Παλιές, όσο και τα σχέδια κατεδάφισης της κοινωνικής ασφάλισης, είναι οι προτάσεις ή οι οδηγίες που εμφανίζονται - σήμερα ως ανανεωμένες ή απλά αναπαλαιωμένες... Παρά τα διαφορετικά «πιάτα» που σερβίρονται, το «ψαχνό» είναι το ίδιο, όπως και ο στόχος.

Ηταν 19 του Σεπτέμβρη του 1992 - μόλις είχε ψηφιστεί ο δεύτερος αντιασφαλιστικός νόμος της Νέας Δημοκρατίας - όταν ο Κ. Σημίτης με άρθρο του στα «Νέα», χαρακτήριζε το αποτέλεσμα εκείνης της «κυβερνητικής πρωτοβουλίας» ως «πίθο των Δαναΐδων» και ως «αναπαλαίωση του ισχύοντος συστήματος». Φανερά απογοητευμένος από το γεγονός ότι οι θυελλώδεις αντιδράσεις και κινητοποιήσεις των εργαζομένων είχαν αποτρέψει τότε τα ακόμα χειρότερα, συμπέραινε ότι: «Το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης παραμένει σταθερά στη θέση του για να προκαλέσει νέες πρωτοβουλίες και νέες αναταραχές».

Αυτά, για να περάσει στις προτάσεις για ένα «σύστημα συντάξεων τριών επιπέδων». Το σύστημα αυτό, το οποίο - σημειωτέον - πουθενά ο κ. Σημίτης δεν το αναφέρει ως «κοινωνικό», αναλύεται από τον ίδιο ως εξής:

Πρώτον: Μια ενιαία «εθνική σύνταξη», η οποία θα δίδεται «με τη συμπλήρωση του 65ου έτους και θα κυμαίνεται ανάλογα με τις αντικειμενικές κοινωνικές ανάγκες του συνταξιοδοτούμενου». Ετσι - συμπληρώνει με νόημα - «η κρατική κοινωνική παρέμβαση θα επικεντρώνεται εκεί όπου υπάρχει πραγματική κοινωνική ανάγκη»...

Δεύτερον: «Μια σύνταξη αναλογική του εισοδήματος, χρηματοδοτούμενη από εισφορές. Ο φορέας που θα δίνει τη σύνταξη θα προκύψει από τη βαθμιαία εξέλιξη του ΙΚΑ και των άλλων ταμείων. Το όριο ηλικίας μπορεί να αρχίζει από τα σημερινά επίπεδα, αυξανόμενο σταδιακά ως την εξομοίωσή του με το όριο για την εθνική σύνταξη. Η αναλογική σύνταξη θα προσφέρει ενιαίο ποσοστό αναπλήρωσης του μισθού στο 65ο έτος»...

Τρίτον: «Μια κλαδική σύνταξη που θα χορηγείται από φορείς που θα προσομοιάζουν με τα σημερινά επικουρικά ή κλαδικά ταμεία, αλλά τα οποία θα μπορούν να διαμορφώσουν σχήματα που θα κρίνονται από τα ίδια αναγκαία, ίσως και σε συνεργασία της ιδιωτικής ασφάλισης...».

Σ' αυτό - τον τρίτο πυλώνα - αναθέτει «το κύριο βάρος της μεταβατικής περιόδου» του νέου συστήματος, με «λιγότερους κλυδωνισμούς»!

Συνοπτικά, ζητούσε από τότε αντιμετώπιση του προβλήματος μέσα από ένα νέο σύστημα που «να ορίζει σαφώς τους ρόλους της κοινωνικής πρόνοιας, της κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και της ιδιωτικής ασφάλισης, ώστε να λειτουργούν συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά»...

Για την ιστορία, να σημειώσουμε ότι ο αντιασφαλιστικός νόμος 2084/92 της ΝΔ είχε περάσει και με τις «πλάτες» του ΠΑΣΟΚ, υπουργοί του οποίου είχαν ταχθεί ανοιχτά κατά των «κοινωνικών εκρήξεων», ενώ ο - γνωστός για τις θέσεις του - «Οικονομικός Ταχυδρόμος» είχε, ενδεικτικά, προτείνει να αποσυρθεί το νομοσχέδιο της ΝΔ και να συνταχθεί νέο με βάση το γνωστό ως «πόρισμα Τζουμάκα», το οποίο κινούνταν στις πιο πάνω κατευθύνσεις Σημίτη...

