί είμαι μεγάλη. Σε κοιτάζουν στα "δόντια". Είχα κάποια χρήματα μαζεμένα, αλλά και αυτά τελείωσαν.

Τα έξοδά μου το μήνα, χωρίς φαγητό, μόνο νοίκι και κοινόχρηστα είναι κοντά 90.000 δρχ. Τα μόνα χρήματα που μου απομένουν είναι να πληρώσω και το τελευταίο νοίκι του Μάρτη. Μετά τι; Δουλεύω από 15 χρονών. Αρκετοί εργοδότες μου 'φαγαν ένσημα, όμως και πάλι έχω 7.500 ένσημα, αλλά σύνταξη δε βλέπω. Είμαι 58 χρονών και θέλω δυο χρόνια ακόμα για το όριο συνταξιοδότησης, άσε που για να πάρω σύνταξη πρέπει να έχω έναν αριθμό συγκεκριμένων ενσήμων τα τελευταία χρόνια. Πού να τα βρω; Ετσι λέει ο νόμος. Αυτοί που νομοθετούν τόσο εύκολα και βάζουν όρους, μας ρώτησαν εμάς πώς ζούμε, τι αντιμετωπίζουμε; Δεν είναι αδικία να μου κρατάν εισφορές τόσα χρόνια και στο τέλος να μην πάρω σύνταξη; Κάποιοι μου λένε πήγαινε στην Εκκλησία, σε φιλανθρωπικά ιδρύματα κλπ. Ε, όχι δεν είμαι ζητιάνα. Δούλεψα και έχω απαιτήσεις".

Απιαστο όνειρο είναι για τον τσαγκάρη Χρήστο Νίλα η σύνταξη, καθώς έχει "πατήσει" ήδη τα 60 χρόνια, αλλά του λείπουν τα απαιτούμενα ένσημα και η ανεργία έρχεται να πολλαπλασιάσει το πρόβλημα.

"Κανονικά - θα πει - θα έπρεπε να είχα βγει στη σύνταξη, αφού είμαι ήδη 60 χρονών, όμως τα ένσημά μου δεν είναι αρκετά. Για πολλά χρόνια αναγκάστηκα να δουλεύω ανασφάλιστος για ένα κομμάτι ψωμί. Μόλις διεκδικείς ένσημα, οι εργοδότες σε πετάνε στο δρόμο. Χρειάζομαι ακόμα 600 ένσημα για να βγω στη σύνταξη, αλλά είναι πολύ δύσκολο να τα συμπληρώσω. Τώρα όπου πάω και ζητώ για δουλιά με απορρίπτουν. Οι εργοδότες θέλουν νέους ανθρώπους, επειδή αντέχουν στη δουλιά που είναι σκληρή, αλλά και γιατί παίρνουν μικρότερα μεροκάματα. Στην ηλικία μου είναι πολύ δύσκολο, ως και αδύνατον να βρει κάποιος δουλιά. Ειδικά στον κλάδο τον τσαγκαράδων, όπου τα πράγματα έχουν δυσκολέψει πολύ.

Για να μπορέσω να επιβιώσω, αναγκάζομαι να κάνω πίσω, να δέχομαι να δουλεύω χωρίς κανονικό μεροκάματο και μερικές φορές και χωρίς ένσημο. Και όλα αυτά βέβαια περιστασιακά, δουλιές των λίγων ημερών. Τι να κάνω; Πώς να τα βγάλω πέρα χωρίς δουλιά; Στα τόσα χρόνια που είμαι, έχω μάθει κάτι: "Αν δε φωνάξεις δε σου δίνει κανείς". Θέλω να πω στους νέους συναδέλφους να αγωνιστούν τώρα, να προλάβουν. Η πρωτοβουλία για τη συγκρότηση Επιτροπής Ανέργων είναι καλή, όλοι μαζί να συσπειρωθούμε στην Επιτροπή και να παλέψουμε για το δίκιο μας".