Σοκ προκάλεσε η κατάθεση της γνωστής έκθεσης Σπράου στα τέλη του 1997, η οποία συντάχθηκε κατά παραγγελία του πρωθυπουργού, ο οποίος μόλις την περασμένη Τετάρτη παρουσιάζοντας το «κοινωνικό» πρόγραμμα του κόμματός του, χαρακτήρισε «σενάρια» και «φαντασία» τα όσα γράφονται και λέγονται γύρω από το θέμα! Η έκθεση του μόνιμου πλέον αντιπροσώπου της χώρας μας στο ΔΝΤ, είναι βασισμένη στη... φιλοσοφία των «τριών πυλώνων», σοκάρει για τη γλώσσα που χρησιμοποιεί, αλλά και για την ανάδειξη του συστήματος που εφάρμοσε ο Πινοτσέτ στη Χιλή ως πρότυπο για την ασφάλιση στη χώρα μας!

Εν ολίγοις, ο κ. Σπράος, εισηγείται:

-Συνταξιοδοτικό σύστημα τριών πυλώνων, όπου ο τρίτος θα βασίζεται, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στην ιδιωτική ασφάλιση. Οι δύο άλλοι πυλώνες θα αποτελούνται από την εθνική σύνταξη, που θα είναι ουσιαστικά συμβολική και θα καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό και τη δραστικά μειωμένη «κύρια» σύνταξη, που μόνο κύρια δε θα είναι. Προσδιορίζεται, μάλιστα, μειωμένη κατά 40% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα, ενώ ο θεσμός χαρακτηρίζεται ευθέως ως «ξεπερασμένο σύστημα»!

- Τα όρια ηλικίας αυξάνονται για όλους στα 65.

- Κατάργηση όλων των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, πράγμα που σημαίνει αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης έως και οχτώ χρόνια για εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένους και μείωση συντάξιμων αποδοχών. Επίσης, κατάργηση του επασφαλίστρου που πληρώνουν οι εργοδότες.

-Ακόμα παραπέρα αυστηροποίηση των αναπηρικών συντάξεων.

-Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών για ορισμένες κατηγορίες ασφαλισμένων, αλλά ανακούφιση των «χειμαζόμενων» εργοδοτών.

-Κατάργηση ακόμα και της σύνταξης χηρείας, ως μέτρο αναχρονιστικό!

-Κατάργηση της σύνταξης που παίρνουν, σε ορισμένες περιπτώσεις οι άγαμες θυγατέρες, ως μέτρο... ισλαμικό!

Ο σύμβουλος του «ανυποψίαστου» πρωθυπουργού Π. Τήνιος, μιλώντας σε ημερίδα της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιριών (25/5/99), δήλωσε «απογοητευμένος από τη μεταρρύθμιση με δόσεις», που έκανε η ΝΔ και τάχθηκε υπέρ της «εκ βάθρων ανάπλασης» του ασφαλιστικού συστήματος.

Ζήτησε πρωτοβουλίες που πρέπει να κατατείνουν στην «μεγαλύτερη ατομική ευθύνη για την εξασφάλιση της συνταξιοδοτικής οικονομικής επάρκειας και οικονομικό σχεδιασμό της απόσυρσης από την εργασία»! Δηλαδή φουλ για τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες. Αλλωστε, ο ίδιος ο πρωθυπουργός, μιλώντας σε συνδικαλιστική συνδιάσκεψη του ΠΑΣΟΚ είχε μιλήσει για τον «καλά εφοδιασμένο νέο εργαζόμενο που μπορεί να αναλάβει ο ίδιος τις ευθύνες για την ασφάλισή του, τη στέγαση και την υγειονομική του περίθαλψη, με αντίστοιχη μείωση των ευθυνών του κράτουςς».

Αυτό, όταν ο ίδιος παραδέχτηκε ότι η χώρα μας απέχει αρκετά από τις κοινωνικές δαπάνες των άλλων χωρών της ΕΕ, όπου ο μέσος όρος ανέρχεται στο 28,7%, ενώ στην Ελλάδα μόλις που φτάνει στο 23,1%.

Να σημειωθεί ότι στη συγκεκριμένη ημερίδα σημειώθηκε, με ανησυχία, ότι οι ιδιωτικές συντάξεις στη χώρα μας παίζουν ακόμη περιθωριακό ρόλο, δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία -σύμφωνα με τον σύμβουλο του πρωθυπουργού- «προβαίνουν σε αναπλήρωση εισοδήματος ανώτερη του 100% σε μικρές ηλικίες». Γι' αυτό πρέπει ή να φύγουν εντελώς από τη μέση ή να γίνουν πιο ασύμφορα από τις ασφαλιστικές εταιρίες!

Αυτά, όταν -σύμφωνα με έρευνα της Ενωσης Ασφαλιστικών Εταιριών- αυτές «δε χαίρουν της εμπιστοσύνης των ασφαλισμένων, οι οποίοι αντίθετα εμπιστεύονται τα ασφαλιστικά ταμεία και για το λόγο ότι το κράτος εγγυάται τη λειτουργία τους». Να ένα ακόμα εμπόδιο που πρέπει να βγει από τη μέση...

Ως «ταύρος εν υαλοπωλείω» μπήκε στο ΙΚΑ ο εκλεκτός του πρωθυπουργού και ειδικός της κοινωνικής ασφάλισης, Μ. Νεκτάριος. Ο κύριος αυτός δεν κρύβει λόγια και για τα γενικότερα αντιασφαλιστικά σχέδια της κυβέρνησης, για την υλοποίηση των οποίων έχει αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο.

«Οι αλλεπάλληλες ευκαιρίες μεταρρυθμίσεων στην κοινωνική ασφάλιση στην περίοδο της μεταπολίτευσης χάθηκαν, με μοναδική εξαίρεση τις νομοθετικές ρυθμίσεις του 1992» (είναι οι νόμοι που το ΠΑΣΟΚ ως αντιπολίτευση τότε, χαρακτήριζε απαράδεκτους και είχε δεσμευτεί για την κατάργησή τους), έγραψε σε άρθρο του στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» την τελευταία μέρα του 1999, παρουσιάζοντας ως «προσωπικές προτάσεις» τις οδηγίες του ΟΟΣΑ και της ΕΕ. «Οσο αναζητούμε λύσεις μέσα στα πλαίσια του υφιστάμενου συστήματος συντάξεων, τόνιζε, οδηγούμαστε σε αδιέξοδα» και κατέληγε παρουσιάζοντας την «αρχιτεκτονική» του νέου συστήματος συντάξεων. Δηλαδή:

-Περιορισμό της κύριας σύνταξης στο μισό. Το σύστημα αυτό, θα παραμείνει στην ευθύνη του κράτους και θα λειτουργεί με βάση το διανεμητικό σύστημα χρηματοδότησης.

-Θέσπιση ενός συστήματος «συμπληρωματικών επικουρικών συντάξεων», που «θα μπορούν να αποτελούν το μισό της τελικής σύνταξης, που ισοδυναμεί με το 35% των τελικών αποδοχών που έχουν εξομαλυνθεί κατά την τελευταία πενταετία ασφαλιστικής κάλυψης». Το σύστημα αυτό, στο οποίο το κράτος δε μετέχει ούτε κατά μία δραχμή, θα τελεί -κατά τον κ. Νεκτάριο- «υπό την αυστηρή εποπτεία του κράτους» και θα λειτουργεί «με πλήρη κεφαλαιοποίηση»!

-Συμπληρωματικές παροχές ιδιωτικής ασφάλισης, με «κατάλληλα φορολογικά κίνητρα για τις μεσαίες και υψηλές εισοδηματικές ομάδες»!

-Εξασφάλιση κατώτερης σύνταξης σε όσους δεν έχουν καθόλου ή έχουν ανεπαρκές ιστορικό αποδοχών.

-Απαλλαγή του κράτους σε 1-2 δεκαετίες από κάθε συμμετοχή στα βάρη της κοινωνικής ασφάλισης!

-Αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης «τουλάχιστον» στα 65!