Δυο πατρικά του κτήματα αναγκάστηκε να πουλήσει ο 57χρονος Γιάννης Κουνάδης,ο οποίος εδώ και εφτά ολόκληρα χρόνια είναι ουσιαστικά άνεργος. Οπως θα πει, "τα χρήματα που πήρα από την πώληση των οικοπέδων δεν ήταν αρκετά για να τα βγάλω πέρα όλη αυτή την περίοδο που είμαι άνεργος. Επιβαρύνω και τη μητέρα, η οποία με βοηθάει, δίνοντάς μου κάποια χρήματα από την πενιχρή της σύνταξη. Εχω ως τώρα συμπληρώσει 6.500 ένσημα, όμως δεν είναι αρκετά για να πάρω σύνταξη, επειδή ζητούν την τελευταία πενταετία να έχω 500 ένσημα. Απ' αυτά τα 500 μου λείπουν 165 ένσημα. Μπορεί να ακούγεται αστείο, αλλά πραγματικά είναι πολύ δύσκολο να κάνω μέσα σε τρία χρόνια 165 ένσημα, αφού προκειμένου να κάνω και ένα μεροκάματο αναγκάζομαι να εργάζομαι ευκαιριακά χωρίς ένσημα".

Οπως μας εξηγεί, οι ευκαιριακές δουλιές έχουν πολλά αρνητικά, αφού "οι εργοδότες γνωρίζουν πολύ καλά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μεγάλης ηλικίας άνεργοι και το εκμεταλλεύονται. Τους αναγκάζουν να δουλεύουν χωρίς ένσημα, να δουλεύουν αμισθί υπερωρίες, να μην παίρνουν δώρα, αλλά και πολλές φορές να μην τους καταβάλλονται τα δεδουλευμένα. Ειδικά σε κάποιους σαν εμένα που θέλουμε λίγα ένσημα για να συμπληρώσουμε για τη σύνταξη, τα αφεντικά μάς φέρονται απάνθρωπα, μας εκβιάζουν και μας εξαναγκάζουν να δουλεύουμε σκληρά. Εχω απογοητευτεί πολύ. Τα 165 ένσημα που χρειάζομαι για τη σύνταξη, θα τα αγοράσω, αφού δεν έχω καμία ελπίδα να τα πάρω από τη δουλιά".

"Η συνδικαλιστική μου δράση δεν αρέσει στους εργοδότες και γι' αυτό με έχουν στη μαύρη λίστα", θα μας πει ο Αλέκος Μάρκου, 47 χρόνων, που παραμένει άνεργος απ' τον Ιούνη του '97. "Οπου και να πάω για δουλιά - συνεχίζει - πάντα βρίσκουν κάποια δικαιολογία για να με απορρίψουν. Εχω κάνει πολλές δουλιές, αλλά τα περισσότερα χρόνια έχω δουλέψει ως τσαγκάρης σε βιοτεχνίες υποδημάτων. Οι συνθήκες εργασίας που επικρατούν, ιδιαίτερα στις βιοτεχνίες υποδημάτων, είναι άθλιες. Τα τελευταία χρόνια τον κλάδο τον έχουν κατακλύσει οι αλλοδαποί, γιατί αυτοί είναι πιο φθηνοί και δεν απαιτούν δικαιώματα.

Οι εργοδότες δε θέλουν παλιούς και έμπειρους εργάτες. Στις δουλιές που πηγαίνω, όλοι παραδέχονται την εμπειρία και την απόδοσή μου, αλλά αυτό δεν αρκεί, αφού πρέπει να είμαι... φρόνιμος. Ολοι οι εργοδότες του κλάδου έχουν σχέσεις μεταξύ τους και όταν πας κάπου σε ρωτάνε πού έχεις δουλέψει και γιατί απολύθηκες. Εάν στην προηγούμενη δουλιά είχες συνδικαλιστική δραστηριότητα, αμέσως γίνεσαι ανεπιθύμητος. Η κατάσταση είναι δραματική. Πρέπει εμείς οι ίδιοι οι άνεργοι, οι υποαπασχολούμενοι, να σηκώσουμε κεφάλι. Μαζί με τα σωματεία να παλέψουμε για τα δικαιώματά μας. Η συγκρότηση Επιτροπής Αγώνα Ανέργων πιστεύω θα πλατύνει πολύ. Οπως συζητώ και με άλλους συναδέλφους, λένε και αυτοί πως είναι κάτι που έλειπε και απαιτούν οι καιροί".

Ρεπορτάζ:

Ντίνα ΝΤΑΒΟΥ

Σταμάτης ΖΗΣΙΜΟΥ