Η καταστροφολογία γύρω από τις «αντοχές» και τη «βιωσιμότητα» του ασφαλιστικού συστήματος, αλλά και οι συνοπτικές διαδικασίες ενός προσχηματικού «διαλόγου», είναι τα βασικά στοιχεία που συνόδευσαν τις μέχρι τώρα αντιασφαλιστικές επιθέσεις και την ψήφιση των σχετικών νόμων.

Οι νέοι επίδοξοι «αναμορφωτές» της κοινωνικής ασφάλισης, προσθέτουν και νέα στοιχεία σε μια φαιά προπαγάνδα, που παίρνει ακόμα και χυδαία χαρακτηριστικά, όπως - για παράδειγμα ότι οι Ελληνες και ιδιαίτερα οι Ελληνίδες ζούνε πολύ, άρα πρέπει να αυξηθούν δραστικά τα όρια συνταξιοδότησης! Οτι οι νέοι πληρώνουν τις συντάξεις των ηλικιωμένων, με κίνδυνο αυτοί να μην μπορέσουν ποτέ να βγουν στη σύνταξη! Οτι οι παροχές του ασφαλιστικού συστήματος είναι πλουσιοπάροχες σε σχέση με τις εισφορές, ενώ την ίδια ώρα προβαίνουν σε νέες απαλλαγές των εργοδοτών... Ταυτόχρονα διογκώνουν ή απολυτοποιούν υπαρκτά προβλήματα, όπως το δημογραφικό ή την πράγματι άσχημη σχέση ασφαλισμένων - συνταξιούχων, για την οποία όχι μόνο δεν κάνουν τίποτα απολύτως να τη βελτιώνουν (πχ ασφάλιση αλλοδαπών και άλλων ανασφάλιστων ομάδων εργαζομένων), αλλά και την επιδεινώνουν παραπέρα, με τη ραγδαία εξάπλωση της μερικής, της «μαύρης» και της «άτυπης» απασχόλησης.

Οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα τους εδώ και πολλά χρόνια έχουν μιλήσει για τις πραγματικές πληγές του ασφαλιστικού συστήματος, όπως:

- Την ανεργία και τη μείωση του εισοδήματος των εργαζομένων που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στα έσοδα της κοινωνικής ασφάλισης.

- Την αφαίμαξη των πόρων του ΙΚΑ και των άλλων ταμείων. (Από το 1952 τα αποθεματικά του ΙΚΑ δεσμεύτηκαν είτε σε υποχρεωτικές καταθέσεις στην Τράπεζα της Ελλάδας με μηδενικό ή ελάχιστο τόκο, είτε σε κρατικά χρεόγραφα χωρίς ουσιαστική απόδοση. Με ανάλογο τρόπο εξανεμίστηκαν δεκάδες δισ. αποθεματικών από το ΝΑΤ, το ΤΑΤ και άλλα ταμεία).

- Το πλέγμα των εισφοροαπαλλαγών για πολλές κατηγορίες επιχειρήσεων, που κόστισε στο ΙΚΑ τεράστια απώλεια εσόδων.

- Την καθυστέρηση και κατακράτηση εισφορών από τους εργοδότες.

- Την απροκάλυπτη εισφοροδιαφυγή, με τη χρησιμοποίηση ανασφάλιστου προσωπικού, με την καταβολή εισφορών που αντιστοιχούν σε μικρότερο ημερομίσθιο από αυτό που καταβάλλεται, με την επικόλληση λιγότερων ενσήμων κλπ.

- Την άσκηση κοινωνικής πολιτικής με έξοδα των ασφαλιστικών ταμείων που ποτέ δεν αποδόθηκαν από το κράτος.

- Την τοκογλυφική υπερχρέωση των ταμείων, τα οποία λόγω της οικονομικής τους αφαίμαξης υποχρεώθηκαν να στραφούν στα τραπεζικά δάνεια, με τον τρέχοντα τραπεζικό τόκο και αποτέλεσμα τη διόγκωση των ελλειμμάτων.

- Την άρνηση του κράτους να αναλάβει τις υποχρεώσεις του απέναντι στην κοινωνική ασφάλιση, στα πλαίσια μιας ουσιαστικής τριμερούς χρηματοδότησης.

- Την κακοδιαχείριση που επέβαλαν οι εκάστοτε διορισμένες διοικήσεις κλπ.